نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 استاد اقتصاد بین‌الملل، گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه آمار، گروه آمار، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

در سال­های اخیر، اغلب مطالعات در زمینه تکنولوژی و تجارت، بر اهمیت حیاتی تغییر تکنولوژیکی در توضیح الگوی تجارت بین­ الملل تمرکز کرده ­اند. نوآوری تکنولوژیکی در تمام کشورها صورت نمی­گیرد و هم­زمان نیز به تمام کشورها گسترش نمی­یابد، بنابراین، فاصله تکنولوژیکی بین کشورها وجود دارد. پژوهش حاضر به تحلیل نقش فاصله تکنولوژیکی بر روابط دوجانبه تجاری ایران با استفاده از تصریح الگوی جاذبه شبه­پارامتری طی دوره 2015-1995 پرداخته ­است. براساس نتایج تخمین، براساس انتظار تأثیر GDP بر روابط دوجانبه تجاری بین ایران و شرکای منتخب تجاری مثبت و معنادار است، جمعیت کشور صادرکننده تأثیر منفی و جمعیت کشور واردکننده اثر مثبت بر روابط تجاری دارد. تأثیر فاصله تکنولوژیکی بر تجارت بین الملل ناپارامتری است و در قالب یک رابطه پارامتری نمی­گنجد، به‌طوری که بیان‌کننده اثر ناشناخته تکنولوژی بر روابط دوجانبه تجاری ایران است. به عبارت واضح­تر، در دامنه ­ای از فاصله تکنولوژی تأثیر منفی و در دامنه ­های دیگر تأثیر مثبتی را برجای می­گذارد و به افزایش تجارت دوجانبه بین ایران و شرکای تجاری منجر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

جهانگیری، خلیل، رضازاده، علی و جمشیدی، عذرا (1395). بررسی تأثیر حمایت از اختراع و نوآوری بر صادرات کشورهای شمال و جنوب. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، دوره4، شماره 3، 162-135.
لطفعلی‌پور، محمدرضا، شاکری، سیده‌زهرا و کبری بطا، فاطمه (1390)، بررسی هم‌گرایی اقتصادی میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین (کاربرد مدل جاذبه)،  فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول، شماره 3، 99-73.
شمس­الدینی، اسماعیل، مقدسی، رضا و صدرالاشرافی، مهریار (1389). بررسی عوامل مؤثر بر جریان­های تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا (مطالعه موردی: بخش کشاورزی). اقتصاد کشاورزی، جلد 4، شماره­ 3، 40-17. 
شاه­آبادی، ابوالفضل و ثمری، هانیه (1393). نوآوری و صادرات مبتنی‌بر فناوری برتر، مقایسه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منتخب سند چشم‌انداز، فصلنامه رشد فناوری تخصصی پارک­ها و مراکز رشد، سال 10، شماره 38، 54-45.
کریمی هسنیجه، حسین و طیبی، سیدکمیل (1386). تأثیر کاربران اینترنتی بر جریان‌های تجاری سازمان تجارت جهانی. پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال 9، شماره 33، 183-165.
مهرگان، نادر و دهقانپور، محمدرضا (1390). تأثیر تحقیق و توسعه و سرمایه­گذاری مستقیم خارجی بر صادرات مبتنی‌بر فناوری برتر در ایران (1360-386). پژوهش و توسعه فناوری، شماره 4، 79-59.
مهرگان، نادر ، دهقانپور، محمدرضا و ده موید، بابک (1390). صادرات صنایع مبتنی‌بر فناوری برتر و عوامل مؤثر بر آن. سیاست علم و فناوری، دوره 3، شماره 4، 82-69.
محمود جانلو، لیلا، شیرازی، بابک، مهدوی، ایرج و سلطان‌زاده، جواد (1397). تحلیل پتنت با استفاده از داده‌کاوی برای شناسایی و تعیین ارتباطات میان فناوری­ها. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، دوره 33، شماره 4، 1624-1589.
یزدانی، مهدی، صادقی، مینا و رمضانی، هادی (1396). اثرات مرزی در تجارت دوجانبه ایران و شرکای برتر تجاری: رویکرد الگوی جاذبه غیرخطی. تحقیقات اقتصادی، دوره 52، شماره 1، 269-245.
Anderson, J. E. (1979). A theoretical foundation for the gravity equation. The American Economic Review, 69(1), 106-116.
Anderson, J. E., & Van Wincoop, E. (2003). Gravity with gravitas: a solution to the border puzzle. American economic review, 93(1), 170-192.
Antimiani, A., & Costantini, V. (2013). Trade performances and technology in the enlarged European Union. Journal of Economic Studies, 40(3), 355-389. Badinger, H., & Breuss, F. (2008). Trade and productivity: an industry perspective. Empirica, 35(2), 213-231.
Baltagi, B. H., & Li, D. (2002). Series estimation of partially linear panel data models with fixed effects. Annals of economics and finance, 3(1), 103-116.
Bergstrand, J. H. (1985). The gravity equation in international trade: some microeconomic foundations and empirical evidence. The review of economics and statistics, 474-481.
Bergstrand, J. H., & Egger, P. (2013). Gravity equations and economic frictions in the world economy. In Palgrave handbook of international trade (pp. 532-570). Palgrave Macmillan, London.
Brodzicki, T., & Śledziewska, K. (2016). The role of technology gap in the trade of Poland. Panel estimation in the gravity framework. International Business and Global Economy, 35(1), 325-341.
Čipkutė, E. (2016). The gravity model for assessing trade patterns: the case of Baltic states. Ekonomika (Economics), 95(3), 81-97.
Dhakal, D., Pradhan, G., & Upadhyaya, K. P. (2011). “Another Empirical Look at the Theory of Overlapping Demands-Un altro sguardo empirico alla teoria delle overlapping demands. Economia Internazionale/International Economics, 64(1), 103-113.
Deardorff, A. (1998). Determinants of bilateral trade: does gravity work in a neoclassical world?. In The regionalization of the world economy (pp. 7-32). University of Chicago Press.
Deprez, J., & Harvey, J. T. (Eds.). (1999). Foundations of international economics: post-Keynesian perspectives. Psychology Press.
Dunlevy, J. A., & Hutchinson, W. K. (1999). The impact of immigration on American import trade in the late nineteenth and early twentieth centuries. The Journal of Economic History, 59(4), 1043-1062.
Eaton, J., & Kortum, S. (2002). Technology, geography, and trade. Econometrica, 70(5), 1741-1779.
Robert, C. F. (2016). Advanced International Trade-Theory and Evidence.
Frankel, J., & Rose, A. (2002). An estimate of the effect of common currencies on trade and income. The Quarterly Journal of Economics, 117(2), 437-466.
Fagerberg, J. (1988). International competitiveness. The economic journal, 98(391), 355-374.
Fagerberg, J., Srholec, M., & Knell, M. (2007). The competitiveness of nations: Why some countries prosper while others fall behind. World development, 35(10), 1595-1620.
Filho, L.W.D.S. (2002). Prospects of Integration and Development of R&D and the Innovation Potential of the Black Sea Economic Cooperation Countries, Nato Science Series, V: Science and Technology Policy.
Filippini, C., & Molini, V. (2003). The determinants of East Asian trade flows: a gravity equation approach. Journal of Asian Economics, 14(5), 695-711.
Furman, J. L., & Hayes, R. (2004). Catching up or standing still?: National innovative productivity among ‘follower’countries, 1978–1999. Research Policy, 33(9), 1329-1354.
Gandolfo, G. (2014). International Trade Theory and Policy, Springer. 
Ghanbari, A., & Ahmadi, M. (2017). The Effect of Innovation on International Trade: Selected Medium-High-Technology Industries, Evidence on Iran+ 3. Iranian Economic Review, 21(1), 21-44.
Gowa, J., & Mansfield, E. D. (1993). Power politics and international trade. American political science review, 87(2), 408-420.
Gurrin, L. C., Scurrah, K. J., & Hazelton, M. L. (2005). Tutorial in biostatistics: spline smoothing with linear mixed models. Statistics in medicine, 24(21), 3361-3381.
Greytak, D., & McHugh, R. (1977). Linder's trade thesis: An empirical examination. Southern Economic Journal, 1386-1389.
Härdle, W. (1990). Applied nonparametric regression (No. 19). Cambridge university press.
Helpman, E., & Krugman, P. R. (1985). Market structure and foreign trade: Increasing returns, imperfect competition, and the international economy. MIT press.
Henderson, D. J., & Millimet, D. L. (2008). Is gravity linear?. Journal of Applied Econometrics, 23(2), 137-172.
Jones, R. (1970). The Role of Technology in the Theory of International Trade. In The Technology Factor in International Trade (pp. 73-94). NBER.
Kabir, M., & Salim, R. (2010), Can Gravity Model Explain BIMSTEC’s Trade?. Journal of Economic Integration, 25(1). 143-165.
Kay, L., Newman, N., Youtie, J., Porter, A. L. & Rafols, I., (2014). Patent overlay mapping: visualizing technological distance, Journal of the Association for Information Science and Technology, 65(12), 2432-2443.
Keller, W. (2004). International Technology Diffusion, Journal of Economic Literature, 42(3), 752-782.
Keele, L. J. (2008). Semiparametric Regression for the Social Sciences, John Wiley & Sons.
Kim, L. (1997). Imitation to Innovation: The Dynamics of Korea’s Technological Learning, Harvard Business Press.
Krugman, P. (1979). A Model of Innovation, Technology Transfer, and the World Distribution of Income, Journal of Political Economy, 87(2). 253-266.
Lall, S. (1992). Technological Capabilities and Industrialization, World Development, 20(2). 165-186.
Linnemann, H. (1966). An Econometric Study of International Trade Flows (No. 42).  North-Holland Pub. Co..
McCallum, J. (1995). National borders matter: Canada-US regional trade patterns. The American Economic Review, 85(3), 615-623.
Mansfield, E. D., & Bronson, R. (1997). Alliances, preferential trading arrangements, and international trade. American Political Science Review, 91(1), 94-107.
Márquez-Ramos, L., Martínez-Zarzoso, I., & Suárez-Burguet, C. (2008). Technological Innovation, Trade and Development. In Information Communication Technologies: Concepts, Methodologies, Tools, and Applications (pp. 284-303). IGI Global.
Nilsson, A. (2013). Innovation Proxy-A study of patent and economic growth in China, Lund University, Lund, Sweden.
OhadiEsfahani, S., & Tayebi, S. K. The Role of R&D in Trade Expansion: A Semi-parametric Gravity Specification for East and West Asia.
OhadiEsfahani, S., & Tayebi, S. K. (2016). Technological Distance and Bilateral Trade in Asia. Korea and the World Economy, 17(2), 243-265.
Pöyhönen, P. (1963). A tentative model for the volume of trade between countries. Weltwirtschaftliches Archiv, 93-100.
Papazoglou, C., Pentecost, E. J., & Marques, H. (2006). A gravity model forecast of the potential trade effects of EU enlargement: Lessons from 2004 and path-dependency in integration. World Economy, 29(8), 1077-1089.
Pollins, B. M. (1989). Conflict, cooperation, and commerce: The effect of international political interactions on bilateral trade flows. American Journal of Political Science, 737-761.
Racine, J. S. (2008). Nonparametric econometrics: A primer. Foundations and Trends in Econometrics, 3(1), 1-88.
Qureshi, U. A., French, G. L., & Sailors, J. W. (1980). Linder's trade thesis: A further examination. Southern Economic Journal, 933-936.
Ruppert, D., Wand, M. P., & Carroll, R. J. (2003). Semiparametric regression (Vol. 12). Cambridge university press.
Řezáč, M. (2014). Determinants of foreign direct investment inflows to China: A Gravity Model Approach, Charles University in Prague.
Reuveny, R., & Kang, H. (2003). A Simultaneous‐Equations Model of Trade, Conflict, and Cooperation. Review of International Economics, 11(2), 279-295.
Rose, A. K. (2000). One money, one market: the effect of common currencies on trade. Economic policy, 15(30), 08-45.
Stellner, F. (2014). Technological distance measures: theoretical foundation and empirics. In DRUID Society Conference.
Silva, J. S., & Tenreyro, S. (2006). The log of gravity. The Review of Economics and statistics, 88(4), 641-658.
Serlenga, L., and Shin, Y. (2007). Gravity Models of the Intra-EU Trade: Application of Hausman-Taylor Estimation in Heterogeneous Panels with Common Time-Specific Factors, Journal of Applied Econometrics, 22(2), 361-381.  
Tinbergen, J. (1962). An analysis of world trade flows. Shaping the world economy, 3, 1-117.
Trefler, D. (1995). The case of the missing trade and other mysteries. The American Economic Review, 1029-1046.
Trefler, D. (1993). International factor price differences: Leontief was right!. Journal of political Economy, 101(6), 961-987.
Thursby, J. G., & Thursby, M. C. (1987). Bilateral trade flows, the Linder hypothesis, and exchange risk. Review of Economics and Statistics, 3(69), 488-495.
Van Beers, C. (1998). Labour standards and trade flows of OECD countries. World Economy, 21(1), 57-73.
Wakelin, K. (1997). Trade and Innovation, Theory and Evidence, Edward Elgar, Cheltenham, UK. 
http://www.worldbank.org
http://www.timeanddate.com
http://www.comtrade.un.org
http://www. atlas.media.mit.edu