نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه کردستان، کردستان، ایران

2 کارشناس ارشد اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشگاه کردستان، کردستان، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر، تمایل به ایجاد اتحادیه‌های پولی در سطح بین‌المللی افزایش‌یافته است. بر اساس تئوری‌های اقتصادی، تشکیل اتحادیههای پولی و اتخاذ یک پول مشترک یکپارچگی اقتصادی را تشویق میکند، می تواند سیاستهای پولی ناپایدارکننده را کنترل کند، هزینه‌های معاملاتی در تجارت را کاهش داده و به افزایش زیادی در درآمد واقعی از طریق تقویت تجارت منجر شوند. همچنین مجاورت و همسایگی کشورها به‌عنوان یکی از عوامل موثر بر تجارت و تشکیل اتحادیه‌های پولی معرفی‌شده است. ازاین‌رو، در این پژوهش با توجه به اهمیت این مساله به بررسی اثر اتحادیه پولی بر تجارت دوجانبه با استفاده از رویکرد اقتصادسنجی فضایی در دوره
2015- 2000 برای کشورهای منتخب جهان پرداخته‌شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که اثر پول مشترک بر تجارت دوجانبه مثبت است که تجارت خود موجب رشد اقتصادی کشورها می‌شود. همچنین اثرات فضایی پول مشترک و فاصله جغرافیایی تائید شده است. ازاین‌رو، می‌توان نتیجه گرفت که کشورهایی که در مجاورت هم قرار دارند و یا دارای پول مشترک هستند با تشکیل اتحادیه‌های پولی موجبات تقویت تجارت را در بین خود فراهم می‌آورند. همچنین نتایج اثر سایر متغیرها بر اساس رویکرد اقتصادسنجی فضایی نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی، شاخص باز بودن تجاری (با استفاده از هر سه ماتریس) و نرخ ارز حقیقی (با استفاده از ماتریس
های پول مشترک و تعدیلشده) دارای اثر مثبت و معناداری بر تجارت دوجانبه بین کشورهای موردمطالعه دارد.

کلیدواژه‌ها

اصغرپور، حسن، سلمانی، بهزاد و رزاقی، سمیه (1395). امکان‌سنجی تشکیل منطقه بهینه پولی بین کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو): رهیافت بیزین فضا-حالت. فصلنامه پژوهش‌های سیاست‌های اقتصادی، سال 24، شماره 77، 114-95.
اکبری، نعمت‌الله (1380). تحلیل فضایی تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی در ایران. رساله‌ دکترای اقتصاد. دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
اکبری، نعمت الله و توسلی، ناهید (1387). تحلیل تاثیر عوارض شهرداری ها بر قیمت مسکن: مطالعه موردی شهر اصفهان )یک رهیافت اقتصادسنجی فضایی(، فصلنامه بررسی­های اقتصادی، سال5، شماره 1، 64-47.
بیابانی، جهانگیر، شایگانی، بیتا، ندری، کامران و عبدالهی‌آرانی، مصعب (1391). امکان‌سنجی نظریه منطقه بهینه پولی (OCA) برای کشورهای سازمان همکاری اقتصادی (اکو): الگوریتم خوشه‌بندی فازی نسبت به مرکز. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 20، شماره 62، 78-30.
دولتی، بهزاد و اوراکویچ، شوکوروف بوری (1391). بررسی فرصت‌های همگرایی تجاری ایران با کشورهای آسیای مرکزی. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، سال 17، شماره 53، 35-53.
زراءنژاد، منصور و فقه‌مجیدی، علی (1392). بررسی اثر تشکیل اتحادیه پولی بر تجارت بین کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (OIC) با استفاده از تئوری منطقه بهینه پولی بهینه (OCA) و مدل جاذبه تعمیم‌یافته. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی کاربردی، سال 1، شماره 1، 28-1.
زراءنژاد، منصور و منصوری، سید امین (1394). بررسی آثار متقابل فضایی همسایگی بر نوسانات تجارت بین‌الملل: رویکرد اقتصادسنجی ترکیبی فضای هموارسازی موجک. مجله تحقیقات اقتصادی، دوره‌ 50، شماره 4، 859-835.
سلمانی، بهزاد و رزاقی، سمیه (1394). امکان‌سنجی تشکیل منطقه بهینه پولی بین کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، رهیافت VAR ساختاری. فصلنامه روند، سال 22، شماره 70، 76- 51.
صادقی، سیدکمال، پورعبادالهان کویچ، محسن، محمدزاده، پرویز، کریمی، زهرا و علی مرادی افشار، پروین (1395). بررسی عوامل اقتصادی موثر بر دموکراسی در کشورهای در حال توسعه با استفاده از رهیافت اقتصاد­سنجی فضایی. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 14، شماره 1، 142-119.
عسکری، بنت‌الهدی و شفیعی‌کاخکی، مریم (1395). پتانسیل تجاری اتحادیه اکو: کاربردی از رگرسیون فضایی پویا با در نظر گرفتن اثرات سرریز­فضایی. مجله اقتصاد و توسعه منطقه­ای، سال 23، دوره 11، 197-167
عسگری، علی و نعمت‌الله، اکبری (1380). روش‌شناسی اقتصادسنجی فضایی؛ تئوری و کاربرد. مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره 12، 93-122.
فقه‌مجیدی، علی (1391). همگرایی اقتصادی بین کشورهای اسلامی با استفاده از مدل جاذبه تعمیم‌یافته. رساله دکتری. دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران، اهواز.
لطفعلی‌پور، محمدرضا، شاکری، سیده زهرا و کبری بطا، فاطمه (1390). بررسی همگرایی اقتصادی میان ایران و کشورهای آمریکای لاتین (کاربرد مدل جاذبه). فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 1، شماره 3، 98-73.
میرباقری هیر، میرناصر، رحیم‌زاده، فرزاد و صفوی، سید راشد (1393). بررسی تاثیر تجارت بر توسعه انسانی در کشورهای منتخب عضو منا. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال 4، شماره 16، 120-105.
ناقلی، شکوفه، مداح، مجید و ابونوری، اسماعیل (1398). تاثیر نهادهای سیاسی بر صادرات ایران به کشورهای غرب آسیا(رویکرد اقتصادسنجی فضایی). فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، سال 24، شماره 79، 107-141.
Alesina, A., & Barro, R. J. (2000). Currency Unions, NBER Working Paper Series, WP 7927.
Anselin, L. (2003). Spatial externality, spatial multipliers and spatial econometrics. Int Reg Sci Rev, 26, 153-176.
Barro, R., (2001). Currency Unions. Unpublished monograph. Harvard University.
Broz, T. (2005). Optimum Currency Areas: A Literature Review. Privredna kretanja i ekonomska politika104, 53.
Bun, M. J., & Klaassen, F. J. (2002). Has the euro increased trade?Available at SSRN 338602.
Chen, N. (2004). Intra-national versus international trade in the European Union: why do national borders matter?. Journal of international Economics63(1), 93-118.
Cohen, B. J. (1997). Optimum currency area theory: bringing the market back. International Trade and Finance: New Frontiers for Research, 216.
Costa-Font, J. (2010). Regional single currency effects on bilateral trade with the European Union. LEQS Paper NO (26).
Eichengreen, B. (1990). One money for Europe? Lessons from the US currency union. Economic Policy, 5(10), 117-187.
Esposito, P. (2017). Trade creation, trade diversion and imbalances in the EMU. Economic Modelling, 60, 462-472.
Fenton, P. and J. Murray (1992). Optimum currency areas: A cautionary tale. In: The exchange rate and the economy. Ottawa: Bank of Canada, pp 485-531.
Frankel, J. A. (2003). Experience of and lessons from exchange rate regime in emerging economies. (No. w10032). National Bureau of Economic Research.
Frankel, J. A., & Rose, A. K. (1997). Is EMU more justifiable ex post than ex ante? European Economic Review, 41(3), 753-760.
Friedman, M. (1953). Essays in positive economics. University of Chicago Press.
Glick, R., & Rose, A. K. (2016). Currency unions and trade: A post-EMU reassessment. European Economic Review, 87, 78-91.
Haberler, G. (1970). The international monetary system: some recent developments and discussions. Approaches to Greater Flexibility in Exchange Rates, 10 (3) 115-123.
Hufbauer, G. C., Schott, J. J., Elliott, K. A., & Oegg, B. (2007). Economic Sanctions Reconsidered. 3rd edn, Washington, DC: Peterson Institute for International Economics.
Huh, H. S., Kim, D., Kim, W. J., & Park, C. Y. (2015). A factor-augmented VAR analysis of business cycle synchronization in east Asia and implications for a regional currency union. International Review of Economics & Finance, 39, 449-468.
Kelejian, H., Tavlas, G. S., & Petroulas, P. (2012). In the neighborhood: The trade effects of the Euro in a spatial framework. Regional Science and Urban Economics, 42(1), 314-322.
Kenen, P. (1969). The theory of optimum currency areas: An eclectic view. Monetary Problems of the International Economy45(3), 41-60.
Krugman, P. (1993). On the number and location of cities. European economic review37(2-3), 293-298.
McKinnon, R.I., (1963). Optimum currency areas. Am. Econ. Rev, 53, 717–725.
Micco, A., Stein, E., & Ordoñez, G. (2003). The currency union effect on trade: early evidence from EMU. Economic Policy, 18(37), 315-356.
Mohseni, R. M., & Azali, M. (2014). Monetary Integration and Optimum Currency Area in ASEAN+ 3: What we need for a new framework? International Journal of Economics and Financial Issues, 4(2), 277.
Mundell, R. A. (1961). A theory of optimum currency areas. The American economic review51(4), 657-665.
Regmi, K., Nikolsko-Rzhevskyy, A., & Thornton, R. (2015). To be or not to be: An optimum currency area for South Asia? Journal of Policy Modeling, 37(6), 930-944.
Shafighi, N., & Gharleghi, B. (2016). Feasibility of a currency union in East Asia using the five-Variable structural vector autoregressive model. Economic Analysis and Policy, 52, 45-54.
Tavlas, G. S. (1994). The theory of monetary integration. Open Economies Review, 5(2), 211-230.
Vega, S. H., & Elhorst, J. P. (2014). Modelling regional labour market dynamics in space and time. Papers in Regional Science, 93(4), 819-841.
Viton, P. A. (2010). Notes on spatial econometric models. City and Regional Planning, 870(03), 9-10.
Weimann, M. (2003). OCA Theory and EMU eastern enlargement: an empirical application (No. 8), Research notes working paper series.
Yang, Sh., and Martinez-Zarzoso, I. (2014). A panel data analysis of trade creation and trade diversion effects: The case of ASEAN–China Free Trade Area. China Economic Review, 29: 138-151.
Zhao, X., & Kim, Y. (2009). Is the CFA Franc zone an optimum currency area? World Development, 37(12), 1877-1886.