نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه مازندران
2 کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه مازندران
چکیده
یکی از جنبههای مهم توسعه مالی در کشورهای صادرکننده نفت، نحوه تخصیص درآمدهای نفتی در طول دورههایی از نوسانات قیمت نفت است. از این رو، توسعه مالی در این کشورها نه تنها از طریق مستقیم با تاثیر برپسانداز و سرمایهگذاری بر حساب‌جاری تاثیر میگذارد، بلکه از طریق غیرمستقیم نیز بر ارتباط بین نوسانات قیمت نفت و حساب‌جاری تاثیرگذار است. با توجه به اهمیت اینموضوع،پژوهش حاضر با به‌کارگیری الگوی غیرخطی رگرسیون انتقال ملایم (STR) و دادههای سری زمانی طی دوره زمانی 94-1357 به بررسی نقش توسعه مالی در رابطه بین تغییرات قیمت نفت و حساب‌جاری در ایران می پردازد. برای منظور با تکیه بر آزمونهای کشف رفتار غیرخطی، وجود رابطه غیرخطی بین حساب‌جاری و قیمت جهانی نفت تایید شده و متغیر توسعه مالی به عنوان مناسبترین متغیر انتقال انتخاب میشود. مدل غیرخطی رگرسیون انتقال ملایم با تابع انتقال لاجستیک دو رژیمی با یک بار انتقال (LSTR1) نیز به عنوان الگوی پیشنهادی برای این رابطه در نظر گرفته میشود. نتایج حاصل از برآورد الگوی پژوهش نشان میدهد که افزایش قیمت نفت در قالب یک ساختار دو رژیمی با سطح آستانهای (5386/1) در رژیم اول (یعنی زمانی که توسعه مالی کمتر از مقدار آستانهای خود (5386/1) است) بر تراز حساب‌جاری ایران اثر مثبت و معنادار داشته است به گونهای که شدت این اثر مثبت با عبور از سطح آستانه و وارد شدن به رژیم دوم (یعنی زمانی که توسعه مالی بیش از مقدار آستانهای خود (5386/1) است) بیشتر میشود.
کلیدواژه‌ها
ابریشمی، حمید، محسن مهرآرا و محسنی، رضا (1384). تاثیر آزادسازی تجاری بر تراز تجاری و حساب‌جاری تراز پرداخت‌ها (یک تجزیه و تحلیل اقتصادسنجی). مجله دانش و توسعه. شماره 17، 38-11.
ابوترابی، محمدعلی، فلاحی، محمدعلی ، سلیمیفر، مصطفی و حسینی، سید محمد (1392). اثر مالکیت دولتی بانکها بر رابطه علی توسعه مالی- رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، دوره 15، شماره 4، 126-94.
آرمن، سید عزیز، تبعه ایزدی، امین و حسین‌پور، فاطمه (1387). مثلث توسعه مالی. رشد اقتصادی و تجارت خارجی در ایران. فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسیهای اقتصادی سابق)، دوره 5، شماره 3، 135-107.
راستی، محمد (1389). بررسی رابطه توسعه مالی و تجارت بینالملل در کشورهای در حال توسعه (رویکرد علت و معلولی و مقایسه کشورهای صادرکننده و غیرصادرکننده نفت. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، دوره 15، شماره 45، 47-25.
رضایی، محمد، یاوری،کاظم، عزتی، مرتضی و اعتصامی، منصور (1395). اثر وفور درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی ایران از کانال اثرگذاری بر عدم تعادل در بودجه و بخش خارجی. فصلنامه پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، دوره 6، شماره 22، 144-131.
زوارئیان کچومثقالی، منصوره (1391). مطالعه رابطه بین کسری بودجه دولت و حساب‌جاری در اقتصاد ایران در دوره 1385-1342. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 62، 221-193.
سالم، بهنام و یوسفپور، نفیسه (1391). بررسی آزادسازی تجاری در کشورهای در حال توسعه. مجله اقتصادی- ماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی دوره 1، 104-93.
سلیمیفر، مصطفی، رزمی، محمدجواد و ابوترابی، محمدعلی (1389). بررسی رابطه علی شاخصهای توسعه مالی و رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 1، 103-75.
شقاقیشهری، وحید (1384). بررسی متغیرهای کلان اقتصادی موثر بر کسری حساب‌جاری ایران. دو فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، دوره 2، شماره 3، 174-143.
شمس، شهابالدین، علیزاده ثانی، محسن و جعفری، حمید(1392). بررسی ارتباط بین شاخصهای توسعه مالی بخش بانکی و غیربانکی در ایران. فصلنامه پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، دوره4، شماره 15، 84-78.
شهبازی، کیومرث و کریمی، قمری (1393). تاثیر آستانهای قیمت نفت بر تراز تجاری دو جانبه ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی. دوره 8. شماره 28، 8-63.
عباسیان، عزتاله، مرادپور، مهدی اولادی و مهرگان، نادر (1386). تاثیر عدم اطمینان نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی. مجله تحقیقات اقتصادی. دوره 47، شماره 1، 169-153.
عصاریآرانی، عباس، جعفری صمیمی، احمد و رسولی میر، میثم (1389). بررسی تاثیر تکانههای قیمت نفت بر حساب‌جاری کشورهای عضو اوپک. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 3، شماره 7، 21-1.
مرکز پژوهشهای مجلس (1384). درباره لایحه بودجه سال 1385 کل کشور (43) عملکرد بودجه و اثر آن بر اقتصاد ملی. شماره مسلسل7713.
مزینی، امیرحسین و قربانی، سعید(1393). باز تعریف نقشه راه مدیریت درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران با تاکید بر سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، دوره17، شماره 65، 92-57.
مهرآرا، محسن و مرادی، مهدی (1387). بررسی تاثیر کسری بودجه. نرخ ارز حقیقی و رابطه مبادله بر کسری حساب‌جاری کشورهای صادرکننده نفت عضو) (OPEC. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 12، شماره 47، 167-141.
نعمت الهی، فاطمه و مجدزاده طباطبایی، شراره (1390). تاثیر نوسانات قیمت نفت اوپک بر تراز تجاری ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره3، شماره4، 169-151.
یزدانی، مهدی و نورافروز، طاهره (1394). ارزیابی اثر نوسانهای قیمت نفت و شکاف تولید بر تراز تجاری اقتصاد ایران. فصلنامه علوم اقتصادی، دوره 9، شماره 31، 42-22.
Aboutorabi, M. A., & Aboutorabi, N. (2012). Financial Development and Economic Growth in Iran: The Survey of the Trend of Financial Development Indicators and its Causality Relationship with Economic Growth in Iran. Lambert Academic Publishing (LAP): Saarbrücken, Germany.
Akanni, O. P. (2007). Oil wealth and economic growth in oil exporting African countries. The African Economic Research Consortium.
Allegret, J. P., Couharde, C., Coulibaly D., & Mignon, V. (2014). Current Accounts and Oil Price Fluctuations in Oil-Exporting Countries: The Role of Financial Development. Journal of International Money and Finance, 47, 185-201.
Aristovnik, A. (2007). Short and Medium Term Determinants of Current Account Balances in Middle East and North Africa Countries. TheWilliam Davidson Institute at the University of Michigan Working.
Basarir, C., & Ercakar, M. E. (2016). An analysis of the relationship between crude oil prices, current account deficit and exchange rates: Turkish experiment. International Journal of Economics and Finance, 8(11), 48-59.
Belkar, R., Cockerell, L., & Kent, C. (2007). Current account deficits: The Australian debate. Central Bank of chile.
Beck, T. (2002). Financial Development and International Trade: Is There a link?. Journal of International Economics, 57, 107-31.
Chinn, M.D., & Ito, H. (2007). Current account balances, financial development and institutions: assaying the world ‘Saving glut’. J. Int. Money Finance, 26 (4), 546-569.
Gnimassoun, B., Joëts, M., & Razafindrabe, T. (2017). On the link between current account and oil price fluctuation in diversified economies: The case of Canada. International Economics, 152, 63-78.
Granger, C. W., & Terasvirta, T. (1993). Modelling non-linear economic relationships. OUP Catalogue.
Hassan, S., & Zaman, KH. (2012). Effect of Oil Prices on Trade Balance: New Insights into the Cointegration Relationship from Pakistan. Economic Modeling, 29(6), 2125–2143.
Hicks, J. R. (1969). A theory of economic history. OUP Catalogue.
Levine, R., & Zervos, S. (1998). Stock markets, banks, and economic growth. American Economic Review, 88(3), 537-558.
International Energy Agency. (2004). The Impact of Higher Oil Prices on the Giobal Economy, with a Focus on developing economics. Paris, Available At: http:// www.iea.org/textbase/papers/2004/high oil prices pdf.
Keho, Y. (2010). Effect of financial development on economic growth: Does inflation matter?, Time series evidence from the UEMOA Countries. International Economic Journal, 24(3), 343-355.
Kilian, L., & Rebucci, A. (2007). Oil Shocks and External Balances. Working Paper, IMF.
King, R. G., & Levine, R. (1993). Finance and growth: Schumpeter might be right. The Quarterly Journal of Economics, 108(3), 717-737.
Kletzer, K., & Bardhan, P. (1987). Credit Markets and Patterns of International Trade. Journal of Development Economics, 27, 57-70.
Korhonen, I., & Ledyaeva, S. (2010). Trade Linkages and Macroeconomic Effects of the Price. Energy Economics, 32(4), 848-856
Le, T.H., & Chang, Y. (2013). Oil Price Shocks and Trade Imbalances. Energy Economics,36, 78-96.
Levine, R., Loayza, N., & Beck, T. (2000). Financial Intermediation and Growth: Causality and Causes. Journal of Monetary Economics, 46, 31-77.
Lin, C. F. J., & Teräsvirta, T. (1994). Testing the constancy of regression parameters against continuous structural change. Journal of Econometrics, 62(2), 211-228.
Ozata, E. (2014). Sustainability of current account deficit with high oil prices: Evidence from Turkey. International Journal of Economic Sciences, 3(2), 71.
Prasad, A. (2003). Postcolonial theory and organizational analysis: A critical engagement. Springer. Palgrave Mcmilan, New York.
Shaw, E. S. (1973). Financial deepening in economic development. The Journal of Finance, 29(4), 1345-1348.
Sanchez, M., (2011). Welfare Effects of Rising Oil Price in Oil-Importing Developing Economies. The Developing Economies, 49 (3), 321-346.
Svaleryd, .H., & Vlachos, J. (2005). Financial Markets, the Pattern of Industrial Specialization and Comparative Advantage: Evidence from OECD Countries. European Economic Review, 49, 113-144.
Terasvirta, T., & Anderson, H. M. (1992). Characterizing nonlinearities in business cycles using smooth transition autoregressive models. Journal of Applied Econometrics,7(1), 119-136.
Terasvirta, T. (2004). mooth Transition Regression Modelling, in H. Lutkepohl and M. Kratzig (eds); Applied Time Series Econometrics.
Teräsvirta, T. (1994). Specification, estimation, and evaluation of smooth transition autoregressive models. Journal of the American Statistical association, 89(425), 208-218.
Dijk, D. V., Teräsvirta, T., & Franses, P. H. (2000). Smooth transition autoregressive models—a survey of recent developments. Econometric Reviews, 21(1), 1-47.
Van Dijk, T. (1999). Ideología, Una aproximación interdisciplinaria, España.
Wu, P. C., Liu, S. Y., & Pan, S. C. (2013). Nonlinear Bilateral Trade Balance Fundamentals Nexus: A Panel Smooth Transition Regression Approach. International Review of Economics Finance, 27, 318-329.
Ya-Qiong, P., & Rui, Z. (2013). Financial Development and Current Account Imbalance: Evidence from Dynamic Panel Data Model with GMM Estimation. Journal of Applied Sciences, 13(15), 2933-2939.
)