نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
مطالعه حاضر به بررسی و تحلیل میزان رقابت‌پذیری زیربخشهای کشاورزی، صنعتی و خدمات اقتصاد ایران در بازارهای جهانی با احتساب چهار شاخص مزیت نسبی آشکار شده(RCA) در سطح کدهای دو و چهاررقمی سیستم طبقه‌بندی بین‌المللی استاندارد صنعتی رشته فعالیت‌های اقتصادی(ISIC) و با استفاده از اطلاعات جداول داده- ستانده ایران و جهان طی دوره 95-1375 می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد که از 3 زیرگروه اصلی مورد بررسی در بخش کشاورزی، تنها زیربخش محصولات زراعت، باغداری، دامداری و طیور و شکار و سایر فعالیت‌های وابسته و از 19 زیربخش مورد مطالعه برای صنعت، تنها زیربخش استخراج مواد معدنی و سایر مواد مربوط به آن برای تمامی سال‌های مورد مطالعه دارای RCA بوده است. سایر زیربخش‌ها دارای نوساناتی در وجود و یا عدم وجود مزیت نسبی بوده و برخی دیگر دارای الگوی RCA ثابت است. وضعیت مزبور در 10 زیربخش خدمات کشور نیز وجود داشته است، اما زیربخشهای خدماتی دارای مزیت نسبی صادراتی برای کل دوره شناسایی نشده است. علاوه بر این، نتایج آزمون‌های سازگاری شاخص‌های RCA با استناد به انجام 3 آزمون شمارشی، ترتیبی و دوگانه نشان می‌دهد که نتایج آزمون ترتیبی و سپس دوگانه بیش از نتایج آزمون شمارشی رضایت‌بخش است. از این‌رو، این مطالعه یک تفسیر ترتیبی از شاخص‌های RCA را در تدوین سیاست‌های اقتصادی ارائه می‌کند. همچنین نتایج آزمون‌های ثبات و پایداری بیان می‌دارد که الگوی شاخص‌های مزیت نسبی صادراتی در زیربخشهای اقتصادی کشور در طی دوره مورد مطالعه از روند ثابتی برخوردار نبوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
انویه تکیه، لورنس. (1386). مقایسه مزیت نسبی صادرات سیب ایران با کشورهای عمده صادر کننده این محصول، اقتصادکشاورزی و توسعه، سال پانزدهم، 58، 177-203 .
پیراسته؛،حسین و اسلامی‌نسب، الهام. (1389). ارزیابی مزیت نسبی و رقابتی صنعت پودر شوینده در ایران. پژوهش‌ها و سیاست های اقتصادی، 18(53)، 77-108.
داوودی، پرویز وکابلی، خدیجه. (1387). بررسی مزیت نسبی در صنعت خودرو و قطعات آن. پژوهشهای اقتصادی ایران، 8(1)، 199-221.
راسخی، سعید، گیلک حکیم آبادی، محمدتقی و جباری خشکرودی، سیده وجیهه. (1394). رقابت‌پذیری بخش کشاورزی کشورهای منتخب با تاکید بر ایران. بررسی مسایل و سیاست‌های اقتصادی، 15(9)، 35-46.
عابدی، سمانه. (1395). بررسی مزیت نسبی تولید محصولات کشاورزی مبتنی بر زیست فناوری (مطالعه موردی: گندم و ذرت در استان فارس). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 47(3)، 569-579.
عابدین مقانکی، محمدرضا و دینی، بهروز.(1394). مزیت نسبی ایران در صادرات فناوری. بررسی‌های بازرگانی، وزارت صنعت، معدن و تجارت. 13(75)، 47-56.
صادقی‌شاهدانی، مهدی و غفاری‌فرد، محمد. (1388). بررسی مزیت های نسبی و تحلیل ساختاری تولید ناخالص داخلی در استان های کشور. پژوهش ها و سیاست های اقتصادی، 50(17)، 115-136.
مهدوی، ابوالقاسم و ملکشاهیان، مهران.(1383). بررسی مزیت نسبی محصولات صادراتی صنعت پتروشیمی ایران. پژوهش های اقتصادی ایران، 6(21)، 91-113.
ناظمان، حمید و موحدمنش، صادق علی.(1390)، بررسی ارتباط تجارت درون صنعت و مزیت نسبی در اقتصاد ایران، پژوهشنامه بازرگانی، 59، 24-1.
Abedi, Samane. (2016). Investigating the comparative advantage of biotechnology-based agricultural production (case study: wheat and corn in Fars province). Iranian Agricultural Economics and Development Research, 47 (3), 569-579. [In Persian]
Abedin Moghanaki, Mohammad Reza & Dini, Behrooz (2015). Iran's comparative advantage in technology exports. Commercial Reviews, Ministry of Industry, Mines and Trade. 13 (75), 47-56. [In Persian]
Anviya Tekya; Lawrence (2007). Comparison of comparative advantage of Iranian apple exports with major exporters of this product, Agriculture and Development Economics, 15)58), 177-203. [In Persian]
Balance, R., Forstner, H., & Murray, T. (1987). Consistency test of alternative measure of comparative advantage. Review of Economics and Statistics, 69(1), 157–161.
Balassa, B. (1965). Trade liberalisation and revealed comparative advantage. The manchester school, 33(2), 99-123.
Balassa, B. (1979). The changing pattern of comparative advantage in manufactured goods. The Review of Economics and statistics, 259-266.
Balogh, J. M., & Jámbor, A. (2017). Determinants of revealed comparative advantages: the case of cheese trade in the European Union. Acta Alimentaria, 46(3), 305-311.
Batra, A., & Khan, Z. (2005). Revealed comparative advantage: an analysis for India and China (No. 168). Working paper.
Bebek, U. G. (2017). RCA: Choosing the right measure. Department of Economics, University of Birmingham.
Cai, J., Zhao, H., & Coyte, P. C. (2018). The effect of intellectual property rights protection on the international competitiveness of the pharmaceutical manufacturing industry in China. Engineering Economics, 29(1), 62–71.
Davudi, Parviz & Kabuli, Khadija (2008). A study of comparative advantage in the automotive industry and its parts, Iranian Economic Research Quarterly, 8(1), 199-221. [In Persian]
De Paula, M. F., Angelo, H., de Almeida, A. N., Miguel, E. P., Vasconcelos, P. G., Schwans, A., & Pompermeyer, R. S. (2017). The revealed comparative advantage index of Brazilian natural honey. Journal of Agricultural Science, 9(11).
Feenstra , R. C. (2016). Advanced international trade (theory and evidence). Princeton. Princeton University Press; ISBN 978-0-691-16164-8.
French, S. (2017). Revealed comparative advantage: What is it good for?. Journal of International Economics, 106, 83-103.
Fertö, I., & Hubbard, L. J. (2003). Revealed comparative advantage and competitiveness in Hungarian agri–food sectors. World Economy, 26(2), 247-259.
Gnidchenko, A., & Salnikov, V. (2015). Net comparative advantage index: overcoming the drawbacks of the existing indices. Higher School of Economics Research Paper No. WP BRP, 119.
Guerini, M., & Tenca, F. (2018). The geography of technology-intensive start-ups and venture capital: European evidence. Economia e Politica Industriale, 45(3), 361–386.
Granabetter, D. (2016). Revealed comparative advantage index: an analysis of export trade in the Austrian district of Burgerland. Review of Innovation and Competitiveness: A Journal of Economic and Social Research, 2(2), 97-114.
Gunes Bebek, U. (2011). Consistency of the proposed additive measures of revealed comparative advantage''. Economics Bulletin, 31(3), 2491-2499.
Hoen, A. R., & Oosterhaven, J. (2006). On the measurement of comparative advantage. The Annals of Regional Science, 40(3), 677-691.
Jagdambe, S. (2016). Analysis of revealed comparative advantage in export of India's agricultural products. Institute for Social and Economic Change.
Jagdambe, S. (2019). Consistency test of revealed comparative advantage index: evidence from India’s agricultural export. Foreign Trade Review, 54(1), 16-28.
Khai, N. X., Ismail, M. M., & Sidique, S. F. (2016). Consistency tests of comparative advantage measures: an empirical evidence from the Malaysian and selected Asian shrimp products. International Food Research Journal, 23(6). 752-2758
Laursen, K. (2015). Revealed comparative advantage and the alternatives as measures of international specialization. Eurasian Business Review, 5(1), 99-115.
Leishman, D., Menkhaus, D. J., & Whipple, G. D. (1999). Revealed comparative advantage and the measurement of international competitiveness for agricultural commodities: an empirical analysis of wool exporters (No. 1840-2016-152229).
Mansourzadeh, M. J., Shahmoradi, B., Dehdarirad, H., & Janavi, E. (2019). A note on using revealed comparative advantages in scientometrics studies. Scientometrics, 121(1), 595-599.
Marvasti, A. (1994). International trade in cultural goods: a cross-sectional analysis. Journal of Cultural Economics, 18(2), 135-148.
Mahdavi, Abolghasem & Malekshahian; Mehran (2004). Investigating the comparative advantage of export products of Iran's petrochemical industry. Iranian Journal of Economic Research, 6(21), 91-113. [In Persian]
Miteva-Kacarski, E. (2018). Revealed comparative advantage in trade between the Republic of Macedonia and CEFTA 2006. Economic Review–Journal of Economics and Business, 16(1), 59-70.
Nazeman, Hamid., & Movahedmanesh,. Sadegh Ali (2011), The study of the relationship between intra-industry trade and comparative advantage in the Iranian economy, Quarterly Journal of Business Research, 59. 24-1. [In Persian]
Nyahoho, E. (2010). Determinants of comparative advantage in the international trade of services: an empirical study of the Hecksher-Ohlin Approach. Global Economy Journal, 10(1), 1-24,1850186.
Oduro, A. D., & Offei, E. L. (2014). Investigating Ghana’s revealed comparative advantage in agro-processed products. Modern Economy.
Piraste, Hussein & Islaminasab, elham. (2010). Evaluation of comparative and competitive advantage of detergent powder industry in Iran. Journal of Economic Research and Policy, 18(53), 77-108. [In Persian]
Rsekhi, Saeed.; Gilak Hakimabadi; Mohammad Taghi, & Jabbari Khoshkroudi, Vajihe . (2015). Competitiveness of the agricultural sector of selected countries with emphasis on Iran. Economic Journal - Monthly Review of Economic Issues and Policies, 15(9), 35-46. [In Persian].
Rossato, F. G. F., Susaeta, A., Adams, D. C., Hidalgo, I. G., de Araujo, T. D., & de Queiroz, A. (2018). Comparison of revealed comparative advantage indexes with application to trade tendencies of cellulose production from planted forests in Brazil, Canada, China, Sweden, Finland and the United States. Forest Policy and Economics, 97, 59-66.
Ruiz Gómez, L. M., Rodríguez Fernández, L., & Navio-Marco, J. (2018). Application of communication technologies (ICT) within the tourism industry in the European Union. Turizam: međunarodni znanstveno-stručni časopis, 66(2), 239-245.
Sadeghi Shahdani, Mahdi. & Ghafarifard,. Muhammad. (2009). Investigation of comparative advantages and structural analysis of GDP in the provinces of the country. Economic Research and Policy, 50(17), 115-136. [In Persian]
Şahinli, M. A. (2014). Revealed comparative advantage and competitiveness: Turkey agriculture sector. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 24(3), 210-217.
Sapir, A., & Lutz, E. (1981). Trade in services: economic determinants and development-related issues.
Schulze, Günter., (1999). International Trade in Arts. Journal of Cultural Economics, 23(1). 109-136.
Seyoum, B. (2007). Revealed comparative advantage and competitiveness in services. Journal of Economic Studies. 34(5),376-388.
Startienė, G., & Remeikienė, R. (2014). Evaluation of revealed comparative advantage of Lithuanian industry in global markets. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 110, 428-438.
Khaksar, A. H., Yaghoubi, M., & Kalateharabi, V. (2014). Determining revealed comparative advantage and target markets for Iran's stone fruits. Journal of Agiculture Science Technology. 16,253-264.
Vollrath,T.L.(1991): A theoretical evaluation of alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage. Weltwirtsch. Arch., 130, 263–279.
Ufuk, B. (2011). Consistency of the proposed additive measures of revealed comparative advantage. Economics Bulletin, 31(3), 2491-2499.
)