نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری توسعه اقتصادی و برنامه‌‌ریزی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استاد، گروه برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

مقاله حاضر اثر سیاست مالی بر توسعه فراگیر را مورد توجه قرار داده است. توسعه فراگیر از جمله مفاهیمی است که در یک دهه گذشته در ادبیات توسعه مطرح شده و به ویژه با تاکید بر جنبه‌های اجتماعی و سیاسی توسعه، نحوه توزیع مواهب توسعه بین بخش‌های گوناگون جامعه را در کانون توجه قرار می‌دهد. از آنجا که سیاست‌های مالی از ابزارهای اصلی دولت برای محرومیت‌زدایی و رفع عدم توازن‌ها هستند، درک میزان تاثیرگذاری این سیاست‌ها در این زمینه حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر، اجزای سیاست مالی شامل ترکیب مخارج و ترکیب درآمدها بوده و اثر آن بر توسعه فراگیر در دوره 1397-1360در قالب دو مدل خودرگرسیون برداری ساختاری مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اکثر اجزای سیاست مالی دولت بجز مخارج اقتصادی، اثر معنی‌داری بر شاخص توسعه فراگیر نداشته و این مخارج نیز تاثیر منفی بر توسعه فراگیر دارد. نتایج همچنین حاکی از این است که سیاست‌های مالی دولت در دستیابی به توسعه فراگیر و یا تسریع آن ناکام بوده و با وجود رسالت قانونی، دولت در بسط همه‌جانبه رفاه و گسترش دامنه آن به همه گروه‌های اجتماعی، موفق نبوده است. تجزیه تاریخی نیز نشان می‌دهد که از ابتدای دهه 1390 و همراه با تشدید تحریم‌ها و جهش ارزی، رابطه سیاست مالی و شاخص توسعه فراگیر تضعیف شده است. به نظر می‌رسد اصلاح فرآیند بودجه‌ریزی و توجه همزمان به دو قید برابری و پایداری در هدف‌گذاری رشد و توسعه برای تاثیرگذار ساختن سیاست‌های مالی بر توسعه فراگیر ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابونوری، اسماعیل، کریمی پتانلار، سعید و مردانی، محمدرضا. (1389). اثر سیاست مالی بر متغیرهای کلان اقتصاد ایران: رهیافتی از روش خودرگرسیون برداری. پژوهشنامه اقتصادی، 10 (38)، 117-143.
اکبری، نعمت‌الله، فرهمند، شکوفه و جمالی، سمیه. (1390). تحلیل فضایی تاثیر سیاست‌های مالی دولت بر نابرابری درآمد در ایران با رهیافت رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR). اقتصاد مقداری، 8 (3)، 1-26.
باغجری، محمود، حسینی نسب، سید ابراهیم و نجارزاده، رضا. (1393). اثر سیاست پولی بر فشار بازار ارز: مطالعه موردی ایران. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 22 (71)، 53-78.
توکلی قوچانی، سپیده، هوشمند، محمود، سلیمی‌فر، مصطفی و گرجی، ابراهیم. (1396). بررسی اثر سیاست مالی به‌عنوان مکانیسم انتشار شوک‌های نفتی در اقتصاد ایران با استفاده از یک مدل خودرگرسیون برداری ساختاری. مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 6 (22)، 77-98.
دادگر، یداله، نظری، روح‌اله و مهربانی، فاطمه. (1387). تاثیر سیاست‌‌های مالی و تکانه‌های قیمت بنزین بر توزیع درآمد و رفاه در ایران. رفاه اجتماعی، 7 (28)، 129-150.
شفیعی، افسانه، برومند، شهزاد و تشکینی، احمد. (1385). آزمون تاثیرگذاری سیاست مالی بر رشد اقتصادی. پژوهشنامه اقتصادی، 6 (4)، 81-112.
عزیزی، فیروزه. (1387). بررسی تاثیر سیاست مالی بر نرخ مشارکت زنان در ایران (86-1355). پژوهش‌ها  زنان (مجله مطالعات زنان)، 2 (3)، 50-63.
عصاری‌آرانی، عباس، عاقلی، لطفعلی و شفیعی، سعید. (1388). تاثیر سیاست‌های پولی بر توزیع درآمد در ایران. اقتصاد مقداری، 6 (3)، 105-128.
فلاحتی، علی، الماسی، مجتبی و آقایی، فاطمه. (1388). تاثیر سیاست‌های مالی بر توزیع درآمد و رشد اقتصادی طی سال‌های ۱۳۵۲-۱۳۸۴. جستارهای اقتصادی، 6 (11)، 109-131.
فولادی، معصومه و ستایش، هدیه. (1393). مطالعه آثار سیاست‌های مالی بر تولید، اشتغال و درآمدهای خانوارها در ایران: رهیافت مدل تعادل عمومی. برنامه‌ریزی و بودجه، 19 (1)، 85-109.
قاسمی، محمد و مهاجری، پریسا. (1394). بررسی رفتار چرخ‌های سیاست مالی در ایران. پژوهشنامه اقتصادی، 15 (56)، 75-104.
متوسلی، محمود (1382). توسعه اقتصادی: مفاهیم، مبانی نظری، نهادگرایی و روش‌شناسی. چ 1. تهران: سمت.
Abbas, S., & Ameen, Y. (2018). Dynamic effects of fiscal policy shocks on macroeconomic variables: An application of SVAR methodology for Pakistan. Kashmir Economic Review. 27(1).116-135. ‏
Abounoori, E., Karimi, P. S., & Mardani, M. R. (2010). Effects of fiscial policy on macroeconomic variables: VAR approach, Economics Research, 10(38), 117-143. [In Persian]
Acemoğlu, D., & Robinson, J. A. (2016). Paths to inclusive political institutions. In Economic history of warfare and state formation. Springer. Singapore, 3-50.
Addison, T., Niño‐Zarazúa, M., & Pirttilä, J. (2018). Fiscal policy, state building and economic development. Journal of International Development30(2), 161-172. ‏
Ahmed, S. (2007). More and Better Growth in India: Role of Fiscal Policy. Background paper for “More and Better Growth” Project, Independent Evaluation Group. World Bank. Washington D.C. ‏
Akbari, N., Farahmand, S., & Jamali, S. (2011). Spatial Analysis of the Effect of Government’s Fiscal Policy on Income Distribution Inequality in Iran:(GWR Approach). Quarterly Journal of Quantitative Economics8(3), 1-26. [In Persian]
Al-Shatti, A. S. (2014). The effect of fiscal policy on economic development in Jordan. International Business Research7(12). 67-76. ‏
Assari Arani, A., Agheli, L., & Shafiei, S. (2009). The impact of monetary policies on income distribution in iran. Quarterly Journal of Quantitative Economics6(22), 105-128. [In Persian]
Azizi, F. (2008). The effects of government fiscal policies on woman participation rate for the period (1355-86). [In Persian]
Baghjari M, Hoseininasab E. The Impact of Monetary Policy on Exchange Market Pressure: The Case of Iran. qjerp. 2014; 22 (71) :53-78 [In Persian]
Berg, A. G., & Ostry, J. D. (2011). Inequality and unsustainable growth: two sides of the same coin? IMF Staff Discussion Note. International Monetary Fund. ‏
Bernanke, B. S., & Gertler, M. (1986). Agency costs, collateral, and business fluctuations (No. w2015). National Bureau of Economic Research. ‏
Bhorat, H., Stanwix, B., & Yu, D. (2014). Non-income welfare and inclusive growth in South Africa. Development Policy Research Unit, University of Cape Town. ‏
Birdsall, N. (2007). Reflections on the macro foundations of the middle class in the developing world. Available at SSRN 1101658. ‏
Blanchard, O., & Perotti, R. (2002). An empirical characterization of the dynamic effects of changes in government spending and taxes on output. The Quarterly Journal of Economics. 117(4), 1329-1368. ‏
Clements, B., Gupta, S., & Inchauste, G. (2003). Fiscal policy for economic development: An overview. In Helping Countries Develop: The Role of Fiscal Policy. International Monetary Fund. ‏
Dadgar Y, Nazari R, Mehrabani F. The impact of fiscal policy and gas price shock on welfare and income distribution in iran. refahj. 2008; 7 (28) :129-150 [In Persian]
Diamond Jr, A. M. (1999). Does federal funding “crowd in” private funding of science? Contemporary Economic Policy17(4),423-431. ‏
Estrada, G. B., Lee, S. H., & Park, D. (2014). Fiscal policy for inclusive growth: An overview. Asian Development Bank Economics Working Paper Series. (423). ‏
Falahati, A., Almasi, M., & Aghaei, F. (2009). Impact of fiscal policy to income distribution and economic growth, 1973-2003. [In Persian]
Fooladi, M., & Setayesh, H. (2014) Study of the effects of fiscal policies on production, employment and household incomes in Iran: A general equilibrium model approach. The Journal of Planning and Budgeting19(1), 85-110. [In Persian]
Fournier, J. M., & Johansson, Å. (2016). The effect of the size and the mix of public spending on growth and inequality. ‏
Fratzscher, M., & Straub, R. (2008). Asset Prices and Current Account Fluctuations in Industrialized Economies. V mimeo.
Friedman, M. (1968). The role of monetary policy. American Economic Review. 58(1). 1-17.
Ghasemi, M., mohajeri, P. (2015). Cyclicality Behaviour of Fiscal Policy in Iran; A Survey. Economics Research, 15(56), 75-104. [In Persian]
Hakimian, H. (2016). Measuring Inclusive Growth: From Theory to Applications in North Africa. North Africa Policy Series. 1-44. ‏
Hur, S. K. (2014). Government spending and inclusive growth in developing Asia. Inequality, Inclusive Growth, and Fiscal Policy in Asia. 90.
Joshi, K. (2011). Regional: Key indicators for asia and the pacific 2011.
Keynes, J. M. (1964). The general theory of employment, interest and money (1936). The Collected Writings of John Maynard Keynes. 7. 1971-9. ‏
Khan, R. E. A., & Hashmi, B. J. (2015). Fiscal Policy and Income Inequality in Pakistan: An ARDL Approach. European Journal of Economic Studies. (3).161-174. ‏
Krasniqi, M. (2013). Fiscal Policy, Taxes and Their Impact on Economic Development. Academic Journal of Interdisciplinary Studies2(8). 463-469. ‏
Motevseli, Mahmoud (1382). Economic Development: Concepts, Theoretical Foundations, Institutionalism and Methodology. Ch 1. Tehran: Samt. [In Persian]
Muscatelli, V. A., Tirelli, P., & Trecoci, C. (2002). Does institutional change really matter? Inflation targets, central bank reform and interest rate policy in the OECD countries. The Manchester School. 70(4). 487-527. ‏
Makower, H. (1953). Problems of Capital Formation in Underdeveloped Countries. ‏
Osundina, C. K., Ebere, C., & Osundina, O. A. (2014). Disaggregated government spending on infrastructure and poverty reduction in Nigeria. Global Journal of HUMAN-SOCIAL SCIENCE: E Economics14(5). 1-7. ‏
Rauniyar, G., & Kanbur, R. (2010). Inclusive growth and inclusive development: a review and synthesis of Asian Development Bank literature. Journal of the Asia Pacific Economy15(4). 455-469. ‏
Rodrik, D. (2005). Growth strategies. In (P. Aghion and S. Durlauf, eds.). Handbook of Economic Growth. ‏
Roe, A., & Addison, T. (Eds.). (2004). Fiscal Policy for Development: Poverty, Reconstruction and Growth. Palgrave Macmillan. ‏
Romer, D. (2001). Advanced Macroeconomic, Mcgraw-hill. ‏
Sabir, S., & Qamar, M. (2019). Fiscal policy, institutions and inclusive growth: evidence from the developing Asian countries. International Journal of Social Economics.  46(6). 822-837.‏
Samans, R., Blanke, J., Drzeniek, M., & Corrigan, G. (2018). The Inclusive Development Index 2018 Summary and Data Highlights. In World Economic Forum, Geneva, Switzerland. ‏
Sasana, H., & Kusuma, P. (2018). Government expenditure and poverty in Indonesia. KnE Social Sciences. 142-153. ‏
Shafiee, A., Boroumand, S., Tashkini, A. (2006). Testing the effectiveness of fiscal policies on economic growth. Economics Research, 6(23), 81-112. [In Persian]
Sims, C. A. (1986). Are forecasting models usable for policy analysis? Quarterly Review. 10 (Win): 2-16. ‏
Tavakoli, S., Hooshmand, M., Salimifar, M., & Gorji, E. (2017). Investigating the effect of fiscal policy as a mechanism for propagating oil shocks in the iranian economy using a structural autoregression model. Quarterly Applied Economic Studies of Iran22, 77-98. [In Persian]
Zulfiqar, K. (2018). Fiscal Policy for Inclusive Growth: A Case Study of Pakistan. Pakistan Economic and Social Review. 56(1). 21-46.