نویسندگان

1 استاد گروه برنامه ریزی و توسعه اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته توسعه و برنامه ریزی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته توسعه و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در حیطه ترکیبی اقتصاد و محیط زیست، فرآیند تولید کالاها و خدمات در اقتصاد پولی و فیزیکی حاوی سه چرخه بهم پیوسته است. چرخه اولیه (منابع طبیعی)، چرخه ثانویه (کالاها و خدمات واسطه‌ای-  نهایی) و چرخه پایانی (سرریزها، پسماندها و یا ضایعات به طبیعت) است. جدول داده- ستانده پولی (MIOT)  فقط فرآیند تولید کالاها و خدمات (واسطهای- نهایی) را به‌صورت مرئی نظاممند می‌کند و دادههای آن به‌صورت همزمان مقدار - قیمت است. قیمت هم از نوع قیمت معمولی، واحد، همگن و مثبت برای یک دوره حسابداری (معمولاً یک ساله) است. فعالیتهای دو چرخه دیگر از منظر نظامهای حسابداری کلان (حسابهای ملی)، ارزشی (پولی) و بخشی (MIOT) موجود، برونزا و دادههای آن به‌صورت همزمان مقدار با قیمت صفر، عملاً خارج از حیطه آن‌ها قرار می‌گیرند و بدین ترتیب چرخههای نامرئی به‌شمار  میروند. برای رفع این نقیصه در اواخر قرن بیستم، جداول داده - ستانده فیزیکی (PIOT)  توسط بعضی از کشورهای اتحادیه اروپا طراحی گردید. جداول مذکور هر سه چرخه را به‌صورت مرئی مورد توجه قرار میدهند و دادههای آن به‌صورت فیزیکی (تن) و فاقد قیمت هستند. در قرن بیست و یکم، جداول MIOT و PIOT دو سؤال چالش برانگیز را پیش روی تحلیل‌گران اقتصاد داده - ستانده قرار داده­اند: یک- کدام یک از دو جدول، قابلیت بیشتری در تبیین ماهیت فیزیکی اقتصاد - محیط زیست و توسعه پایدار دارد؟ دو- آیا همانند پایه نظری MIOT، میتوان PIOT را الگوسازی نمود؟ در پاسخ به دو سؤال فوق، پژوهشهای انجام گرفته در پانزده سال اخیر را میتوان به سه گروه طبقهبندی نمود. گروهی از پژوهشگران با منظور کردن ضایعات همانند سایر محصولات، مشاهده میکنند که الگوی PIOT نسبت به الگوی MIOT، تصویر واقع بینانهتری را از ماهیت فیزیکی ساختار ترکیبی اقتصاد - محیط زیست، در ارتباط با توسعه پایدار به‌دست میدهد. گروه دیگر با منظور کردن ضایعات به‌عنوان نهاده اولیه و با علامت منفی مشاهدات گروه اول را مورد تردید قرار میدهند. گروه سوم تفاوت مشاهدات دو گروه فوق را در نحوه منظورکردن ضایعات (به‌عنوان ستانده و یا نهاده) نمیدانند، بلکه منشاء این تفاوت­ها را در ماهیت و کارکرد قیمتها در چرخههای مرئی و غیرمرئی تولید بین جداولMIOT  و PIOT جستجو میکنند. مشاهدات گروه سوم دو نکته اساسی را نادیده می‌گیرند: یک- به‌کارگیری نوع قیمت (قیمت ضمنی، واحد و همگن و یا ماتریس قیمت ضمنی) در تبدیل PIOT به MIOT و دو- حفظ تراز PIOT تبدیل شده به MIOT. در این مقاله با استفاده از جداول فیزیکی و پولی سال 1990 آلمان نشان میدهیم که اولاً به‌کارگیری قیمت ضمنی واحد و همگن تولید بخشها که به روش تعدیل مضاعف و یا روش تعدیل یک سویه معروف است، در تبدیل PIOT به MIOT ناتوان است و ثانیاً به‌کارگیری ماتریس قیمت ضمنی در تبدیلPIOT به MIOT در صورتی امکانپذیر است که فرض شود ضابعات دارای مقدار با قیمت صفر هستند.

کلیدواژه‌ها

اصغرپور موزیرجی، حسین‌علی،  فرشاد مؤمنی وعلی اصغر بانوئی (1393)، «تحول بخش  خدمات در مسیر توسعه یافتگی: مقایسه خدمات توزیعی و خدمات تولیدی»، فصلنامه سیاستگذاری اقتصادی، شماره 6، صص 122-91.
بانوئی، علی­اصغر (1391)، «ارزیابی شقوق مختلف نحوه منظور کردن واردات و     روش‌های تفکیک آن با تأکید بر جدول متقارن سال1380»، فصلنامه سیاستگذاری اقتصادی، شماره 8، صص 74-31.
بانوئی، علی­اصغر (1394)، «سه سؤال اساسی در خصوص تحولات توصیه­های بین المللی ( SNA, 1968.SNA, 1993. SNA, 2008) در به‌کارگیری فروض تکنولوژی جداول متقارن و کاربست آن­ها در محاسبه جداول متقارن سال 1390 مرکز آمار ایران»، معاونت اقتصادی و محاسبات حساب­های ملی مرکز آمار ایران.
بانوئی، علی­اصغر، فاطمه بزازان و مهدی کرمی (1385)، «بررسی کمی رابطه بین ابعاد اقتصاد فضا و ضرایب داده - ستانده 28 استان کشور»، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، شماره 29، صص 170-143.
بانوئی، علی­اصغر، فرشاد مؤمنی و سید ایمان آزاد (1387)، «بررسی کمی جایگاه بخش خدمات و زیر بخش­های آن در اقتصاد ایران»، فصلنامه اقتصاد و جامعه، شماره­های 15 و 16، صص 90-63.
بانوئی، علی­اصغر، فرشاد مؤمنی و سید ایمان آزاد (1390)، «تحلیل­های ساختاری صنعت و خدمات با تأکید بر خدمات تولیدی و اقتصاد جدید»، فصلنامه سیاست­های اقتصادی، شماره 1، صص 43-15.
بانوئی، علی­اصغر، موسوی نیک، سید هادی، مجتبی اسفندیاری کلوکن و زهرا ذاکری (1394)، تعاریف و مفاهیم پایه­ای، پایه­های نظری و روش محاسبه جداول داده - ستانده متقارن: تجربه ایران و جهان، انتشارات مرکز پژوهش­های مجلس.
پاشا زانوس، پگاه، علی اصغر بانوئی و جاوید بهرامی (1392)، «تحلیل­های سیاستی نقش واردات در سنجش اهمیت بخش­های اقتصاد ایران»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 67، صص 100-81.
مرکز آمار ایران (1386)، جدول داده - ستانده ایران سال 1380، تهران، ایران.
مهاجری، پریسا، بانوئی، علی اصغر، جلوداری ممقانی، محمد، عباس شاکری و منوچهر عسگری (1394)، «به‌کارگیری الگوریتم ریاضی آلمن در حذف عناصر منفی جدول متقارن داده - ستانده با فرض تکنولوژی کالا»، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، شماره دوم، صص 25-1.
 
Altimiras - Martin, A. (2014). "Analysing the Structure of the Economy Using Physical Input - Output Tables", Economic Systems Research, Vol. 16, No.4, pp. 463- 485.
Baumol, W.J. and Wolff, E.N. (1994). "A key Role for Input - Output Andysis in Policy Design", Regional Science and Urban Economics, Vol. 24, pp. 93-113.
Bicknell, K.B, Ball, R.J, Cullen, R. and Bigsby, H.R. (1998). "New Methodology for the Ecological Footprint with an Application to the New Zealand Economy", Ecological Economics, Vol. 27, No. 3, pp. 149-160.
Chapagain, A.K., and Hoekstra, A.Y. (2004). "Water FootPrints of Nations, Value of Water", Research Series, No.18, UNESCO, Delft, the Netherlands.
Chennery, H, Robinson, S. and Syrquin, M. (1986). "Industrialization and Growth, A Comparative Study", World Bank, Washington, D.C.
De-Mesnard, L. (2009). "Is the Ghosh Model Interesting?", Journal of Regional Science, Vol.49, No.2, pp.361-372.
Dietzenbacher, E. (1997). "In Vidication of the Ghosh Model: A Reinterpretation as a Price Model", Journal of Regional Science, Vol.37, No.4, pp. 629-651.
Dietzenbacher, E. (2005). "Waste Treatment in Physical Input - Output Analysis", Ecological Economics, Vol.55, No.1, pp. 11-23.
Dietzenbacher, E. and Hoen, A.R. (1998). "Deflation of Input - Output Tables from the User´s Point of View: A Heuristic Approach", Review of Income and Wealth, Vol.44, No.1, pp. 111-122.
Dietzenbacher, E. and Hoen, A.R. (1999). "Double Deflation and Aggregation", Environment and Planning, Vol.31, No.9, pp. 1695-1704.
Dietzenbacher, E. and Mukhopadhyay, K. (2007). "An Empirical Examination of the Pollution Haven Hypothesis for India? Towards a Green Leontief Paradox?", Environmental and Resource Economics, Vol.36, No.4, pp. 427-449.
Dietzenbacher, E. and Temurshoev, U. (2012). "Input - Output Impact Analysis in Current and Constant Prices: Does It Matter?" Journal of Economic Structure, Vol.1, No.4, pp. 1-18.
Dietzenbacher, E. and Velazquez, E. (2007). "Virtual Water and Water Trade in Andolusia: A Study by Means of Input- Output Model", Regional Studies, Vol.41, No.2, pp. 251-261.
Dietzenbacher, E., Giljum, S. Hubacek, K. and Suh, S. (2009). "Physical Input - Output Analysis and Disposal to Nature", in Sangwon Suh (ed.) Handbook of Input - Output Economics and Industrial Ecology, Springer, the Netherlands, pp. 123-137.
Duarte, R. and Yang, H. (2011). "Input - Output and Water: Introduction, Special Issue", Economic Systems Research, Vol.34, No.4, pp. 341-351.
Duarte, R. Sanchez, C.J. and Bielsa, J. (2002). "Analysis of Water use in Spanish Economy: An Input - Output Approach", Ecological Economics, Vol.43, pp. 71-85.
Eurostat (2008). Eurostat Manual of Supply, Use and Input - Output Table, Luxenburg, Austria.
­Ferng, J.J. (2001). "Using Composition of Land Multiplier to Estimate Ecological Footprints Associated with Production Activities", Ecological Economics, Vol.37, No.2, pp. 159-172.
 Giljum, S. and Hubacek, K. (2001). "International Trade, Material Flows and Land Use: Developing a Physical Trade Balance for the European Union", International Institute for Applied Systems, Luxenburg, Austria.
Giljum, S. and Hubacek, K. (2004). "Alternative Approaches of Physical Input - Output Analysis to Estimate Primary Material Inputs of production and Consumption Activities", Economic Systems Research, Vol.16, No.3, pp. 301-310.
 Giljum, S., Hubacek, K. and Sun, L. (2004). "Beyond the Simple Material Balance: A Reply to Sangwon Suh´s Note on Physical Input - Output Analysis", Ecological Economics, Vol.48, No.1, pp. 19-22.
Guan, D. and Hubacek, K. (2007). "Assessment of Regional Trade and Virtual Water Flow in China", Ecological Economics, Vol.61, No.1, pp. 159-170.
 Hoekstra, A.Y. and Chapagain, A.K. (2006). "Water Footprints of Nations: Water Use by People as a Function of their Consumption Pattern", Water Research Management, Vol.21, No.3, pp. 35-48.
Hoekstra, R. (2010, a). "Physical Input - Output Tables: Developments and Future", 18th International Input - Output Conference, June 20-25, Sydney, Australia.
 Hoekstra, R. (2010, b). "Towards a Complete Database of Peer- reviewed Articles on Environmentally Extend Input - Output Analysis", Paper Presented for the 18th International Input - Output conference. June 20-25, Sydney, Australia.
 Hoekstra, R., Jeroen, C.J.M. and Vanden, B. (2006). "Constructing Physical Input - Output Table for Environmental Modeling and Accounting: Framework and Illustrations", Ecological Economics, No.59, pp. 375-393.
 Hubacek, k. and Giljum, S. (2003). "Applying Physical Input - Output Analysis to Estimate Land Appropriation (Ecological Footprints) of International Trade Activities", Ecological Economics, No.44, pp. 137-151.
 Hubacek, K. and Sun, L. (2001). "A Scenario Analysis of China´s Land Use and Land Cover Change: Incorporating Biophysical Information in Input - Output Modelling", Structural Change and Economic Dynamics, Vol.12, No.4, pp. 367-397.
 Hubacek, K. and Sun, L. (2005). "Economic and Societal Changes in China and their Effects on Water Use, A Scenario Andysis", Journal of Industrial Ecology, Vol.9, No.1-2, pp. 187-200.
 Joshi, S. (1999). "Product Environmental Life - Cycle Assessment, Using Input - Output Techniques", Journal of Industrial Ecology, Vol.3, Nos.2 and 3, pp. 95-120.
 Lenzen, M. and Foran, B. (2001) "An Input - Output Analysis of Australian Water Usage", Water Policy, Vol.3, No.4, pp. 321-340.
 Leontief, W. (1970). "Environmental Repercussion and Economic Structure: An Input - output Approach", Review of Economics and Statistics, Vol.52, No.1, pp. 262-271.
 Leontief, W. (1986). Input - Output Economics, Oxford University Press.
 Leontief, W. and Ford, D. (1972). Air pollution and Economic Structure: Empirical Results of Input - Output Computation, in Brody, A and Carter, A.(eds.) Input - Output Techniques, Proceedings of the Fifth International Conference on Input - Output Techniques, New York, pp. 9-30.
 Londero, E. (1999). "Secondary products, by - products in the Preparation of Input - Output Tables", Economic Systems Research, Vol.2, No.3, pp. 321-320.
 Miller, R.E. and Blair, P.D. (2009). Input - output Analysis: Foundations and Extensions, Second Edition, Cambrige University Press.
 Nakamura, S. and Kondu, Y. (2009). "Waste Input - Output Analysis: Concepts and Application to Industrial Ecology", Springer, Chap.7.
 Rees, W.F. and Wackernagel, M. (1999). "Monetary Analysis: Turning a Blind Eye on Sustainability", Ecological Economics, No.29, pp. 47-52.
 Seton, F. (1993). "Price Models Based on Input - output Analysis: East and West", Economic Systems Research, Vol.5, No.2, pp. 101-121.
 Stone, R. (1972). "The Evaluation of Pollution: Balancing Gains and Losses", Minerva, Vol.10, No.3, pp. 412-425.
 Suh, S. (2004). "A Note on the Calculus for Physical Input - Output Analysis and its Application to Land Appropriation of International Activities", Ecological Economics, No.48, pp. 9-17.
Suh, S. and Huppes, G. (2002). "Missing Inventory Estimate Tool Using Extended Input - Output Analysis", International Journal of Life Cycle Assessment, Vol.7, No.3, pp. 134-140.
 Temurshoev, U. (2006). "Pollution on Haven Hypothesis or Factor Endowment Hypothesis: Theory and Empirical Examination for the US and China", Working paper No.292, Charles University, Center for Economic Research and Graduate Education Academy of Sciences of the Czech Republic, Economic Institute.
United Nations (1992). Integrated Environmental and Economic Accounting, Handbook of National Accounting, Interim Version (draft) United Nations, New York.
 United Nations (1993). Handbook of National Accounting: Integrated Environmental and Economic Accounting, Studies in Methods, United Nations, New York.
 United Nations (2001). System of Environmental and Economic Accounting, SEEA Revision, United Nations, New York United Nations (1995) The 1993 Systems of National Accounts, New York.
 United Nations (2009). The 2008 Systems of National Accounts,
 New York.
Velazquez, E. (2006). "An Input - Output Model of Water Consumption: Analysing Water Relationships in Andolusia", Ecological Economics, No.56, pp. 226-240.
Virtanen, S.K., et.al. (2011). "Carbon Footprint of Food - Approaches from National Input - Output Statistics and a LCA of a Food Portion", Journal of Cleaner Production, No.19, pp. 1849-1856.
 Weisz, H. and Duchin, F. (2006). "Physical and Monetary Input - Output Analysis: What Makes the Difference?" Ecological Economics, No.57, pp. 534-541.
 Xu, Y and Zhang, T. (2009). "A New Approch to Modeling Waste in Physical Input - Output Analysis", Ecological Economics, No.68, pp.   2475-2478.