نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی و توسعة روستایی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ‌ایران

2 استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه اقتصاد توسعه، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

بهبود سطح امنیت غذایی با تاکید بر عوامل اقتصادی- اجتماعی در سطح خانوار همواره از اهمیت بسزایی برخوردار است. در مطالعه پیش­رو، پس از ارزیابی سطح امنیت غذایی خانوارهای مناطق شهری و روستایی استان خوزستان، عوامل اقتصادی، اجتماعی، و نژادی موثر بر آن در سال 1397 شناسایی شد. تعداد 1876 پرسشنامه در مناطق شهری و 1495 پرسشنامه در مناطق روستایی از طریق تکمیل پرسشنامه جمع­آوری شد. به منظور شناسایی عوامل موثر از مدل رگرسیون لاجستیک استفاده شد. نتایج نشان می­دهد که 63 درصد از خانوارهای مناطق شهری و 68 درصد از خانوارهای مناطق روستایی استان خوزستان دچار سطحی از ناامنی غذایی هستند. شهرستان­های حمیدیه با 18 درصد، امیدیه 25 درصد و دزفول 28 درصد به ترتیب کمترین درصد خانوارهای دارای امنیت غذایی را در مناطق شهری استان خوزستان دارند. همچنین شهرستانهای شادگان با 13 درصد، ایذه با 15 درصد و بندر ماهشهر با 18 درصد به ترتیب کمترین درصد خانوارهای دارای امنیت غذایی را در مناطق روستایی استان خوزستان دارند. نتایح مدل کمی برآورد شده در مطالعه پیش­رو نشان داد که متغیرهای اشتغال سرپرست خانوار، درآمد، تعداد اتاق و مالکیت خودروی شخصی ارتباط مستقیم و معنی­داری با سطح امنیت غذایی در مناطق شهری و روستایی دارد. از این­رو، توجه اساسی به عوامل اقتصادی- اجتماعی مرتبط با بهبود سطح امنیت غذایی خانوار پیش از هرگونه مداخله به دلیل عدم کارایی اجرای سیاست‌های جبران درآمد به عنوان تنها راهگزین بهبود وضعیت امنیت غذایی خانوارها از جمله راهکارهای سیاستی محسوب می­شود.

کلیدواژه‌ها

پاکروان، محمدرضا، محمدی نصرآبادی، فاطمه (1399). ارتباط بین رفاه اجتماعی، امنیت و تنوع غذایی خانوارهای مهاجر افغان در مناطق جنوب استان تهران، علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، دوره 15، شماره 1، 24-11
پاکروان، محمدرضا (1399). ارزیابی وضعیت امنیت غذایی خانوارهای پناهندة افغان در مناطق جنوب استان تهران، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 51، شماره 3، 485-469
پاکروان، محمدرضا، حسینی، سید صفدر، سلامی، حبیب­الله و یزدانی، سعید (1394). شناسایی عوامل موثر بر امنیت غذایی خانوارهای شهری و روستایی ایران، تحقیقاتاقتصادوتوسعهکشاورزیایران، دوره 46 ، شماره 3، پاییز 1394، 408-395
حسینی، سیدصفدر، پاکروان، محمدرضا و سلامی، حبیب­الله (1395). تاثیر اجرای سیاست هدفمندسازی یارانه­ها بر امنیت غذایی در ایران، فصلنامهپژوهشهای اقتصادیایران، دوره 21، شماره 67، 82-53
زراعت­کیش، سید یعقوب و کمالی، ژیلا (1396). بررسی عوامل موثر بر امنیت غذایی در خانوارهای کشاورز روستایی استان کهکیلویه و بویراحمد، علومغذاییوتغذیه، دوره 14، شماره 2، 86-77
مرکز آمار ایران (1396). سالنامه­های آماری، مرکز آمار ایران.
هاشمی­تبار، محمود، اکبری، احمد و درینی، مهسا (1397). تحلیل عوامل موثر بر امنیت غذایی در نواحی روستایی جنوب استان کرمان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 7، شماره 2، 18-1
Abdulai, A., and Aubert, D. (2004). Nonparametric and parametric analysis of calorie consumption in Tanzania. Food Policy, 29, 113–129.
Abebaw, D., Yibeltal, F., and Belay, K. (2010). The impact of a food security program on household food consumption in Northwestern Ethiopia: A matching estimator approach. Food Policy, 35, 286–293.
Akerele, D., 2011. Intra-household food distribution patterns and calorie inadequacy in South-Western Nigeria. Journal of Consumer Studies, 35, 545-551
Álvares, L., & Amaral, T. F. (2014). Food insecurity and associated factors in the Portuguese population. Food and Nutrition Bulletin, 35(4), 395-S402.
Anriquez, G., Daidone, S., and Mane, E. (2013). Rising food prices and undernourishment: A cross-country inquiry. Food Policy. 38, 190–202.
Asfour, L., Natale, R., Uhlhorn, S., Arheart, K. L., Haney, K., & Messiah, S. E. (2015). Ethnicity, household food security, and nutrition and activity patterns in families with preschool children. Journal of Nutrition Education and Behavior, 47(6), 498-505.
Babatunde, R. O., and Qaim, M. (2010). Impact of off-farm income on food security and nutrition in Nigeria. Food Policy, 35, 303–311.
Behrman, J. R., and Deolalikar, A. B. (1990). The Intrahousehold Demand for Nutrients in Rural South India: Individual Estimates, FixedEffects, and Permanent Income. The Journal of Human Resources, 25 (4), 665-696.
Bhalla, G., Handa, S., Angeles, G., & Seidenfeld, D. (2018). The effect of cash transfers and household vulnerability on food security in Zimbabwe. Food Policy, 74, 82-99.
Bidisha, S. H., Khan, A., Imran, K., Khondker, B. H., & Suhrawardy, G. M. (2017). Role of credit in food security and dietary diversity in Bangladesh. Economic Analysis and Policy, 53, 33-45.
Cafiero, C., Viviani, S., & Nord, M. (2018). Food security measurement in a global context: The food insecurity experience scale. Measurement, 116, 146-152.
Candel, J. J. (2018). Diagnosing integrated food security strategies. NJAS-Wageningen Journal of Life Sciences, 84, 103-113.
Coates, J., Swindale, A., & Bilinsky, P. (2007). Household Food Insecurity Access Scale (HFIAS) for measurement of food access: indicator guide. Washington, DC: food and nutrition technical assistance project, academy for educational Development, 34.
De Cock, N., D’Haese, M., Vink, N., Van Rooyen, C. J., Staelens, L., Schönfeldt, H. C., & D’Haese, L. (2013). Food security in rural areas of Limpopo province, South Africa. Food Security, 5(2), 269-282.
De Jong, J. P., Scholte, W. F., Koeter, M. W. J., & Hart, A. A. M. (2000). The prevalence of mental health problems in Rwandan and Burundese refugee camps. Acta Psychiatrica Scandinavica, 102(3), 171-177.
Deitchler, M., Ballard, T., Swindale, A., & Coates, J. (2011). Introducing a simple measure of household hunger for cross-cultural use. Washington, DC: Food and Nutrition Technical Assistance II project, AED.
Dharmasena, S., Bessler, D. A., & Todd, J. (2016). Socioeconomic, Demographic and Geographic Factors Affecting Household Food Purchase and Acquisition Decisions in the United States as a Complex Economic System (No. 333-2016-14820).
Dithmer, J., & Abdulai, A. (2017). Does trade openness contribute to food security? A dynamic panel analysis. Food Policy, 69, 218-230.
Fischer, E., & Qaim, M. (2012). Linking smallholders to markets: determinants and impacts of farmer collective action in Kenya. World Development, 40(6), 1255-1268.
Gaiha, R., Jha, R., and Kulkarni, V. (2013). Demand for nutrients in India: 1993 to 2004. Applied Economics, 45 (14), 1869-1886.
Gaines, A., Robb, C. A., Knol, L. L., & Sickler, S. (2014). Examining the role of financial factors, resources and skills in predicting food security status among college students. International Journal of Consumer Studies, 38(4), 374-384.
Haysom, G., & Tawodzera, G. (2018). Measurement drives diagnosis and response”: Gaps in transferring food security assessment to the urban scale. Food Policy, 74, 117-125.
Hosseini, S. S., Pakravan Charvadeh, M. R., Salami, H., & Flora, C. (2017). The impact of the targeted subsidies policy on household food security in urban areas in Iran. Cities, 63, 110-117.
Judge, G. G., Hill, R. C., Griffiths, W. E., Lütkepohl, H., & Lee, T. C. (1988). Introduction to the Theory and Practice of Econometrics.
Mannaf, M., & Uddin, M. T. (2012). Socioeconomic factors influencing food security status of miaze growing households in selected areas of Bogra district. Bangladesh Journal of Agricultural Economics, 35(454-2016-36355), 177-187.
Marshall, G. N., Schell, T. L., Elliott, M. N., Berthold, S. M., & Chun, C. A. (2005). Mental health of Cambodian refugees 2 decades after resettlement in the United States. Jama, 294(5), 571-579.
Masuku, M., Selepe, M., & Ngcobo, N. (2017). The Socio-economic Status as a Factor Affecting Food (In) Security in Rural Areas, uThungulu District Municipality, Kwa-Zulu Natal, South Africa. Journal of Human Ecology, 58(1-2), 57-66.
Migotto, M., Davis, B., Carletto, G., and Beegle, K. (2005). Measuring Food Security Using Respondents’ Perception of Food Consumption Adequacy, ESA Working Paper, 05-10, www.fao.org/es/esa.
Morris, L. M., Smith, S., Davis, J., & Null, D. B. (2016). The prevalence of food security and insecurity among Illinois university students. Journal of Nutrition Education and Behavior, 48(6), 376-382.
Owusu, V., Abdulai, A., and Abdul-Rahman, S. (2011). Non-farm work and food security among farm households in Northern Ghana. Food Policy, 36, 108–118.
Pakravan-Charvadeh, M. R., Khan, H. A., & Flora, C. (2020). Spatial analysis of food security in Iran: associated factors and governmental support policies. Journal of Public Health Policy, 41, 351-374.
Peterman, J. N., Wilde, P. E., -Silka, L., Bermudez, O. I., & Rogers, B. L. (2013). Food insecurity among Cambodian refugee women two decades post resettlement. Journal of Immigrant and Minority Health, 15(2), 372-380.
Ramezani, C. A. (1995). Determinants of Nutrient Demand: A Nonparametric Analysis, Journal of Agricultural and Resource Economics, 20(1), 165-177.
Rossi, M., Ferre, Z., Curutchet, M. R., Giménez, A., & Ares, G. (2017). Influence of sociodemographic characteristics on different dimensions of household food insecurity in Montevideo, Uruguay. Public health Nutrition, 20(4), 620-629.
Scearce, W. K., and Jensen, R. B. (1979). Food stamp program effects on availability of food nutrients for low income families in the southern region of the United States. Southern Journal of Agricultural Economics , 113-120.
Stephens, E. C., Jones, A. D., & Parsons, D. (2018). Agricultural systems research and global food security in the 21st century: An overview and roadmap for future opportunities. Agricultural Systems, 163, 1-6.