نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای رشته علوم اقتصادی، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات،

2 دانشیار،گروه اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

3 استاد،گروه اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

4 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاداسلامی، واحد علوم و تحقیقات

چکیده

اندازه‌گیریکارایی و بهره‌وری  به‌عنوان یک موضوع عمومی به‌عنوان چراغ راه تمام فعالیت‌های اقتصادی مطرح است. در همین راستا اهداف کلی این مقاله اندازه‌گیری کارایی فنی و کارایی مقیاس و کارایی تکنولوژیکی و اندازه‌گیری تغییرات بهرهوری جزیی و بهرهوری کل واحدهای مراکز استانی دانشگاه آزاد اسلامی، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها و شاخص مالم کوئیست و بررسی  اثرگذاری عوامل محیطی بر میزان کارایی فنی واحدها با استفاده از روش رگرسیون  کوتاه شده بوت استرپ است. نتایج نشان می‌دهد از بین 30 واحد مراکز استانی، تنها 3 واحد کرمانشاه، تهران مرکز و یزد به‌عنوان واحدهای کاملاً کارا شناخته شده‌اند. همچنین بررسی محاسبه تغییرات بهره‌وری واحدهای مراکز استانی نشان می‌دهد که تعداد 18 واحد دارای تغییرات بزرگ‌تر از یک در بهره‌وری کل بودهاند و 12 واحد هم دارای تغییرات کوچک‌تر از یکهستند که اینموضوع نشان‌دهنده بروز تغییرات مثبت در خصوص بهره‌وری بین سال‌های تحصیلی مورد مطالعه، یعنی 1390-1389 تا 1396-1395 در مراکز استانیاست. علاوه بر این، بررسی‌ها نشان‌دهنده تأثیر عوامل محیطی بر کارایی و بهره‌وری این واحدهاست. یک واحد افزایش در نسبت تعداد استاد و دانشیار به کل هیـأت علمی موجب افزایش 89صدم واحد در کارایی واحدهای مراکز استانی دانشگاه آزاد اسلامی می‌شود. همچنین عامل قدمت دانشگاه، 4صدم کارایی این واحدها را افزایش می‌دهد. واقع شدن واحد دانشگاهی در کلان‌شهر نیز موجب افزایش کارایی واحد به میزانیک‌صدم می‌شود.

کلیدواژه‌ها

آذر،عادل و ترکاشوند، علیرضا (1385).ارزیابی عملکرد آموزشی و پژوهشی با استفاده از مدلتحلیل پوششی داده‌ها. گروه‌های آموزشی دانشکده‌های تربیت مدرس.فصلنامه مدرس علوم انسانی دوره10، شماره 5، 23-1.
امامی میبدی. علی (1384).اصول اندازه‌گیریکارایی و بهره‌وری.چاپ دوم. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
بهرامی، آرش(1383). رتبه بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی براساس گروه‌های همسان (رساله کارشناسی ارشد). دانشگاه علم و صنعت ایران،تهران.
پورکاظمی، محمدحسین،صمصامی، حسین و ابراهیمی قوام‌آبادی، خدیجه (1390). اندازه‌گیری کارایی و بهره‌وری شرکت‌های بیمه دولتی و خصوصی با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها و شاخص مالم کوئیست.پژوهشنامه بیمه،دوره 26، شماره 4، 26-1.
توکلی مقدم،رضا،صادق عمل نیک،محسن و رفعتی، محمدعلی (1393). متدولوژی به‌کارگیری روش تحلیل پوششی داده‌ها در سازمان‌های تحقیقاتی.نشریه دانشکده فنی،دوره 38، شماره 1، 185-175.
جواهری صدرائی،احمد (1392). ارزیابی بهره‌وری در صنعت بیمه ایران بر اساس رویکرد غیرپارامتریک مالم کوئیست. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 95-85.
حیدری‌نژاد، صدیقه،مظفری، سیدامیراحمد و محقر، علی (1395). ارزیابی کارایی دانشکده‌ها و گروه‌های آموزشی تربیت بدنی دانشگاه‌های دولتی با استفاده از مدل ریاضی تحلیل پوششی داده‌ها.فصلنامه المپیک،دوره14، شماره 2، 17-7.
خورشیدی،‌ عباس(1378).ارایه چارچوب نظری در خصوص شاخص‌های عملکردی در ارتباط با ارتقای کیفی آموزش عالی ایران(رساله دکترا). دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران.
دباغ،رحیم و برادران شرکاء، حمیدرضا(1388). بررسی کارایی و بهره‌وری بیست و چهار دانشگاه جامع دولتی ایران. مجله آموزش عالی، دوره 2، شماره 2، 33-1.
سامتی، مرتضی و رضوانی، محمدعلی(1390). بررسی کارایی دانشگاه‌های بزرگ دولتی ایران با استفاده از روش DEA.تحقیقات اقتصادی،دوره 36 شماره2، 117-59.
شجاع،نقی و همکاران(1389). اندازه‌گیری بهره‌وری در واحدهای دانشگاهی و رتبه‌بندی آنها براساس مدل تحلیل پوششی داده‌ها و شاخص مالم کوئیست. مدل‌سازی اقتصادی،دوره3، شماره 3، 35-17.
عیسی‌خانی،احمد(1391).طراحی مدل ارزیابی کارایی گروه‌های آموزش دانشکده علوم دانشگاه تربیت مدرس با استفاده از تحلیل پوششی داده‌ها (رساله کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس،تهران.
قورچیان، نادرعلی،جعفری،پریوش و رهگذر،حسن (1388). طراحی الگوی ارزیابی عملکرد واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی براساس شاخص‌های تعالی سازمانی با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها.رهیافتی نو در مدیریت آموزشی،دوره2، شماره 5، 116-101.
Avkiran, N. K. (2001). Investigating technical and scale efficiencies of Australian universities through data envelopment analysis. Socio-economic planning sciences, 35(1), 57-80.
Barros, C. P., & Assaf, A. (2009). Bootstrapped efficiency measures of oil blocks in Angola. Energy Policy, 37(10), 4098-4103.
Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management science, 30(9), 1078-1092.
Bonaccorsi, A., Daraio, C., Räty, T., &Simar, L. (2007). Efficiency and university size: Discipline-wise evidence from European universities.
Barros, C. P., & Garcia-del-Barrio, P. (2011). Productivity drivers and market dynamics in the Spanish first division football league. Journal of Productivity Analysis, 35(1), 5-13.
Lee, B. L. (2011). Efficiency of research performance of Australian Universities: A reappraisal using a bootstrap truncated regression approach. Economic Analysis and Policy, 41(3), 195.
Lee, B. L., & Worthington, A. C. (2011). Operational performance of low-cost carriers and international airlines: New evidence using a bootstrap truncated regression.
Carrington, R., Coelli, T. I. M., & Rao, D. P. (2005). The performance of Australian universities: Conceptual issues and preliminary results. Economic Papers: Journal of applied economics and policy, 24(2), 145-163.
Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European journal of operational research, 2(6), 429-444.
Cooper, W. W., Seiford, L. M., & Tone, K. (2000). Data envelopment analysis. Handbook on Data Envelopment Analysis, 1st ed.; Cooper, WW, Seiford, LM, Zhu, J., Eds, 1-40.
Cooper, W. W., Seiford, L. M., & Zhu, J. (Eds.). (2011). Handbook on data envelopment analysis (Vol. 164). Springer Science & Business Media.
Daraio, C., &Simar, L. (2007). Advanced robust and nonparametric methods in efficiency analysis: Methodology and applications. Springer Science & Business Media.
Farrell, M. J. (1957). The measurement of productive efficiency. Journal of the Royal Statistical Society: Series A (General), 120(3), 253-281.
Wolszczak-Derlacz, J., &Parteka, A. (2011). Efficiency of European public higher education institutions: a two-stage multicountry approach. Scientometrics, 89(3), 887.
Porcelli, F. (2009). Measurement of Technical Efficiency. A brief survey on parametric and non-parametric techniques. University of Warwick, 11, 1-27.
Simar, L., & Wilson, P. W. (2007). Estimation and inference in two-stage, semi-parametric models of production processes. Journal of econometrics, 136(1), 31-64.
Simar, L., & Wilson, P. W. (2011). Two-stage DEA: caveat emptor. Journal of Productivity Analysis, 36(2), 205.
Worthington, A. C., & Lee, B. L. (2008). Efficiency, technology and productivity change in Australian universities, 1998–2003. Economics of education review, 27(3), 285-298.