نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران
چکیده
مسکن یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی است که رشد و توسعه آن، اثرات مثبتی بر سطح کلان و خرد خانوارها دارد و افزایش قیمت آن در سال‌های اخیر باعث کاهش رفاه خانوارها شده است. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از شواهد آماری در سطح استانی برای دوره زمانی 1399-1390 و به‌کارگیری رهیافت اقتصادسنجی فضایی، عوامل مؤثر بر افزایش قیمت مسکن را مورد بررسی قرار دهد. براساس آمارها، متوسط نسبت قیمت مسکن شهرها در سال 1400 نسبت به سال 1390 به اندازه 5/14 برابر رشد داشته است. برآورد رهیافت اقتصادسنجی فضایی نشان داد که شهرنشینی اثر مثبت بر قیمت مسکن دارد اما اثرات آن غیرقابل انتقال به سایر شهرها است. توسعه مالی اثر مثبت بر قیمت مسکن استان خاص داشت اما اثرات سرریز آن به صورت منفی گزارش شده است و بر نقش غالب سوداگران در تعیین قیمت مسکن دلالت دارد. رشد اقتصادی، اثر مثبت بر قیمت مسکن داشته و حاکی از غالب بودن رشد تقاضای خانوارها با افزایش درآمد سرانه نسبت به رشد عرضه مسکن با افزایش رشد اقتصادی بود. صنعتی شدن، اثر معنی‌داری بر قیمت مسکن نداشت اما اثرات سرریز آن به‌صورت مثبت گزارش شده که بر نقش غالب بخش خدمات در تعیین مزیت شهرها دلالت داشت. در نهایت با توجه به قدرت بالای سوداگران در تعیین قیمت مسکن، واگرایی قیمت مسکن تأیید شد. بنابراین اجرای صحیح قانون مالیات بر خانه‌های خالی برای کاهش سهم تقاضای سوداگری و همچنین اجرای قانون جهش تولیدی مسکن و سهم 20 درصد اعتباری بانک‌ها به بخش مسکن با استفاده از سازوکارهای مؤثر، مهمترین پیشنهادات برای بهبود وضعیت مسکن در اقتصاد ایران است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
اسدپور، احمدعلی. (1398). اثر نااطمینانی تورم و متغیرهای کلان اقتصادی بر قیمت مسکن در ایران. فصلنامه علمی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 10(37)، 125-136.
doi.org/10.30473/egdr.2019.47616.5289
افشاری، زهرا و همتی، مریم. (1392). شناسایی عوامل مؤثر بر احتمال وقوع رونق و رکود در بازار مسکن. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 18(55)، 17-46.
امجدی، محمدحسین، شکیبایی، علیرضا و جلایی، سیدعبدالمجید. (1401). تأثیر نرخ ارز، نااطمینانی نرخ ارز و پاندمی کووید 19 بر قیمت مسکن (مطالعه موردی: شهر تهران). پژوهش‌های اقتصادی ایران، 27(92)، 213-241. doi: 10.22054/ijer.2021.59405 .955
جعفری صمیمی، احمد، زروکی، شهریار و اعتصامی، حسین. (1389). برآورد تابع تقاضای مسکن با استفاده از مدل هدانیک (مطالعه موردی شهر قائمشهر). اقتصاد کاربردی، 1(2)، 1-31.
حکمت، بهرام، فرهمند، شکوفه و اکبری، نعمت‌الله. (1400). تحلیل وابستگی فضایی قیمت مسکن بین نواحی 22گانه شهر تهران. اقتصاد و توسعه منطقهای، 28(22)، 110-130. .doi.org/10.22067/erd.2022.72814.1073
خیابانی، ناصر و شجری پورجابری، شقایق. (1397). رابطه متقابل قیمت مسکن و اعتبارات (شواهدی از اقتصاد ایران). پژوهشنامه اقتصادی، 18(71)، 21-52. doi: 10.22054/ joer.2018.9828.
رحمانی، تیمور و اصفهانی، پوریا. (1394). تحلیلی از تأثیر عوامل بخش عرضه و تقاضا بر قیمت مسکن در ایران. فصلنامه اقتصاد مسکن، 55، 1-11.
شاکری، عباس و باقرپور اسکویی، الناز. (1401). تحلیلی بر وضعیت رشد قیمت زمین و مسکن و ارتباط آن با برخی متغیرهای اقتصاد کلان ایران. پژوهشنامه اقتصادی، 22(87)، 7-38. doi: 10.22054/joer.2023.74291.1139
طالبلو، رضا، محمدی، تیمور و پیردایه، هادی. (1396). تحلیل انتشار فضایی تغییرات قیمت مسکن در استان‌های ایران؛ رهیافت اقتصادسنجی فضایی. پژوهشنامه اقتصادی، 17(66)، 55-95. doi: 10.22054/joer.2017.8202.
عابدینی، جواد، ابراهیمی،حسن و فهیمی‌فرد، سیدحامد. (1395). حباب قیمتی در بازار مسکن ایران مبتنی بر مدل ساختاری تعیین قیمت مسکن. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 21(67)،181-210. doi: 10.22054/ijer.2016.7240
علیمرادی افشار، پروین و غلامی حیدریانی، لیلا. (1401). بررسی همگرایی قیمت مسکن در شهرهای ایران (رویکرد پانل پویای فضایی). مسکن و محیط روستا، ۴۱(۱۸۰)، 43-56. .doi:10.22034/41.180.43
قادری، جعفر و ایزدی، بهنام. (1395). بررسی تأثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر قیمت مسکن در ایران (1391-1350). اقتصاد شهری، 1(1)، 55-75. doi:10.22108/ue.2016.22 104.
قلی‌زاده، علی‌اکبر و ملاولی، طاهره. (1391). بررسی اثرات نقدینگی بر نوسان قیمت مسکن در کشورهای نفتی و غیرنفتی. فصلنامه پژوهشها وسیاستهای اقتصادی، ۲۰(۶۳)، 83-104.
مظفری، زانا و منوچهری، صلاح‌الدین. (1402). تأثیر بی‌ثباتی نرخ ارز بر شاخص قیمت مسکن در ایران؛ کاربردی از رهیافت GMM سری زمانی. تحقیقات مالی، 25(3)، 433-452. doi.org/10.22059/FRJ.2023.349960.1007397.
ناجی میدانی، علی‌اکبر، فلاحی، محمدعلی و ذبیحی، مریم. (1389). بررسی تأثیر پویای عوامل کلان اقتصادی بر نوسانات قیمت مسکن در ایران (1369 تا 1386). نشریه دانش و توسعه، 18(31)، 185-160. .doi.org/10.22067/pm.v17i31.27257
Abedini, J., Ebrahimi, H. & Fahimifard, H. (2016). Price bubble in the Iranian housing market based on the structural model of housing price determination. Iranian Journal of Economic Research, 21(67), 181-210. doi: 10.22054/ijer.2016.7240. [In Persian].
Addae-Dapaah, K. (2014). Housing loan and the price of housing in Singapore. Journal of Business and Economics, 5(9), 1513-1524. doi: 10.15341/jbe(2155-7950)/09.05.2014/007.
Ahmed, R., Visas, H. & Ul-haq, J. (2024). The impact of oil price on housing prices: an empirical analysis of Pakistan. International Journal of Housing Markets and Analysis, 17(2), 418-435. doi: 10.1108/IJHMA-07-2022-0103.
Akça, T. (2023). House price dynamics and relations with the macroeconomic indicators in Turkey. International Journal of Housing Markets and Analysis, 16(4), 812-827. doi:10.1108/IJHMA-04-2022-0059.
Alimoradi Afshar, P. & Gholami Hedariany, L. (2022). Investigating the convergence of housing prices in Iranian cities (spatial dynamic panel approach). Journal of housing and rural environment, 41(180), 43-56. doi:10.22034/41.180.43. [In Persian].
Amjadi, M.H., Shakibaei, A.R. & Jalaee, S.A. (2022). The impact of exchange rate uncertainty and covid-19 pandemic on house prices in Tehran. Iranian Journal of Economic Research, 27(92), 213-241. doi: 10.22054/ijer.2021.59405.955. [In Persian].
Asadpour, A.A. (2019). The effects of uncertainty in inflation and macroeconomic variables on housing prices in Iran. Economic Growth and Development Research, 10(37), 125-136. doi: 10.30473/egdr .2019.47616.5289. [In Persian].
Azam Khan, M., Ali, N., Khan, H. & Yien, L.C. (2023). Factors determining housing prices: empirical evidence from a developing country’s Pakistan. International Journal of Housing Markets and Analysis, 16(5), 936-954. doi: 10.1108/IJHMA-04-2022-0064.
Bhatt, V. & Kishor, N.K. (2022). A synchronous housing markets of global cities. The Journal of Real Estate Finance and Economics, 1,1-31. doi:10.1007/s11146-022-09903-2.
Camerin, F. & Gastaldi, F. (2018). Italian military real estate assets re-use issues and opportunities in three capital cities. Land Use Policy, 78, 672-681. doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.07.028 .
Ch’ng, P.S., Chen, Y.H., Chong, K.Y. & Ong, L.X. (2022). The determinants of housing price in selected developed and developing economies. Doctoral dissertation, UTAR.
Garriga, C., Hedlund, A., Tang, Y. & Wang, P. (2020). Rural-urban migration and house prices in China. Regional Science and Urban Economics, 91, 103613.
Ge, J. (2017). Endogenous rise and collapse of housing price: an agent-based model of the housing market. Computers, Environment and Urban Systems, 62, 182-198.
Ghaderi, J. & Izady, B. (2016). Studying the effects of social and economic factors on the housing prices in Iran (1972-2013). Urban Economics, 1(1), 55-75. doi: 10.22108/ue.2016.22104. [In Persian].
Gholizade, A.A. & Mollavali, T. (2012). The effects of liquidity on housing price fluctuations in oil-producing countries VS. other countries. Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 20(63), 83-104. [In Persian].
Golob, K., Bastic, M. & Psunder, I. (2012). Analysis of impact factors on the real estate market: case Slovenia. Engineering Economics, 23(4), 357-367. doi:10.5755/j01.ee.23.4.2566.
Gong, Y. & Yao, Y. (2022). Demographic changes and the housing market. Regional Science and Urban Economics, 95, 103734. doi: 10.1016/j.regsciurbeco.2021.103734.
Greenwald, D.L. & Guren, A. (2021). Do credit conditions move house prices? National Bureau of Economic Research, w29391, 1-56.
He, Y. & Chen, M. (2022). Do urbanization and energy-environment policies affect housing values? evidence from spatial textual analysis. Applied Spatial Analysis and Policy, 15(2), 365-395. doi:10.1007/s12061-021-09403-5.
Hekmat, B., Farahmand, S. & Akbari, N. (2022). Spatial analysis of housing prices in 22 urban districts of Tehran. Journal of economics and regional development, 28(22), 110-130. doi:10.22067/erd.2022. 72814 .1073. [In Persian].
Jafari Samimi, A., Zaruki, S. & Itasami, H. (2010). Estimation of housing demand function using hedonic model (case study of Qaemshahr city). Applied Economics, 1(2), 1-31. doi.org/10.22067/erd.2022.72814. 1073. [In Persian].
Kaulihowa, T. & Kamati, K. (2019). Determinants of house price volatility in Namibia. International Journal of Housing Markets and Analysis, 2(9), 105-115. https://doi.org/10.1108/IJHMA-10-2018-0077.
Kenny, G. (1999). Modelling the demand and supply sides of the housing market: evidence from Ireland. Economic Modelling, 16(3), 389-409. doi.org/10.1016/S0264-9993(99)00007-3.
Khiabani, N. & Shajari, S. (2018). The interaction of housing price and credit: some evidence from Iran. Economics Research, 18(71), 21-52. doi: 10.22054/joer.2018.9828. [In Persian].
Kok, S.H., Ismail, N.W. & Lee, C. (2018). The sources of house price changes in Malaysia. International Journal of Housing Markets and Analysis, 11(3), 387-420. doi:10.1108/ijhma-04-2017-0039.
Küçük, H., Özlü, P. & Yüncüler, Ç. (2022). Decomposition of bank loans and economic activity in TURKEY. Applied Economics, 54(3), 249-279. doi: 10.1080/00036846.2021.1950906.
Lau, M.H. & Wei, X. (2018). Housing size and housing market dynamics: The case of micro-flats in Hong Kong. Land Use Policy, 78, 278-286. doi: 10.1016/j.landusepol.2018.06.039.
Lee, N.J. & Ong, S.E. (2005). Upward mobility, house price volatility, and housing equity. Journal of Housing Economics, 14(2), 127-146. doi.org/10.1016/j.jhe.2005.06.004.
Li, J. (2024). Urbanization impacts the soaring housing price of hangzhou during 2018-2022. Highlights in Business, Economics and Management, 31, 88-92. doi.org/10.54097/f39f8j84.
Meltzer, A.H. (1995). Monetary, credit and (other) transmission processes: a monetarist perspective. Journal of Economic Perspectives, 9(4), 49-72.
Merikas, A.G., Triantafyllou, A. & Merika, A.A. (2010). Explaining house price changes in Greece. Applied Financial Economics, 22(4), 1-16. doi:10.1080/09603107.2011.619494.
Mozaffari, Z. & Manochehri, S. (2023). The impact of exchange rate volatility on the housing price index in Iran: A GMM time series approach. Financial Research Journal, 25(3), 433-452.
doi.org/10.22059/FRJ.2023.349960.1007397. [In Persian].
Naji Meidani, A.A., Falahi, M.A. & Zabihi, M. (2010). The dynamic effect of macroeconomic factors on fluctuations of housing price in Iran (1990-2007). Journal of knowledge and development,18(31), 160-185. [In Persian].
Nelson, E. (2003). The future of monetary aggregates in monetary policy analysis. Journal of Monetary Economics, 50(5), 1029-1059.
Ning, C. & Hoon, O.D. (2012). Case studies of the effects of speculation on real estate price bubble forming: Beijing and Shanghai (2001-2010). Australia: PRESS Adelaide.
Nurkhayati, F. & Fitrady, A. (2023). The impact of immigration on urban housing prices in Indonesia. International Journal of Housing Markets and Analysis, 17(4), 964-977. doi.org/10.1108/IJHMA-08-2022-0114.
Nyberg, V. (2021). Determinants of house prices in Finnish municipalities: empirical study on four house types. Helsinki: Hanken School of Economics.
Pinjaman, S. & Kogid, M. (2020). Macroeconomic determinants of house prices in Malaysia. Journal Ekonomi Malaysia, 54(1), 153-165. doi:10.17576/JEM-2020-5401-11.
Rahmani, T. & Esfahani, P. (2015). An analysis of the effect of supply and demand factors on housing prices in Iran. Quarterly Journal of Housing Economics, 55, 1-11. [In Persian].
Shakeri, A. & Bagherpur Oskouie, E. (2022). Analyzing the growth of land and housing prices and their relationship with some macroeconomic variables in Iran. Economics Research, 22(87), 7-38. doi: 10.22054/joer.2023.74291.1139. [In Persian].
Shi, S., Jou, J.B. & Tripe, D. (2014). Can interest rates really control house prices? Effectiveness and implications for macroprudential policy. Journal of Banking & Finance, 47, 15-28. doi.org/10.1016/j.jbankfin .2014.06.012.
Su, C.W., Cai, X.Y., Qin, M., Tao, R. & Umar, M. (2021). Can bank credit withstand falling house price in China? International Review of Economics & Finance, 71, 257-267. doi.org/10.1016/j.iref.2020.09 .013.
Taleblou, R., Mohammadi, T. & Pirdayeh, H. (2017). Analysis of Spatial Diffusion of Housing Price Changes in Iranian Provinces; Spatial Econometrics Approach. Economics Research, 17(66), 55-95. doi: 10.22054/joer.2017.8202. [In Persian].
Tsai, I.C. (2019). Relationships among regional housing markets: Evidence on adjustments of housing burden. Economic Modelling, 78, 309-318. doi.org/10.1016/j.econmod.2018.09.026.
Tse, C.B., Rodgers, T. & Niklewski, J. (2014). The 2007 financial crisis and the UK residential housing market: Did the relationship between interest rates and house prices change? Economic Modelling, 37, 518-530. doi.org/10.1016/j.econmod.2013.08.013.
Unal, U., Hayo, B. & Erol, I. (2024). Housing market convergence: evidence from Germany. Applied Economics, 1, 1-16. doi.org/10.1080/0003684 6.2024.2315094.
Valadez, R.M. (2011). The housing bubble and the GDP: A correlation perspective. Journal of Case Research in Business and Economics, 3, 1.
Xu, X. & Zhang, Y. (2023). House price information flows among some major Chinese cities: linear and nonlinear causality in time and frequency domains. International Journal of Housing Markets and Analysis, 16(6), 1168-1192. doi.org/10.1108/IJHMA-07-2022-0098.
Yii, K.J., Tan, C.T., Ho, W.K., Kwan, X.H., Nerissa, F.T.S., Tan, Y.Y. & Wong, K.H. (2022). Land availability and housing price in China: Empirical evidence from nonlinear autoregressive distributed lag (NARDL). Land use policy, 113, 105888.
doi: 10.1016/j.landusepol.2021.105888.
)