نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه آمار، دانشکده آمار، ریاضی و رایانه، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 دکتری آمار، گروه آمار، دانشکده آمار، ریاضی و رایانه، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
اکثر کشورهای جهان، فقر را به عنوان کمبود یا نبود درأمد تعریف می‌کنند. با این حال، افراد فقیر تجربه خود از فقر را بسیار گسترده‌تر می‌دانند. فردی که فقیر است ممکن است به‌طور همزمان از چندین عامل محرومیت رنج ببرد. ازاین‌رو، تمرکز بر یک عامل به تنهایی، مانند درآمد، برای درک ماهیت واقعی فقر کافی نیست. در ایران مطالعه‌های متعددی در اندازه‌گیری فقر چندبعدی انجام شده است ولی بیشتر آن‌ها از داده‌های طرح هزینه و درآمد خانوار که محاسبه نماگرهای مرتبط با فقر چندبعدی را محدود می‌کند، استفاده کرده‌اند. هدف این مطالعه محاسبه و اندازه‌گیری فقر چندبعدی و سهم هر یک از بعدها در فقر کلی در سطح استان‌های ایران با استفاده از روش الکایر- فوستر است تا سیاست‌گذاران را در امر فقرزدایی یاری رساند. در این مطالعه از داده‌های طرح آمارگیری شاخص‌های چندگانه جمعیت و سلامت (MIDHS) سال 1394 که شامل 33013 خانوار بوده و امکان محاسبه نماگرهای بیشتری را فراهم می‌کند، استفاده شده است. نتیجه‌ها نشان می‌دهند که علاوه بر استان‌های خوزستان و قم، شاخص فقر چندبعدی (MPI) در استان‌های واقع در مرزهای شرقی بیشتر بوده است، درحالی‌که استان‌های واقع در مرزهای شمالی، جنوبی و بخشی از غرب کشور فقر کمتری را تجربه کرده‌اند. سهم هر یک از بعدها در فقر کلی نیز نشان می‌دهدکه نوع محرومیتی که خانوارهای استان‌های ایران در سال 1394 تجربه کرده‌اند، متفاوت بوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
افراخته، حسن، جلالیان، حمید، طهماسبی، اصغر و آرمند، مریم. (1398). ارزیابی میزان فقر چندبُعدی (قابلیتی) در مناطق روستایی شهرستان همدان با استفاده از روش الکایر و فوستر. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 51(4)، 989-1010.
doi: 10.22059/jhgr.2018.237545.1007497
اندایش، یعقوب، افقه، سیدمرتضی و حسن‌زاده، فروزان. (1400). اندازه‌گیری شاخص‌های فقر چندبُعدی با استفاده از تعدیل روش الکایر- فوستر و با در نظر گرفتن ابعاد اشتغال و مسکن. اقتصاد مقداری، doi: 10.22055/JQE.2021.37099.2358.
خداداد کاشی، فرهاد، باقری، فریده، حیدری، خلیل و خداداد کاشی، امید. (1381). اندازه‌گیری شاخص‌های فقر در ایران، کاربرد انواع خط فقر، شکاف فقر و شاخص فقر 1379-1363. گروه پژوهشی آمارهای اقتصادی، پژوهشکده آمار.
خلج، سکینه و یوسفی، علی. (1393). پهنه‌بندی توزیع و شدت فقر چندبعدی در مناطق شهری و روستایی ایران. برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 18(4)، 49-70.
URL: http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-1232-fa.html
دادگر، یدالله، نوفرستی، محمد و مختاری، محمدعلی. (1399). یک ارزیابی از سطح، روند و توزیع فقر چندبعدی در ایران. فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، ۲۵(۲)، ۲5-۴۳. doi:10.52547/jpbud.25.2.25
راغفر، حسین و اسفندیارپور، مهدیه. (1394). اندازه‌گیری فقر چندبعدی در ایران طی سال‌های 1398-1392 (با استفاده از روش الکایر- فوستر). راهبرد اقتصادی، 4(13)، 201-233. https://econrahbord.csr.ir/article_103289.html
سالم، علی‌اصغر و عرب یارمحمدی، جواد. (139۷). عوامل مؤثر بر فقر چندبعدی، رویکرد مدل‌های چندسطحی پنل. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، ۲۶(۸۶)، ۷-۴۶. URL: http://qjerp.ir/article-fa.html-1-2134
سالم، علی‌اصغر، ابونوری، اسمعیل و عرب یارمحمدی، جواد. (139۷). رویکرد چندبعدی به اندازه‌گیری فقر؛ مفاهیم نظری و شواهد تجربی از اقتصاد ایران در طول سال‌های ۱۳۹۲-۱۳۷۰. رفاه اجتماعی، 18(۶۸)، 9-۴۱. https://www.magiran.com/p1877639
سالم، علی‌اصغر، طاهرپور، جواد، صمدیان، فرزانه و ربیعی، سارا. (139۶). اندازه‌گیری فقر چندبعدی در ایران و نگاهی به تجارب جهانی کاهش فقر. مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل 15604.
عرب یارمحمدی، جواد. (1397). رویکرد چندبعدی به اندازه‌گیری فقر؛ مفاهیم نظری و شواهد تجربی از اقتصاد ایران. رساله دکتری علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه سمنان.
فطرس، محمدحسن و قدسی، سوده. (1396). مقایسه عملکرد برنامه‌های توسعه ایران با شاخص فقر چندبعدی محاسبه شده به روش الکایر و فوستر. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، ۷(۲۱)، ۴5-۶۴. https://egdr.journals.pnu.ac.ir/article_3267.html
فطرس، محمدحسن و قدسی، سوده. (1397). فقر چندبعدی زنان و مردان سرپرست خانوار در مناطق شهری و روستایی ایران با استفاده از روش الکایر و فوستر. رفاه اجتماعی، 18(69)، 185-227. doi:10.29252/refahj.18.69.227
یگانلو، عطیه. (1393). شاخص چندبعدی فقر در ایران. تهران: مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، چاپ اول.
یوسفی، علی، اسدی خوب، حسن و افشاری، محسن. (1392). ارزیابی فقر چندبعدی در عشایر کوچنده ایران. اقتصاد کشاورزی، 7(2)، 47-68.
https://www.iranianjae.ir/article_9261.html
Aaberge, R. & Peluso, E. (2012). A counting approach for measuring multidimensional depriviation. Discussion paper 700, Research department, Statictics Norway.
Afrakhteh, H., Jalalian, H., Tahmasebi, A. & Armand, M. (2019). Evaluation of multidimensional poverty (capability) in rural areas of Hamadan county by using Alkire and Foster methods. Human Geography Research, 51(4), 989-1010. [In Persian] doi: 10.22059/jhgr.2018.237545.1007497
Alkire, S. & Foster, J. (2011a). Counting and multidimensional poverty measurement. Journal of Public Economics, 95(7–8), 476–487. https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2010.11.006.
Andayesh, Y., Afghah, S. & hasanzadeh, F. (2021). Measuring the modified Alkire-Foster’s Multidimensional Poverty Index (MPI) in Khuzestan province: Taking into account the dimensions of employment and dwelling. Quarterly Journal of Quantitative Economics, doi: 10.22055/jqe.2021.37099.2358. [In Persian]
Bossert, W., Chakravarty, S.R. & D'Ambrosio (2013). Multidimensional poverty and material depriviation with discrete data. Review of income and wealth, 59(1), 29–43. doi: 10.1111/roiw.2013.59.issue-1.
Dadgar, Y., Noferesti, M. & Mokhtari, M. (2020). An assessment of the level, trend, and distribution of multidimensional poverty in Iran. Planning and Budgeting Quarterly, 25(2), 25-43. [In Persian]
Foster, J., Greer, J. & Thorbecke, E. (1984). A class of decomposable poverty measures. Econometrica, 52(3), 761–766. http://dx.doi.org/10.2307/1913475.
Fotros, M. & Ghodsi, S. (2017). Comparing Iranian development plans by multidimensional poverty index calculated by Alkire-Foster method. Economic Growth and Development Research, 7(21), 45-64. [In Persian] https://egdr.journals.pnu.ac.ir/article_3267.html
Fotros, M. & Ghodsi, S. (2018). Comparing multidimensional poverty of female and men headed households in urban and rural areas in Iran by Alkire-Foster method. Social Welfare Quarterly. 18(69), 227-185. [In Persian] doi:10.29252/refahj.18.69.227
Kessler, R.C., Green, J.G., Gruber, M.J., Sampson, N.A., Bromet, E., Cuitan, M., Furukawa, T.A., Gureje, O., Hinkov, H., Hu, C.Y., Lara, C., Lee, S., Mneimneh, Z., Myer, L., Oakley-Browne, M., Posada-Villa, J., Sagar, R., Viana, M.C., & Zaslavsky, A.M. (2010). Screening for serious mental illness in the general population with the K6 screening scale: Results from the WHO world mental health (WMH) survey initiative. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 19, 4–22. https://doi.org/10.1002/mpr.310.
Khalaj, S. & Yousefi, A. (2015). Mapping the incidence and intensity of multidimensional poverty in Iran urban and rural areas. Journal of Spatial Planning, 18(4), 49-70. [In Persian] URL: http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-1232-fa.html
Khodadad Kashi, F., Bagheri, F., Heidari, K.H. & Khodadad Kashi, A. (2002). Measuring poverty indices in Iran, the use of different types of poverty line, poverty gap and poverty index 1363-1379, Economic Statistics Research Group, Statistical Research and Training Center. [In Persian]
Mahoozi, H. (2015). Gender and spatial disparity of multidimensional poverty in Iran. OPHI Working Paper 95, University of Oxford.
Martirosova, D., Inan, O.K., Meyer, M., & Sinha, N. (2017). The many faces of deprivation: A multidimensional approach to poverty in Armenia. World bank Policy Research Working Paper, (8179).
MPDR of Pakistan, OPHI and UNDP. (2016). Multidimensional poverty in Pakistan. report. Ministry of Planning, Development and Reform, Pakistan, Oxford Poverty and Human Development Initiative (OPHI) and United Nations Development Program (UNDP).
NSIA & OPHI. (2019). Afghanistan multidimensional poverty index 2016–2017: Report and analysis. National Statistics and Information Authority (NSIA) of the Islamic Republic of Afghanistan, and Oxford Poverty and Human Development Initiative (OPHI).
PCBS. (2020). Multi-dimensional poverty profile in Palestine, 2017: Main results. Palestinian Central Bureau of Statistics (PCBS), State of Palestine, Ramallah, Palestine.
Raghfar, H. & Esfandiarpoor, M. (2015). Multidimensional poverty measurement in Iran: 2009-2013 (Alkire-Foster approach). Economic Strategy, 4(13), 201-233. [In Persian] https://econrahbord.csr.ir/article_103289.html
Salem A.A. & Yarmohamadi, J.A. (2018). Factors affecting multidimensional poverty; a panel multilevel approach. Journal of Economic Research and Policies, 26(87), 7-46. [In Persian] URL: http://qjerp.ir/article-fa.html-1-2134.
Salem A.A., Abounoori, E. & Yarmohamadi, J.A. (2018). Multidimensional approach to measuring poverty: Theoretical concepts and empirical evidence from the Iranian economy from 1370 to 1392 persian calendar. Social Welfare Quarterly, 18(68), 9-41. [In Persian] https://www.magiran.com/p1877639
Salem A.A., Taherpour, M.J., Samadian, F. & Rabie, S. (2017). Measuring multidimensional poverty in Iran and looking at global experiences of poverty reduction. Majles Research Center. Number 15604 [In Persian]
Sen, A. (1985). Wellbeing, agency and freedom: The dewey lectures 1984. The Journal of Philosophy, 82(4), 169-221. https://doi.org/10.2307/2026184
Suppa, N. (2016). Comparing monetary and multidimensional poverty in Germany. OPHI Working Paper 103, University of Oxford.
Torabi Kahlan, P., Navvabpour, H. & Bidarbakht Nia, A. (2021). Missing aspects of poverty: The case of multidimensional poverty in Iran. Journal of Poverty.
https://doi.org/ 10.1080/10875549.2021.1925806.
Tsui, K.Y. (2002). Multidimensional poverty indices. Social Choice and Welfare, 16(1), 145-157.
UNDP & OPHI. (2019). How to build a national multidimensional poverty index (MPI): Using the MPI to inform the SDGs. United Nations Development Program (UNDP), and Oxford Poverty and Human Development Initiative (OPHI), Oxford University.
UNICEF. (2017). Preventing and responding to violence against children and adolescents: Theory of chance, New York: UNICEF.
Watts, H.W. (1968). An economic definition of poverty, New York: Basic books.
Yarmohamadi, J.A. (2018). Multidimensional approach to measuring poverty; theoretical concepts and empirical evidence of Iran's economy. Doctoral Dissertation of Economic Sciences, Faculty of Economics and Management, Semnan University. [In Persian]
Yeganlo. A. (2014). Multidimensional poverty index in Iran. Tehran: Tadbir Economics Research Institute, first edition [In Persian]
Yousefi, A., Asadi Khob, H. & Afshari, M. (2013). An assessment of multidimensional poverty in nomadic nomads of Iran. Agricultural Economics, 7(2), 47-68. [In Persian] https://www.iranianjae.ir/article_9261.html
)