نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

در این تحقیق کارایی 9 پالایشگاه نفت کشور با استفاده از روش تحلیل پنجرهای پوششی داده طی دوره
 91-1386 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج کارایی نشان می
دهد تنها پالایشگاه کرمانشاه در طول 4 پنجره، عملکرد کارایی داشته و بقیه پالایشگاهها روند ناکارایی را به صورت پایدار طی کردهاند. ناکارایی شرکتهای پالایش نفت بیشتر ناشی از ناکارایی مدیریت منابع بوده است. شرکتهای ناکارا در حوزه کارایی مقیاس، دارای بازده نزولی نسبت به مقیاس بودهاند که با کوچک کردن اندازه شرکت میتوانند به مقیاس بهینه دست یابند. بیشترین میزان اتلاف منابع در پالایشگاهها، مربوط به میزان مصرف سوخت و خوراک پالایشگاه بوده است. پالایشگاه اصفهان بیشترین میزان اتلاف در ظرفیت، سوخت و خوراک مصرفی و پالایشگاه آبادان بیشترین میزان اتلاف در تعداد نیروی کار را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

فشاریان، محسن (1385). بهره وری کل عوامل و ارائه راهکارهای بهبود به کمک مدل‌های تعمیم یافته تحلیل پوششی داده‌ها همراه با مطالعه موردی در شرکت ملی نفت ایران (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
امامی میبدی، علی (1379). اصول اندازه‌گیری کارایی و بهره وری (علمی و کاربردی). تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
امامی میبدی، علی، خوشکلام خسروشاهی، موسی و مهدوی، روح الله (1390). کارایی و بهره وری از دیدگاه اقتصادی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
ایزدی، زهرا (1388). اندازه­گیری کارایی فنی و بهره­وری پالایشگاه­های نفت ایران به روش تحلیل پوششی داده­ها (پایان­نامه کارشناسی ارشد). دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
دادگر، یدالله و نیک نعمت، زهرا (1386).کاربرد مدل DEA در ارزیابی واحدهای اقتصادی؛ مطالعه موردی سرپرستی­های بانک تجارت. جستارهای اقتصادی،دوره 4، شماره 7، 54-11.
راسخی، سعید و سلمانی، پروین (1392). رابطه شدت انرژی و کارایی اقتصادی در کشورهای منتخب با استفاده از الگوی گشتاور تعمیم یافته: کاربردی از تحلیل پنجره ای پوششی داده ها. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، دوره 21، شماره 67، 24-5.
غیبی، اکرم (1384). ارزیابی کارایی و بهره­وری در برخی از پالایشگاه­های نفت ایران به روش تحلیل پوششی داده­ها (پایان­نامه کارشناسی ارشد). دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران.
 کلانتر مهرجردی، فاطمه، نایب زاده، شهناز و معین الدین، محمود (1392). ارزیابی کارایی و بهره وری سرمایه فکری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار (مطالعه موردی: شرکت‌های بخش صنعت خودرو و ساخت قطعات). پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 18، شماره 54، 180-153.
مهرگان، محمد رضا، کامیاب مقدس، امین وکاظمی، عالیه (1387). ارائه یک مدل برنامه ریزی آرمانی جهت ارزیابی پالایشگاه‌های کشور. دانش مدیریت، دوره 21، شماره 81، 144-127.
نوربخش، هادی (1391). تحلیل کارایی شرکت­های مخابرات استان­های ایران در سال­های 89-1385 با استفاده از مدل DEA پنجره­ای و شاخص مالم­کوئیست (پایان­نامه کارشناسی ارشد). دانشکده اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران.
Al-Najjar, S.M., Al-Jaybajy, M. A. (2012). Application of Data Envelopment Analysis to Measure the Technical Efficiency of Oil Refineries: A Case Study. International Journal of Business Administration, 3(5), 64-77.
Banker, R.D., Charne, A., Cooper, W.W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiency in data envelopment analysis. Management Science, 30, 36-51.
Charnes A, Cooper W , Rhodes E. (1978). Measuring the Efficiency of Decision Making Units. Eur J of Operations Res, 12(6), 429-44.
Coelli,T., Leong, W., Dollery, B. (2003). Measuring the Technical Efficiency of Banks in Singapore for the Period 1993–99: An Application and Extension of the Bauer et al. ASEAN Economic Bulletin, 20 (3), 195-210.
Cooper, W.W., Seiford, L.M., Tone, K. (2007). Data Envelopment Analysis: A Comprehensive text with models, applications, references and DEA-Solver software. New York: Springer.
Cullinane,  K., Song,  D., Wang,  T. (2004). An Application of DEA Window Analysis to Container Port Production Efficiency. Review of Network Economics, 3 (2), 137-149.
Eller, S.L., Hartley, P.R., Medlock, K.B. (2011). Empirical Evidence on the Operational Efficiency on National Oil Compares. Empir Econ, 40, 623-643.
Ghosh N. (2008). Data Envelopment Analysis: A New Horizon in Measuring Technical Efficiency and Benchmarking. TIG Res J.1(1), 49-56.
Halkos, G., Tzeremes, N.G. (2009). Electricity generation and economic efficiency: Panel data evidence from World and East Asian Countries. Global Economic Review, 38, 251-263.
Halkos, G.E., Tzeremes, N.G. (2011). Oil Consumption and Economic Efficiency: A Comparative Analysis of Advanced, Developing and Emerging Economies. Ecological Economics, 70, 1354-1362.
Kartikey Pandey, Suchismita Satapathy. (2014). Use of Data Envelopment Analysis to Measure the Technical Efficiencies of Oil Refineries in India, Journal of Offshore Structure and Technology, 3(1),13-31.
Prawiraatmadja, W. (2002). An Investigation of Economic Efficiency in Indonesian Petroleum Refineries: A nonparametric approach, Hawaii: University of Hawaii.
Vijayakumar, A., Gomathi, P., (2013). Productivity Growth in Indian Oil Refineries: Efficiency Improvement or Technical Improvement. IOSR Journal of Humanities And Social Science, 9(2), 103-114.
Vikas, , Bansal. R. (2019). Efficiency evaluation of Indian oil and gas sector: Data Envelopment Analysis. International Journal of Emerging Markets, 2(14), 362-378.
Wang, K., Yu, S., Zhang, W., (2013), China,s regional energy and environmental efficiency: A DEA window analysis based dynamic evaluation. Mathematical and Computer Modelling, 58, 1117- 1127.
Yang, H.H., Chang, C.Y. (2009). Using DEA Window Analysis to Measure Efficiency of Taiwans Integrated telecommunication Firms. Telecommunications Policy, 33, 98-108.
Zhang, X. P., Cheng, X. M. (2011). Total-factor energy efficiency in developing countries. Energy Policy, 39, 644-650.