نویسنده
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی ارومیه
چکیده
بهرهوری[1] معیار توصیف کننده استفاده صحیح و بهینه از عوامل تولید و درجه دستیابی به اهداف میباشد. در مقاله کارایی و بهرهوری بخش پژوهشی و کل (آموزشی و پژوهشی) 31 دانشگاه بزرگ دولتی به منظور ایجاد رقابت جهت بهبود بهرهوری آنها مورد بررسی قرار گرفته‌اند. برای اندازهگیری کارایی و تغییرات بهرهوری دانشگاهها با توجه به خصوصیاتشان از روش ناپارامتری تحلیل پوششی داده‌ها استفاده شده است. نکته مهم، بررسی نسبی کارایی فعالیتهای دانشگاهها در شرایط یکسان میباشد و با این حال اکثر دانشگاهها از ناکارایی نسبی برخوردارند به عنوان مثال در سال تحصیلی 1386-1385 در بخش پژوهشی، 7 دانشگاه کارا و 23 دانشگاه ناکارا و برای کل (آموزشی و پژوهشی) 19 دانشگاه کارا و 12 دانشگاه ناکارا بودند. برای جلوگیری از تصادفی بودن نتایج از میانگین هندسی 5 سال تحصیلی 1381 الی 1386 استفاده شده است. بر این اساس کاراترین دانشگاهها از نظر فعالیتهای پژوهشی شامل دانشگاههای تهران، شیراز، کردستان، محقق اردبیلی، رازی کرمانشاه، لرستان و همدان میباشند و بدان معناست که این دانشگاهها نسبت به بقیه دانشگاهها با ورودیهای کمتر، خروجی‌های پژوهشی بیشتری ارایه نموده و بیشترین کارایی را داشتهاند و همچنین میزان کارایی 13 دانشگاه از سطح متوسط کارایی دانشگاهها پایینتر بودند. در بررسی تغییرات بهرهوری دانشگاهها مشخص شد که طی پنج سال تحصیلی بهبودی محسوسی حاصل نشده است و عدم پیشرفت و تغییرات نامحسوس مثبت در بهرهوری پژوهشی و بهرهوری کل عمدتاً ناشی از رشد کم کارایی تکنولوژی (بکارگیری موثر و میزان تجهیزات و امکانات آموزشی و پژوهشی) آنها میباشد. در همبستگی متغیرها مشخص شد که عامل اصلی تعیین کننده رشد بهرهوری پژوهشی دانشگاهها، ارتقای شاخص کارایی تکنولوژی است و سایر شاخص‌ها مانند شاخص کارایی فنی، سهم و نقش کمتری دارند. در مجموع ارتقای کارایی و بهرهوری دانشگاهها نیازمند اتخاذ برنامه‌ریزی استراتژیک و راه‌اندازی چرخه مدیریت بهبود بهرهوری در دانشگاهها است.
[1]. Total Factor Productivity
کلیدواژه‌ها
)