نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد، گروه برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 دانش‌آموخته دکتری، رشته توسعه اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
در نیم قرن اخیر، مدل معمای زندانی از مرزهای آغازین خود در حوزه تعارض منافع سطح خرد، فراتر رفته و گستره‌ای از مسائل مرتبط با نظام‌های وابستگی متقابل از جمله کنش جمعی، منابع اشتراکی، هنجارهای اجتماعی، سرمایه اجتماعی و غیره را تحت تأثیر قرار داده است. با چنین بازتاب گسترده‌ای بدیهی است وجود کاستی‌های بنیادی در این مدل، پژوهشگران و سیاست‌گذاران را به نتایج اشتباهی رسانده و آسیب‌شناسی دام‌های اجتماعی را ناممکن خواهد کرد. در این مقاله با بهره‌گیری از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و نظریه بازی‌های تحولی، ابتدا به واکاوی کاستی‌های نهفته در پویایی‌ها و انگاره‌های مدل معمای زندانی-تکراری و تحولی- پرداخته و چنین نتیجه گرفته‌ایم که این مدل در چهار سطح تعریف مفهوم، توضیح کارکرد، تبیین پیدایش و توصیف دگرگونی نهادها با کاستی‌های بنیادینی روبه‌رو است؛ ازاین‌رو، از توانایی تحلیل مسائل یادشده در سطرهای آغازین برخوردار نیست. سپس با یادآوری نقش عدم اطمینان در ایجاد چالش همکاری و واکاوی تأثیر شبکه‌های جهان کوچک بر نظام توزیع منافع از ماتریس شبه پارامتریک شکار گوزن جهت ارائه یک چهارچوب نظری جایگزین بهره گرفته و به این نتیجه رسیده‌ایم که همپوشانی ناخودانگیخته میان پیوندهای قوی و ضعیف می‌تواند با انباشت جریان‌های هم‌افزایی میان محتوا و ساختار، بستری برای خلق ظرفیت نهادگذاری و تأمین خیرهای همگانی بزرگ مقیاس فراهم آورد. بر این اساس، فرآیند برون‌رفت از دام‌های اجتماعی تنها به کمک نهادهای بسط‌دهنده‌ای آغاز خواهد شد که فرصت کشف منافع مشترک را افزایش می‌دهند نه هنجارهای اقتدارگرایانه‌ای که معمای زندانی را حل می‌کنند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
پاتنام، رابرت. (1392). دموکراسی و سنت‌های مدنی در ایتالیا. ترجمه محمدتقی دل‌افروز. تهران: نشر روزنامه سلام.
چاونس، برنارد. (1390). اقتصاد نهادی. ترجمه محمود متوسلی، علی نیکونسبتی و زهرا فرضی‌زاده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سالزمن، فیلیپ کارل. (1394). فهم فرهنگ؛ مقدمه‌ای بر نظریه انسان‌شناختی. ترجمه محمدامین کنعانی. تهران: انتشارات علمی- فرهنگی.
فان لانگه، پل، بالیت، دانیل، پارکس، کرایگ و فن فوخت، مارک. (1395). دوراهی‌های اجتماعی: روان‌شناسی همیاری انسانی. ترجمه محمدرضا جوادی یگانه و حسن حسینی. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
کلمن، جیمز. (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی. ترجمه منوچهر صبوری . تهران: نشر نی.
متوسلی، محمود، نیکونسبتی، علی و سمیعی‌نسب، مصطفی. (1393الف). نهادها و توسعه. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
متوسلی، محمود، نیکونسبتی، علی و سمیعی‌نسب، مصطفی. (1393ب). نگاهی به رویکردهای بدیل؛ نهادگرایی و مکتب اتریش. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
نورث، داگلاس، وینگست، بری آر و والیس، جان جی. (1397). خشونت و نظم‌های اجتماعی؛ چهارچوب مفهومی در تفسیر تاریخ ثبت شده بشر. ترجمه جعفر خیرخواهان و رضا مجیدزاده. تهران: انتشارات روزنه.
نولان، پاتریک و لنسکی، گرهارد. (1391). جامعه‌های انسانی؛ مفدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کلان. ترجمه ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
وایت، لسلی. (1394). تکامل فرهنگ. ترجمه فربیرز مجیدی. تهران: انتشارات نسل آفتاب.
هابز، تامس. (1380). لویاتان. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.
هچ، ماری جو. (1392). تئوری سازمان؛ مدرن، نمادین-تفسیری و پست مدرن. ترجمه حسن دانایی‌فرد. تهران: مهربان نشر.
Aklin, M. & Mildenberger, M. (2020). Prisoners of the wrong dilemma: why distributive conflict, not collective action, characterizes the Politics of Climate Change. Global Environmental Politics, 20(4), 4–27. https://doi.org/10.1162/glep_a_00578
Alexander, R. D. (1987). The biology of moral systems. New Jersey: Aldine Transaction.
Alexander, J. (2007). The structural evolution of morality. Cambridge: Cambridge University Press.
Arnold, E. (2014). What's wrong with social simulations? The Monist, 97(3), 359-377. https://doi.org/10.5840/monist201497323
Axelrod, R. (1984). The evolution of cooperation. New York: Basic Books.
Binmore, K. (1992). Fun and games; a text on game theory. Massachusetts: DC Health and Company.
Budescu, D. V., Rapoport, A., & Suleiman, R. (1990). Resource dilemmas with environmental uncertainty and asymmetrical players. European Journal of Social Psychology, 20(6), 475-487.https://doi.org/10.1002/ejsp.2420200603
Chavance, R. (2011). Institutional economics. Translated by: Motevasseli, M., Nikoonesbati, A. & Farzizadeh Miandehi, Z., Tehran: Tehran University Press. ]in Persian]
Chu, C., Zhai, Y., Mu, C., Hu, D., Li, T. & Shi, L. (2019). Reputation-based popularity promotes cooperation in the spatial prisoner's dilemma game. Applied Mathematics and Computation, 362, 124493. https://doi.org/10.1016/j.amc.2019.06.007
Coleman, J. S. (2011). Foundation of social theory. Translated by: Saboori, M., Tehran: Nashr'e Ney. ]in Persian]
Dawkins, R. (1976). The selfish gene. Oxford: Oxford University Press
Diekert, F., Eymess, T., Luomba, J., & Waichman. I. (2020). The creation of social norms under weak institutions. Discussion Paper Series, 684, 1-33. https://doi.org/10.1086/720287
Dugatkin, L. A., Mesterton-Gibbonsand, M. & Houston, A. I. (1992). Beyond the prisoner's dilemma: Toward models to discriminate among mechanisms of cooperation in nature. Trends in ecology & evolution, 7(6), 202-205. https://doi.org/10.1016/0169-5347 (92)90074-L
Fleming, L., King, C., & Juda, A. I. (2007). Small worlds and regional innovation. Organization Science, 18(6), 938 -954.
https://doi.org/10.1287/orsc.1070.0289
Friedman, J. W. (1971). A non-cooperative equilibrium for supergames. The Review of Economic Studies, 38(1), 1-12.
https://doi.org/10.2307/2296617
Fukuyama, F. (2000). Social capital and civil society. IMF working paper, 00/74, 1-19. https://doi.org/10.5089/9781451849585.001
Gilbert, D. R. Jr. (1996). The Prisoner's Dilemma and the Prisoners of the Prisoner's Dilemma. Business Ethics Quarterly, 6(2), 165-178. https://doi.org/10.2307/3857621
Granovetter, M. (1973). The Strength of weak ties. American Journal of Sociology. 78(6), 1360-1380. https://doi.org/10.1086/225469
Greif, A. (1989). Reputation and coalitions in medieval trade: evidence on the Maghribi traders. The Journal of Economic History, 49(4), 857-882. https://doi.org/10.1017/S0022050700009475
Greif, A. (1993). Contract enforceability and economic institutions in early trade: the Maghribi traders' coalition. The American Economic Review, 83(3), 525-548. https://doi.org/10.2307/2117532
Hatch, M. J. (2013). Organization theory: modern, symbolic and postmodern perspective. Translated by: Danaeefard, H., Tehran: Mehraban Pub. ]in Persian]
Hobbes, T. (2001). Leviathan. Translated by: Bashirieh, H., Tehran: Nashr'e Ney. ]in Persian]
Howard, N. (1966). The mathematics of meta-games. General Systems, 11(5), 187-200.
Hu, S. & Leung, H. (2018). Do Social Norms Emerge? The Evolution of Agents' Decisions with the Awareness of Social Values under Iterated Prisoner's Dilemma. IEEE 12th International Conference on Self-Adaptive and Self-Organizing Systems (SASO), 11-19.
https://doi.org/10.1109/SASO.2018.00012
Kabir, K. A., Tanimoto, J. & Wang, Z. (2018). Influence of bolstering network reciprocity in the evolutionary spatial prisoner’s dilemma game: A perspective. The European Physical Journal, 91(12), 1-10.
https://doi.org/10.1140/epjb/e2018-90214-6
Killingback, T. & Doebeli, M. (2002). The continuous prisoner’s dilemma and the evolution of cooperation through reciprocal altruism with variable investment. The American Naturalist, 160(4), 421-438.
https://doi.org/10.1086/342070
Luce, R. P. & Raifa, H. (1957). Games and decisions. New York: John Wiley & Sons.
Marshal, J. A. R., & Rowe. J. E. (2003). Kin selection may inhibit the evolution of reciprocation. Joutnal of Theoretical Biology, 222(8), 331-335. https://doi.org/10.1016/S0022-5193 (03)00039-0
McAdams, R. H. (2008). Beyond the prisoners' dilemma: coordination, game theory and law. Southern California Law Review. 82, 209-258
Milinski, M. (1987). Tit for tat in sticklebacks and the evolution of cooperation. Nature, 325(6103), 433-435.
https://doi.org/10.1038/325433a0
Motevasseli, M., Samei nasab, M., & Nikoonesbati, A. (2014 a). Institutions and development. Tehran: I.S.U Press. ]in Persian]
Motevasseli, M., Samei nasab, M., & Nikoonesbati, A. (2014 b). Institutionalism and Austrian school: A glance through alternative approaches. Tehran: I.S.U Press. ]in Persian]
Nemeth, C. (1972). A critical analysis of research utilizing the prisoner's dilemma paradigm for the study of bargaining. Advances in experimental social psychology. 6, 203-234.
https://doi.org/10.1016/S0065-2601 (08)60028-3
Newman, M. E. J. (2000). Models of the small-world. Journal of Statistical Physics, 101(3), 819–841. https://doi.org/10.1023/A:1026485807148
Nolan, P. & Lenski, G. (2012). Human societies; an introduction to macrosociology. Translated by: Movafaqian, N., Tehran: Nashr'e Ney. ]in Persian]
North, D, C., Walis, J. J. & Weingast, B. (2018). Violence and social orders: a conceptual framework for interpreting recorded human history. Translated by: Kheirkhahan, \J. & Majidzadeh, R., Tehran: Nashr'e Rowzaneh. ]in Persian]
Northcott, R. & Alexandrova, A. (2015). Prisoner's dilemma doesn't explain much. Philpapers.org. in Martin Peterson (Ed), The Prisoner’s Dilemma. Classic philosophical arguments. Cambridge: Cambridge University Press. 64-84.
https://doi.org/10.1017/S0266267116000249
Nowak, M. A. & May, R. M. (1992). Evolutionary games and spatial chaos. Nature, 359(6398), 826–829. https://doi.org/10.1038/359826a0
Nowak, M.A. & Sigmund, K. (1992). Tit for tat in heterogeneous populations. Nature, 355(6457), 250-253. https://doi.org/10.1038/355250a0
Opotow, S. & Weiss, L. (2000). New ways on thinking about environmentalism: Denial and the process of moral exclusion environmental conflict. Journal of Social Issues, 56(3), 475-490. https://doi.org/10.1111/0022-4537.00179
Ostrom, E. (1990). Governing the commons: the evolution of institutions for collective action. Cambridge: Cambridge University Press.
Ostrom, E. (2010). Beyond markets and states: polycentric governance of complex economic systems. American Economic Review, 100(3), 641-72. https://doi.org/10.1257/aer.100.3.641
Putnam, R. (2013). Making democracy work: civic tradition in modern Italy. Translated by: Delforouz, M. T., Tehran: Jamee Shenasan. ]in Persian]
Raihani, N. J. & Bshari, R. (2011). Resolving the iterated prisoner’s dilemma: theory and reality. Journal of Evolutionary Biology, 24(8), 1628-1639. https://doi.org/10.1111/j.1420-9101.2011.02307.x
Rawls, J. (1971). A theory of Justice. Cambridge: Harvard University Press.
Robins, G., Elliott, P. & Pattison, P. (2001). Network models for social selection processes. Social Networks, 23(1), 1–30.
https://doi.org/10.1016/S0378-8733 (01)00029-6
Robert, K. H. & Broman, G. (2017). Prisoner’s dilemma misleads business and policy makers. Journal of Cleaner Production, 140, 10-16.
https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.08.069
Rogowski, W. & Lange, O. (2022). The prisoner’s dilemma: an adequate concept for ethical analysis in healthcare? a systematic search and critical review. Journal of Business Ethics, 177(5), 1-15.
https://doi.org/10.1007/s10551-020-04643-w
Romero, J. & Rosokha, Y. (2018). Constructing strategies in the indefinitely repeated prisoner’s dilemma game. European Economic Review, 104(C), 185-219. https://doi.org/10.1016/j.euroecorev.2018.02.008
Rubinstein, A. (1979). Equilibrium in supergames with the overtaking criterion. Journal of Economic Theory, 21(1), 1-9. https:doi.org/10.1016/0022-0531 (79)90002-4
Salzman, P. C. (2015). Understanding culture: an introduction to anthropological theory. Translated by: Kanani, M. A., Tehran: Elmi Farhangi. ]in Persian]
Schilling, M. & Phelps, C. C. (2007). Interfirm collaboration networks: the impact of large-scale network structure on firm innovation. Management Science, 53(7), 1113–1126.
https://doi.org/10.1287/mnsc.1060.0624
Skyrms, B. (2004). The stag hunt and the evolution of social structure. Cambridge: Cambridge University Press.
Snidal, D. (1985). Coordination versus prisoners' dilemma: implications for international cooperation and regimes. American Political Science Review, 79(4), 923-942. https://doi.org/10.2307/1956241
Sullivan, B. N. & Tang, Y. (2012). Small-world networks, absorptive capacity and firm performance: evidence from the U.S. venture capital industry. International Journal of Strategic Change Management, 4(2), 149–75. https://doi.org/10.1504/IJSCM.2012.046509
Thieme, H. (2005). The lower palaelolithic art of hunting; the case of shoningen I 3 II-4, Lower Saxony, Germany. In Gamble, C. & Porr, M. (Eds): The Hominid Individual in Contex: Archaeological Investigation of Lower and Middle Palaelolithic Landscapes, Locales and Artifacts, 115-132. Landan: Routeledge.
Trivers, R. (1971). The evolution of reciprocal ultruism. The Quarterly Review of Biology, 46(1), 35-57. https://doi.org/10.1086/406755
Tullock, G. (1967). The prisoner's dilemma and mutual trust. Ethics, 77(3), 229-230. https://doi.org/10.1086/291638
Ullmann-Margalit, E. (1977). The emergence of norms. Oxford: Oxford University Press
Van Lange, P. A. M., Balliet, D. P., Parks, C. D. & Van Vugt, M. (2016). Social dilemmas: the psychology of human cooperation. Ttranslated by Javadi yeganeh, M. & Hoseini, H., Tehran: Research Center for Culture, Art and Communication. ]in Persian]
Wang, J., Yu, F., Zhao, J., Li, F. & He, J. (2021). How costly altruism survives? The rescue of both cooperation and voluntary sharing. Chaos, Solutions & Fractals, 143, 110602.
https://doi.org/10.1016/j.chaos.2020.110602
Wang, J., Wang, R., Yu, F., Wang, Z. & Li, Q. (2020). Learning continuous and consistent strategy promotes cooperation in prisoner’s dilemma game with mixed strategy. Applied Mathematics and Computation, 370, 124887. https://doi.org/10.1016/j.amc.2019.124887
Watts, D., & Strogatz, S. (1998). Collective dynamics of small world networks, Nature, 393(6684), 440- 442. https://doi.org/10.1038/30918
Wedekind, C., & Milinsky, M. (2000). Cooperation through image scoring in human. Science, 288(5467), 850-852.
https://doi.org/10.1126/science.288.5467.850
White, L. A. (2015). The evolution of culture: the Development of civilization to fall of Rome. Translated by: Majidi, F., Tehran: Nasl'e Aftab. ]in Persian]
Xiaotong, Q., Siqi, R., & Conglin, P. (2021). A study of Institutional Change in Common-pool Resources Governance Model: Based on Reciprocal Altruistic Game Theory. 4th International Conference on E-Business, Information Management and Computer Science, 534-539. https://doi.org/10.1145/3511716.3511797
Yamagishi, T. (1986). The provision of sanctioning system as a public good. Journal of Personality and Social Psychology, 50(1), 110-198. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.1.110
)