اقتصاد سیاسی
بهروز صادقی عمروآبادی؛ احسان کاظمی
چکیده
بهبود کیفیت نهادها در کنار توسعه زیرساختهای توسعه اقتصادی کشور، میتواند ترکیبی بهینه برای کاهش درجه موافق چرخهای بودن سیاست اقتصادی در کشورهای درحال توسعه فراهم آورد. هدف این پژوهش تحلیل اثر حکمرانی خوب و چرخههای سیاسی بر تغییرات نقدینگی و کسری بودجه در ایران طی دوره زمانی 1397- 1357 است. روش پژوهش تحلیلی-توصیفی با استفاده از ...
بیشتر
بهبود کیفیت نهادها در کنار توسعه زیرساختهای توسعه اقتصادی کشور، میتواند ترکیبی بهینه برای کاهش درجه موافق چرخهای بودن سیاست اقتصادی در کشورهای درحال توسعه فراهم آورد. هدف این پژوهش تحلیل اثر حکمرانی خوب و چرخههای سیاسی بر تغییرات نقدینگی و کسری بودجه در ایران طی دوره زمانی 1397- 1357 است. روش پژوهش تحلیلی-توصیفی با استفاده از روش اقتصادسنجی GMM است. دادهها نیز از سایتهای بانک مرکزی و بانک جهانی برای اقتصاد ایران اخذ شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد اثر متغیر حکمرانی خوب بر متغیر تغییرات نقدینگی و کسری بودجه منفی و معنادار است. همچنین نتایج نشان میدهد اثرات ضربی (تعاملی) شاخص حکمرانی خوب و متغیرهای مجازی انتخابات بر متغیرهای وابسته تغییرات نقدینگی و کسری بودجه منفی و معنادار است. این نتایج نشان میدهد با یک حکمرانی خوب میتوان تغییرات کسری بودجه و نقدینگی ناشی از چرخههای سیاسی را در اقتصاد ایران کنترل کرد؛ بنابراین، پیشنهاد به تقویت شاخصهای حکمرانی خوب در جهت کنترل چرخههای تجاری میشود.
اقتصاد بین الملل
مهدی یزدانی؛ فهیمه محبی نیا
چکیده
مطالعه حاضر به بررسی و تحلیل میزان رقابتپذیری زیربخشهای کشاورزی، صنعتی و خدمات اقتصاد ایران در بازارهای جهانی با احتساب چهار شاخص مزیت نسبی آشکار شده(RCA) در سطح کدهای دو و چهاررقمی سیستم طبقهبندی بینالمللی استاندارد صنعتی رشته فعالیتهای اقتصادی(ISIC) و با استفاده از اطلاعات جداول داده- ستانده ایران و جهان طی دوره 95-1375 میپردازد. ...
بیشتر
مطالعه حاضر به بررسی و تحلیل میزان رقابتپذیری زیربخشهای کشاورزی، صنعتی و خدمات اقتصاد ایران در بازارهای جهانی با احتساب چهار شاخص مزیت نسبی آشکار شده(RCA) در سطح کدهای دو و چهاررقمی سیستم طبقهبندی بینالمللی استاندارد صنعتی رشته فعالیتهای اقتصادی(ISIC) و با استفاده از اطلاعات جداول داده- ستانده ایران و جهان طی دوره 95-1375 میپردازد. نتایج نشان میدهد که از 3 زیرگروه اصلی مورد بررسی در بخش کشاورزی، تنها زیربخش محصولات زراعت، باغداری، دامداری و طیور و شکار و سایر فعالیتهای وابسته و از 19 زیربخش مورد مطالعه برای صنعت، تنها زیربخش استخراج مواد معدنی و سایر مواد مربوط به آن برای تمامی سالهای مورد مطالعه دارای RCA بوده است. سایر زیربخشها دارای نوساناتی در وجود و یا عدم وجود مزیت نسبی بوده و برخی دیگر دارای الگوی RCA ثابت است. وضعیت مزبور در 10 زیربخش خدمات کشور نیز وجود داشته است، اما زیربخشهای خدماتی دارای مزیت نسبی صادراتی برای کل دوره شناسایی نشده است. علاوه بر این، نتایج آزمونهای سازگاری شاخصهای RCA با استناد به انجام 3 آزمون شمارشی، ترتیبی و دوگانه نشان میدهد که نتایج آزمون ترتیبی و سپس دوگانه بیش از نتایج آزمون شمارشی رضایتبخش است. از اینرو، این مطالعه یک تفسیر ترتیبی از شاخصهای RCA را در تدوین سیاستهای اقتصادی ارائه میکند. همچنین نتایج آزمونهای ثبات و پایداری بیان میدارد که الگوی شاخصهای مزیت نسبی صادراتی در زیربخشهای اقتصادی کشور در طی دوره مورد مطالعه از روند ثابتی برخوردار نبوده است.
شکوفه ناقلی؛ مجید مداح؛ اسمعیل ابونوری
چکیده
صادرات به عنوان موتور محرک رشد و توسعه اقتصادی کشورهادربازارهای جهانی مهمترین هدف سیاستگذاری را در بخش تجارت خارجی تشکیل میدهد. یکی ازالزامهای گسترش تجارت خارجی، بررسی الگوهای مدرن تجارت بین الملل برای شناسایی مسایل اقتصادی و سیاسی مؤثر بر تجارت کشورهاست. اغلب کشورها برای افزایش رشد اقتصادی به دنبال توسعه تجارت ...
بیشتر
صادرات به عنوان موتور محرک رشد و توسعه اقتصادی کشورهادربازارهای جهانی مهمترین هدف سیاستگذاری را در بخش تجارت خارجی تشکیل میدهد. یکی ازالزامهای گسترش تجارت خارجی، بررسی الگوهای مدرن تجارت بین الملل برای شناسایی مسایل اقتصادی و سیاسی مؤثر بر تجارت کشورهاست. اغلب کشورها برای افزایش رشد اقتصادی به دنبال توسعه تجارت با سایر کشورها و تولید کالا براساس مزیتهای نسبی هستند.عوامل مختلفی ارزش صادرات ایران را به سایر کشورها تحت تأثیر قرار میدهند که در این بین، به نظر میرسد شاخصهای نهادی پیشبرنده که قادر به فراهمسازی شرایط مناسبی برای گسترش بازارهای صادراتی ایران هستند، از اهمیت بالایی برخوردارند. در این مقاله، اثر نهادهای سیاسی بر صادرات ایران به کشورهای غرب آسیا طی دوره زمانی 2015-2000 با استفاده از مدل مختلط رگرسیون- خودرگرسیونی فضایی مورد بررسی و تحلیل تجربی قرار میگیرد. الگوی تحقیق یک مدل رگرسیونی با داده های پانل مبتنیبر گروههای مختلف کالایی درسطح کدهای 6 رقمی ازتجارت ایران باکشورهای غرب آسیاست. براساس یافته های تحقیق، شاخص حکمرانی که نشاندهنده نهادهای سیاسی است، اثرات مثبت و معناداری بر صادرات دارد و بهطور معناداری صادرات ایران را تحت تأثیر قرار میدهد.
سید کمیل طیبی؛ خدیجه نصرالهی؛ مهدی یزدانی؛ سید حسن ملک حسینی
چکیده
تحلیل اثر عبور نرخ ارز بر شاخص قیمتها در اعمال سیاستهای اقتصادی ضد تورمی برای کشورهای دارای تورم بالا، مثل ایران ضرورت دارد. پدیده عبور نرخ ارز رابطه بین تغییرات ارزش پول ملی و روابط تجارت خارجی یک کشور را توضیح میدهد. هدف این پژوهش، تحلیل اثر عبور نرخ ارز بر تورم در ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم صادرکننده نفت است. برای این ...
بیشتر
تحلیل اثر عبور نرخ ارز بر شاخص قیمتها در اعمال سیاستهای اقتصادی ضد تورمی برای کشورهای دارای تورم بالا، مثل ایران ضرورت دارد. پدیده عبور نرخ ارز رابطه بین تغییرات ارزش پول ملی و روابط تجارت خارجی یک کشور را توضیح میدهد. هدف این پژوهش، تحلیل اثر عبور نرخ ارز بر تورم در ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم صادرکننده نفت است. برای این منظور، از دادههای فصلی طی دوره زمانی 1370:1 تا 1391:4 استفاده شده است. رهیافت مورد استفاده در این مطالعه الگوی خودتوضیحبرداری ساختاری و متغیرهای مورد استفاده در آن شامل درآمدهای نفتی، شکاف تولید، نرخ ارز بازار آزاد، شاخص قیمت واردات، شاخص قیمت تولیدکننده، شاخص قیمت مصرفکننده و حجم پول بوده است. نتایج حاصل از برآورد الگو در قالب توابع ضربه- عکسالعمل و تجزیه واریانس حاکی از آن است که اگر چه عبور نرخ ارز به تورم شاخصهای مختلف قیمت ناقص بوده، اما تغییرات نرخ ارز سبب نوسان در شاخصهای مختلف قیمت شده و قسمتی از تغییرپذیری تورم داخلی را در دوره مورد بررسی توضیح داده است. همچنین سهم تورم وارداتی در توضیح نوسانهای تورم داخلی نشان از وابستگی اقتصاد کشور به واردات داشته است.
الهمراد سیف؛ موسی خوشکلام خسروشاهی
دوره 18، شماره 54 ، فروردین 1392، ، صفحه 181-204
چکیده
اقتصاد مقاومتی مفهوم جدیدی است که با شدت گرفتن تحریمهای آمریکایی- غربی علیه اقتصاد ایران موضوعیت پیدا کرده و به تعبیری عبارت از مجموعه تدابیر مدیریتی جهت حداقلسازی آسیبپذیری اقتصاد ایران در برابر ریسکهای متعدد داخلی و خارجی میباشد. یکی از بخشهای اقتصاد ایران که همواره در معرض آسیب و ریسک قرار دارد بازار ارز میباشد؛ ...
بیشتر
اقتصاد مقاومتی مفهوم جدیدی است که با شدت گرفتن تحریمهای آمریکایی- غربی علیه اقتصاد ایران موضوعیت پیدا کرده و به تعبیری عبارت از مجموعه تدابیر مدیریتی جهت حداقلسازی آسیبپذیری اقتصاد ایران در برابر ریسکهای متعدد داخلی و خارجی میباشد. یکی از بخشهای اقتصاد ایران که همواره در معرض آسیب و ریسک قرار دارد بازار ارز میباشد؛ از این رو در مقاله حاضر با توجه به آسیبپذیریهای نظام ارزی کشور تلاش شده است تا با معرفی و برآورد مدلهایی که ارتباط بین نرخ ارز با صادرات، واردات و تولید را بررسی میکنند و همچنین با آسیبشناسی نظام ارزی موجود، راهکارهایی برای پیریزی نظام ارزی بهمعنی دقیق آن بیان شده و سپس نظام ارزی مطلوب برای اقتصاد ایران در چارچوب اقتصاد مقاومتی معرفی و پیشنهاد شود. نظام ارزی به معنی دقیق آن در اقتصاد ایران وجود ندارد چراکه عوامل ذرهای در طرفین عرضه و تقاضای بازار ارز تعیینکننده نرخ ارز نیستند. با توجه به نتایج حاصل از برآورد مدلهای مربوط به تأثیر نرخ ارز بر صادرات، واردات و تولید از یکسو و آسیبشناسی نظام ارزی موجود کشور از سوی دیگر بیان میگردد که برای پیریزی و شکلگیری نظام ارزی در اقتصاد ایران (که فرآیندی زمانبر است) بایستی مجموعه اقداماتی انجام گیرد که اهم آنها عبارتند از بکارگیری سیاستهای اقتصادی به قصد متنوعسازی صادرات کالاها و خدمات، اصلاح ساختارهای نهادی و فنی و تکنولوژیکی تولید کشور، افزایش بهرهوری نهادههای تولیدی بهخصوص بهرهوری نیرویکار، ارتقاء رقابتپذیری کالاها و خدمات تولیدی در اقتصاد کشور و نهایتاً تنوعبخشی به منابع ارزآوری از نفت و محصولات وابسته به آن به غیرنفت. بدنبال شکلگیری نظام ارزی، نظام ارزی شناور مدیریتشده بهعنوان نظام ارزی مطلوب برای اقتصاد ایران معرفی و پیشنهاد گردید که دلیل آن مربوط به مزایای نظام ارزی شناور و همچنین امکان مدیریت نرخ ارز در مواقع لزوم میباشد.
مجید صامتی؛ بهاره تیموری
دوره 17، شماره 50 ، فروردین 1391، ، صفحه 99-137
چکیده
در این مقاله سعی گردید که با استفاده از روش به کار گرفته شده توسط گرات، لی، پسران و شین (a2003)[1] یک مدل همجمعی خود رگرسیون برداری ساختاری با متغیرهای برونزای ضعیف[2]() متناسب با ویژگیهای اقتصاد ایران ( با تاکید بر بخش پولی) در بستر جهانی تخمین زده شود. با توجه به برخورداری الگوی مورد نظر از پشتوانه قوی اقتصاد سنجی در حوزه کلان اقتصادی، مبتنی ...
بیشتر
در این مقاله سعی گردید که با استفاده از روش به کار گرفته شده توسط گرات، لی، پسران و شین (a2003)[1] یک مدل همجمعی خود رگرسیون برداری ساختاری با متغیرهای برونزای ضعیف[2]() متناسب با ویژگیهای اقتصاد ایران ( با تاکید بر بخش پولی) در بستر جهانی تخمین زده شود. با توجه به برخورداری الگوی مورد نظر از پشتوانه قوی اقتصاد سنجی در حوزه کلان اقتصادی، مبتنی بودن آن بر تئوریهای جدید اقتصادی (سنتز نیونئوکلاسیکی، [3]،و شرایط آربیتراژ)، وسعت کاربرد این الگو در کشورهای مختلف جهان و عدم استفاده از آن برای اقتصاد ایران، در این مطالعه تلاش شد که از این الگو جهت مدلسازی ساختاری بلندمدت اقتصاد کشورمان بهره گرفته شود تا این شکاف تحقیقاتی برداشته شود. روابط همجمعی بلندمدت بین متغیرهای کلیدی کلان اقتصاد ایران، حجم پول، نرخ بهره، تولید، قیمتها و نرخ ارز با استفاده از الگوی کینزینهای جدید در اقتصاد باز کوچک،[4] شرایط آربیتراژ و تراز حسابها[5] شناسائی و آزمون گردید. جهت تجزیه و تحلیل پویائیهای کوتاهمدت، اثرات شوکهای مختلف داخلی و همچنین شوک نفتی و سیاست پولی خارجی بر روی متغیرهای کلیدی کلان اقتصاد ایران با استفاده از توابع عکسالعمل کلی تحریک[6]بررسی گردید. همچنین از طریق منحنیهای شدت تداوم[7] سرعت تعدیل روابط بلندمدت به سمت تعادل نسبت به تکانههای وسیع بر سیستم[8] مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان میدهند روابط بلندمدت تقاضای واقعی پول و ، که ترکیبی از دو رابطه تعادلی بلندمدت نرخ بهره بدون پوشش و برابری قدرت خرید و نشاندهنده میزان انحراف از تعادل نرخ ارز[9]است، در مدل اقتصاد کلان ایران رد نمیگردند. علاوه بر این، با بررسی منحنیهای شدت تداوم این دو رابطه بلندمدت، میتوان استنتاج کرد که هر دو رابطه بلندمدت، نرخ تعدیل آهستهای را به سمت تعادل بلندمدت نشان میدهند اما اثرات تکانههای وسیع بر این دو رابطه همجمعی موقتی و گذرا بوده و سیستم مورد نظر یک سیستم پایدار است. همچنین نتایج نشاندهنده نقش مهم و تاثیرگذار شوک نفتی و سیاست پولی خارجی بر روی اقتصاد کلان ایران است. به طوریکه این دو تکانه بر روی رابطه تقاضای واقعی پول دارای اثر مثبت و معنیدار و بر روی رابطه تعادلی تعیین نرخ ارز دارای اثر منفی، معنیدار و طولانیتری هستند.
[1]. Garratt, Lee, Pesaran, Shin
[2]. Weakly Exogenous or long-run Forcing Variables
[3]. New Neoclassical Synthesis
[4]. New Keynesian Small Open Economy DSGE Model
[5]. Solvency Conditions
[6]. Generalised Impulse Response
[7]. Persistence Profile
[8]. System Wide Shock
[9]. Exchange Rate Misalignments
حمید ناظمان
دوره 16، شماره 46 ، فروردین 1390، ، صفحه 115-143
چکیده
این مقاله مسئله تورم در اقتصاد جوامع در حال توسعه را با توجه به ناکارآمدی سازوکار بازار در این جوامع مورد توجه قرار میدهد. پس از تحلیل نظری موضوع تورم و تغییر قیمتهای نسبی، سیاستهای اقتصادی مبتنی بر دیدگاههای خشک پولیون در این زمینه نقد گردیده و استدلال میشود که با توجه به اهمیت مسئله تورم و بیکاری مزمن در اقتصادهای در حال توسعه، ...
بیشتر
این مقاله مسئله تورم در اقتصاد جوامع در حال توسعه را با توجه به ناکارآمدی سازوکار بازار در این جوامع مورد توجه قرار میدهد. پس از تحلیل نظری موضوع تورم و تغییر قیمتهای نسبی، سیاستهای اقتصادی مبتنی بر دیدگاههای خشک پولیون در این زمینه نقد گردیده و استدلال میشود که با توجه به اهمیت مسئله تورم و بیکاری مزمن در اقتصادهای در حال توسعه، چارهجویی این مسئله مستلزم واقعبینی بیشتر در مطالعات اقتصادی ناظر به این موضوع است. در مورد تورم و توزیع درآمد در ایران، پس از مرور سابقه عملکرد اقتصاد ایران در شرایط دوگانگی ساختاری اقتصاد، تحولات سالهای اخیر در زمینه تغییر قیمتها و اصلاح یارانهها مورد تحلیل قرار گرفته و نشان داده میشود که هر چند این اصلاحات میتواند تا حدی در توزیع درآمد و بهبود کارایی اقتصادی مؤثر باشد، اما پیشرفت اساسی در این زمینه مستلزم توجه همهجانبه به وضعیت اقتصاد ایران و برنامهریزی و سیاستگزاری کلان با هدف دستیابی به توازن اقتصادی و حصول رقابتپذیری پایدار در بازارهای جهانی است.
محمد نوفرستی؛ فردین محمدی
دوره 13، شماره 38 ، فروردین 1388، ، صفحه 31-52
چکیده
با تشخیص شوکهای کلان مؤثر بر نابرابری توزیع درآمد و شناسایی چگونگی انتشار آن در اقتصاد کشور، دولت قادر خواهد بود سیاستهایی را در جهت کنترل پیامدهای نامطلوب این شوکها بر توزیع درآمد به کار گیرد. دراین پژوهش، میخواهیم مشخصکنیم که شوکهای ناشی از متغیرهای کلان و شوکهای سیاستگذاری تا چه اندازه و در طول چندسال به ایجاد نابرابری ...
بیشتر
با تشخیص شوکهای کلان مؤثر بر نابرابری توزیع درآمد و شناسایی چگونگی انتشار آن در اقتصاد کشور، دولت قادر خواهد بود سیاستهایی را در جهت کنترل پیامدهای نامطلوب این شوکها بر توزیع درآمد به کار گیرد. دراین پژوهش، میخواهیم مشخصکنیم که شوکهای ناشی از متغیرهای کلان و شوکهای سیاستگذاری تا چه اندازه و در طول چندسال به ایجاد نابرابری توزیع درآمد دامن میزنند و سازوکار انتقال اثر این شوکها به درآمد خانوارهای شهری و روستایی چگونه است. برای این منظور، در ابتدا با استفاده از یک مدلکلانکه از نوع خودرگرسیونیونی کنندههای برداری است، روند متغیرهای اقتصاد کلان و آثار شوکهای مختلف بر متغیرهای کلان برای ده سال (1383-1393) شبیهسازی کرده، سپس، در چارچوب یک الگوی خرد آثار شوکهای متغیرهای کلان بر درآمد خانوارهای هر یک از مناطق شهری و روستایی را برآورد میکنیم. آنگاه نابرابری بین خانوارها با استفاده از شاخص ضریب جینی را محاسبه میکنیم. یافتهها نشانمیدهد که شوک نرخ ارز و همچنین تورم، نابرابری توزیع درآمد در مناطق شهری را افزایش میدهد ولی اثر آن بر توزیع درآمد در مناطق روستایی چندان محسوس نیست. شوک افزایش درآمدهای نفتی در کوتاهمدت نابرابری توزیع درآمد ا در مناطق روستایی و مناطق شهری کاهش میدهد، در حالیکه در بلندمدت به افزایش نابرابری در مناطق شهری منجر میشود. یک شوک تولیدی نیز به افزایش نابرابری در مناطق شهری و کاهش نابرابری در مناطق روستایی منجر میشود.
حسن حیدری؛ سهیلا پروین
دوره 12، شماره 36 ، مهر 1387، ، صفحه 59-84
چکیده
This paper investigates the forecasting performance of different time-varying BVAR models for Iranian inflation. Forecast accuracy of a BVAR model with Litterman’s prior compared with a time-varying BVAR model (a version introduced by Doan et al., 1984); and a modified time-varying BVAR model, where the autoregressive coefficients are held constant and only the deterministic components are allowed to vary over time. Application using quarterly data of the Iranian economy from 1981:Q2 to 2006:Q1 shows that the performance of different specifications of time-varying BVAR models for forecasting ...
بیشتر
This paper investigates the forecasting performance of different time-varying BVAR models for Iranian inflation. Forecast accuracy of a BVAR model with Litterman’s prior compared with a time-varying BVAR model (a version introduced by Doan et al., 1984); and a modified time-varying BVAR model, where the autoregressive coefficients are held constant and only the deterministic components are allowed to vary over time. Application using quarterly data of the Iranian economy from 1981:Q2 to 2006:Q1 shows that the performance of different specifications of time-varying BVAR models for forecasting inflation depends on the number of lags, hyper parameter that controls time variation, and forecast horizons. Our results, however, show that the modified time-varying BVAR model performs much better than other models regardless of the factors above.
محمدباقر بهشتی؛ رضا صدیق نیا
دوره 8، شماره 28 ، مهر 1385، ، صفحه 39-60
چکیده
بسیاری از کشورهای در حال توسعه، با استفاده از تجربیات کشورهای توسعه یافته، صنعتی شدن را برای نیل به توسعه برگزیده اند. به نظر می رسد ایران هم که از دهه 1340 اقدام به تاسیس واحدهای صنعتی متعدد نموده است، در زمره چنین کشورهایی باشد.نیکلاس کالدور از جمله اقتصاددانان طرفدار کینز است که صنعت را موتور رشد اقتصادی می داند. این دیدگاه، مبنای ...
بیشتر
بسیاری از کشورهای در حال توسعه، با استفاده از تجربیات کشورهای توسعه یافته، صنعتی شدن را برای نیل به توسعه برگزیده اند. به نظر می رسد ایران هم که از دهه 1340 اقدام به تاسیس واحدهای صنعتی متعدد نموده است، در زمره چنین کشورهایی باشد.نیکلاس کالدور از جمله اقتصاددانان طرفدار کینز است که صنعت را موتور رشد اقتصادی می داند. این دیدگاه، مبنای یک فرضیه علمی در اقتصاد توسعه شده که از آن تحت عنوان فرضیه موتور رشد کالدور یاد می شود. هدف این مقاله آزمون این فرضیه در اقتصاد ایران می باشد. این مطالعه، از نظر هدف، کاربردی است و به شیوه اسنادی به جمع آوری آمار و اطلاعات می پردازد. در این مقاله، از تکنیکهای هم انباشتگی و علیت گرنجر برای آزمون مدل موتور رشر کالدور در دوره 1338-1379 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که فرضیه موتور رشد کالدور (KEG) با تجربه اقتصادی ایران در دوره مورد بررسی سازگار است.