نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

2 استادیار گروه اقتصاد، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران.

3 استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

چکیده

اهمیت نسبت شکاف فناوری در بین کشورهای منطقه چشمانداز نه تنها از منظر نقش فناوری قابل بررسی است، بلکه بهدلیل اهمیت و جایگاه رقابتپذیری اقتصادی نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. این پزوهش نقش اقتصاد دانشبنیان در نسبت شکاف فناوری با استفاده از توابع تولید مرزی و فرامرزی برای دوره زمانی 1395-11375 در 24 کشور سند چشمانداز جمهوری اسلامی بررسی کرد. در این راستا، کشورهای منطقه بر اساس مولفههای اقتصاد دانشبنیان و با استفاده از تحلیل خوشهبندی به 3 گروه، طبقهبندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد کشورهای گروه اول با میانگین نسبت شکاف فناوری 95 درصد، نزدیک‌تر به فناوری برتر(1) هستند و همچنین میانگین نسبت شکاف فناوری در گروههای دیگر 94 و67 درصد است. بررسی نقش مولفههای اقتصاد دانشبنیان در بروز نسبت شکاف فناوری بین کشورهای گروه سوم منطقه با کشورهای گروه اول و دوم، حکایت از نقش بسیار مهم مولفه رژیم نهادی و مشوقهای اقتصادی در کاهش نسبت شکاف فناوری بر مبنای کشش محاسباتی مربوط به هریک از مولفههای بین این کشورها دارد، بنابراین به منظور کاهش نسبت شکاف فناوری بیشتر تاکید بر  ارتقای شاخصهای مولفه بیان شده که شامل رفع موانع تعرفهای و غیرتعرفهای، حاکمیت قانون و کیفیت  قوانین و مقررات است، وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

اسفنجاری کناری، رضا و زیبایی، منصور (1391). بررسی کارایی فنی و شکاف تکنولوژی واحدهای پرورش مرغ تخم­گذار ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 26، شماره 4، 252-26.
انصاری، منوچهر، اصغری­زاد، عزت‌الله و اسکویی، وحید (1386). بررسی و ارزیابی اجزای تکنولوژی در شرکت­های تابع برق تهران به کمک اطلس تکنولوژی، نشریه دانش مدیریت، دوره 20، شماره 20، 77-3 .
جانی، سیاوش (1394). تحلیل و بررسی تاثیر ساختار بازار بر شکاف تکنولوژی در صنایع کارخانه­ای ایران. فصل­نامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، دوره 23، شماره 76، 32-7.
جلالی، عباس، شیرزادی لسکوکلایه، سمیه و اسفنجاری کناری، رضا (1395). تحلیل فرامرزی شکاف فن­آوری مزارع زعفران. نشریه پژوهش­های زعفران (دو فصلنامه)، دوره 4، شماره 2، 198-187.
رودری، جعفر، زاینده‌رودی، محسن و مهرابی بشرآبادی، حسین (1397). بررسی نقش مولفه­های اقتصاد دانش بنیان در وضعیت ایران و کشورهای حوزه سندچشم­انداز با استفاده از روش­های تحلیل تمایزی چندگروهی و k- میانگین. مدیریت صنعتی، دوره 10، شماره 3، 481-501.
دهقان‌شبانی، زهرا، هادیان، ابراهیم و نصیرزاده، فائزه (1395). تاثیر ترکیب سرمایه انسانی بر رشد منطقه­ای اقتصاد ایران: رویکرد داده­های تابلویی پویای فضایی. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، دوره 21، شماره 66، 30-1.
 شعبانی، ا حمد و عبدالملکی، حجت الله (1390). توسعه اقتصادی دانش پایه؛ مبنای نظری، تجربیات و الزامات سیاست­گذاری (مقایسه تطبیقی ایران و کشورهای پیشرو). برنامه­ریزی و بودجه، شماره 112، 127-97.
عبدی، الهام، دشتی، قادر، قهرمان­زاده، محمد و حسین­زاد، جواد (1394). تحلیل کارایی تکنیکی و شکاف تکنولوژی واحدهای مرغداری گوشتی شهرستان سنندج. نشریه پژوهش­های علوم دامی، شماره3، 13 -1.
 عزیزی، فیروزه و مرادی، فهیمه (1397). محاسبه شاخص­های اصلی و فرعی اقتصاد دانش­بنیان برای ایران (سال­های 2014-1996). فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، دوره 26، شماره 270، 243-85.
علم‌خواه، عبدالله و صادقی شاهدانی، مهدی (1394). مروری بر ادبیات اقتصاد دانش بنیان: از شکل­گیری تا عمل؛ مطالعه موردی: بررسی وضعیت اقتصاد دانش بنیان در ایران. فصلنامه رشد فناوری، شماره 44، 27-17.
عمادزاده، مصطفی، شهنازی، روح‌الله و دهقان شبانی، زهرا (1385). بررسی میزان تحقق اقتصاد دانش­محور در ایران. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، دوره 6، شماره 2، 131-103.
فرهادی‌کیا، علیرضا، ازوجی، علاءالدین و باقری، امیر (1395). مقایسه تطبیقی عملکرد اقتصاد ایران در مقایسه با کشورهای حوزه سند چشم­انداز در دوره (1384-94) و الزام­های بهبود جایگاه آن در سال­های باقیمانده حوزه اقتصادی. سازمان برنامه و بودجه کشور، گزارش 55-3 و 131-1.
قاسمی، محمد، فقیهی، مهدی و علیزاده، پریسا (1397). الزامات دست­یابی به اقتصاد دانش بنیان در سطح کلان: تحلیل چارچوب قانونی در ایران وارائه توصیه­های سیاستی. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 18، شماره 68، 152-99.
گسکری، ریحانه و میستری، مالیکا (1390). برآورد مدل رشد اقتصادی در ایران با استفاده از گسترش مدل فدر. فصلنامه اقتصاد کاربردی، دوره 1، شماره 3، 136-119.
نوبخت، محمدباقر (1395). پژوهشی پیرامون الگوهای توسعه (مقدمه­ای بر الگوی مطلوب توسعه ایرانی- اسلامی). چاپ اول. تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور.
Afzal, M. N. I (2014). Knowledge-based economy (KBE): An investigation of theoretical frameworks and measurement techniques in the South East Asian region, Doctoral dissertation, University of Southern Queensland.
Alem, H., Lien, G., Hardaker, J. B., & Guttormsen, A (2019). Regional differences in technical efficiency and technological gap of Norwegian dairy farms: A stochastic meta-frontier model. Applied Economics, 51(4), 409-421.
Barkhordari, S., Fattahi, M & Ali Azimi, N (2019).The impact of knowledge-based economy on growth performance: Evidence from MENA countries. Journal of Knowledge Economy,10,1168-1182.
Battese, G. E., Rao, D. P., & O'Donnell, C. J (2004). A Metafrontier production function for estimation of technical efficiencies and technology gaps for firms operating under different technologies. Journal of Productivity Analysis, 21(1), 91-103.
Benito, M., & Romera, R (2011). Improving quality assessment of composite indicators in university rankings: a case study of French and German universities of excellence. Scientometrics, 89(1), 153-176.
Chen, D. H., & Dahlman, C. J (2004). Knowledge and development: a cross-section approach. The World Bank.
Coe, D., & Helpman, E (1995). International R&D Spillovers, European Economic Review, 39,859-887.
DeVol, R. C., Klowden, K., & Yeo, B (2011). State Technology and Science Index 2010: Enduring Lessons for the Intangible Economy. Milken Institute, Executive Summary, 19.
Finne, H., Day, A., Piccaluga, A., Spithoven, A., Walter, P., & Wellen, D (2011). A Composite Indicator for Knowledge Transfer. Report from the European Commission's Expert Group on Knowledge Transfer Indicators.
Grossman, G.M. & Helpman, E (1991), Trade, Knowledge Spillovers, and Growth, Europen Economic Review, 35, 517-526.
Huang, C.J., Huang, T.H., & Liu, N.H (2014). A new approach to estimating the metafrontier production function based on a stochastic frontier framework. Journal of Productivity Analysis,42(30),241-254.
Kanpinit, K (2008). Composite indicators for educational quality management for a master’s degree program in educational administration in private higher education institutions in Thailand. Doctoral dissertation, Victoria University.
Lucas, R (1988). On the Mechanics of Economic Development, Journal of Monetary Economics, 22.
Mankiw, N., Gregoty, D. Romer, D & Weil, N (1992). A Contributionto the Empirics of Economic Growth. Quarterly Journal of Economics, 107 (2), 407-437.
Mehrabi Boshrabadi, H., Villano, R & Fleming, E (2007). Production relations and technical inefficiency in pistachio farming systems in Kerman Province of Iran. Forests, Trees and Livelihoods, 17(2), 141-155.
Moreira, V. H., & Bravo-Ureta, B. E (2010). Technical efficiency and metatechnology ratios for dairy farms in three southern cone countries: a stochastic meta-frontier model. Journal of Productivity Analysis, 33(1), 33-45.
 Murias, P., de Miguel, J. C., & Rodríguez, D (2008). A composite indicator for university quality assessment: The case of Spanish higher education system. Social Indicators Research, 89(1), 129-146.
 Nkamleu, G. B., Nyemeck, J., & Sanogo, D (2006). Metafrontier analysis of technology gap and productivity difference in African Agriculture. Journal of Agriculture and Food Economics, 1(2):111-120.
O'Donnell c. J., Rao D. S. P., and Battese G. E. 2008. Metafrontier frameworks for the study of firm-level efficiencies and technology ratios. Emprical Economics, 4: 231-255.
OECD, (1999). The Knowledge- Based Economy: A Set of Facts and Figures, Paris: OECD.
 Rao, D. S., O'donnell, C. J., & Battese, G. E (2003). Metafrontier functions for the study of inter-regional productivity differences.
 Romer, P. M (1990). Endogenous Technological Change, Journal of Political Economy,71-102.
 Romer, P. M (1986). Human capital and growth: theory and evidence (No. w3173). National Bureau of Economic Research.
Sira, E., Vavrek, R., Kravcakova Vozarova, & Kotulic, R (2020). I Knowledge Economy Indicators and Their Impact on the Sustainable Competitiveness of the EU Countries. Sustainability,12,1-22.
 Smith, R., & Sharif, N (2007). Understanding and acquiring technology assets for global competition. Technovation, 27(11), 643-649.
Soaries, P, & Spolador, H.F.S. (2019). Technical efficiency of corn production in São Paulo State: A stochastic metafrontier approach. Rev. Econ. Sociol. Rural,57(4),545-558.
Solow, R (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth, Quarterly Journal of Economics,65-94.
Zhuparova, A., Sagiyeva, R & Kalmakova, D (2018). The Development Knowledge-Based Economy: A Literature Review. In Strategica: Challenging the Status Quo in Management and Economics: Proceedings of the 6th International Academic Conference on Strategica-Challenging the Status Quo in Management and Economics, Bucharest, Romania, Bratianu, C., Zbuchea, A., Vitelar, A., Eds.; Tritonic Publishing House: Bucharest, Romania, 555–572
 World Bank (2012), Knowledge Assessment Methodology (KAM), World Bank Institute. available at: www.worldbank.org/kam