نویسندگان

1 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه تبریز

2 استاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران

3 استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه تبریز

4 دانشجوی دکترای اقتصاد، دانشگاه تبریز

چکیده

توجه به توسعه اقتصادی همواره از دغدغه‌های اصلی حوزه علم و سیاست بوده و برای قرار گرفتن در مسیر صحیح توسعه اقتصادی، ریشه‌یابی مستمر آن الزامی است. یافته‌ها و تجربه اخیر کشورها حاکی از آن است که خلاقیت مهم‌ترین و بنیانی‌ترین عامل رشد و توسعه اقتصادی است. در این مطالعه سعی شده است به بررسی تأثیر شاخص‌های خلاقیت بر توسعه اقتصادی ایران در دوره ۲۰۱۶-۱۹۹۰ با استفاده از رهیافت GMM پرداخته شود. یافته‌های آزمون تأییدکننده این است که رشد و توسعه اقتصادی بیش از آنکه با مؤلفه‌های تحصیلات و آموزش رسمی ارتباط داشته باشد، تحت تأثیر خلاقیت و نوآوری است. به بیان دیگر، آموزش و تحصیلات زمانی ‌می‌تواند بر رشد و توسعه اقتصادی تأثیرگذار باشد که به خلاقیت و نوآوری منجر شود.
همچنین نتایج آزمون تأییدکننده این است که صادرات صنایع با فناوری بالا دارای بیشترین تأثیر و ثبت اختراع دارای تأثیر مثبت بر رشد اقتصادی بوده است. ازاین‌رو، پیشنهاد می‌شود، با ایجاد یک اکوسیستم نوآوری و حمایت و حفاظت از حقوق ثبت اختراع، نظام نوآوری و خلاقیت در جامعه نهادینه شود تا از طریق دستیابی به اقتصاد متنوع و متکی‌بر منابع دانش و آگاهی، سرمایه انسانی بالا و فناوری نوین، رشد و توسعه پایدار تحقق یابد.

کلیدواژه‌ها

آقایی، مجید، رضاقلی‌زاده، مهدیه و باقری، فریده (۱۳۹۲). بررسی تأثیر سرمایه‌گذاری بر رشد اقتصادی در استان‌های ایران. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره ۶۷، 44-21.
بهشتی، محمدباقر (۱۳۹۵). اقتصاد ایران در فرآیند توسعه. تهران: انتشارات انور کتاب.
پورعبادالهان کویچ، محسن، رهنمـای قرامکـی، غلامحسـین و حجت‌خواه، رسول (۱۳۹۰). بررسی نقش R&D داخلی و واردات کالاهای سرمایه‌ای- واسطه‌ای بر روی تولید ایران. تحقیقات اقتصادی، دوره ۴۶، شماره 2، 30-1.
حسن‌پور رودبارکی، مریم و لبادی، زهرا (۱۳۹۵). اهمیت سرمایه انسانی در هزاره سوم. مطالعات روا‌‌ن‌شناسی و علوم تربیتی، شماره ۷، ۶۶-۴۵.
حسن‌زاده، علی و حیدری، حسن (۱۳۸۰). بررسی و نقش مخارج R&D در نرخ رشد اقتصادی. پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره ۳، شماره ۸، ص 78-59.
رجبی، مصطفی، نیک‌فر، نکیسا و میرمحمد صادقی، جواد (۱۳۹۱). تحلیل اثر بلندمدت سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه بر رشد اقتصادی ایران: 1386-۱۳۴۷. دو فصلنامه علمی- تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه‌ریزی، شماره ۲، 116-101.
شاکری، عباس و ابراهیمی سالاری، تقی (۱۳۸۸). اثر مخارج تحقیق و توسعه بر اختراعات و رشد اقتصادی (تحلیل مقایسه‌ای بین کشورهای در‌حال‌توسعه و توسعه‌یافته). مجله دانش و توسعه، شماره ۲۹، 125-88.
متوسلی، محمود (1389). توسعه اقتصادی: مفاهیم، مبانی نظری، رویکرد نهادگرایی و روش‌شناسی. تهران: انتشارات سمت.
متوسلی، محمود (1394). نگاهی معرفت‌شناختی به جایگاه و منشأ ناولتی در توسعه اقتصادی. نشریه توسعه کارآفرینی، شماره 83، 431-413.
متوسلی، محمود (139۵). پیش‌درآمدی بر فرآیند خلق بی‌بدیل (ناولتی) در توسعه اقتصادی و کارآفرینی. نشریه توسعه کارآفرینی، شماره 84، 195-177.
 مهدوی، ابوالقاسم و نادریان، محمدامین (۱۳۸۹). بررسی رابطه علیت گرنجری بین سرمایه انسانی و رشد اقتصادی در ایران. پژوهشنامه اقتصادی، دوره ۱۰، شماره ۳،
309-287.
Aghion P. and Howitt, P (1992). A model of growth through creative
destruction, Econometrica, 60(2), 323-351.
Arellano, M. and Bond, S (1991). Some Test of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and Application to Employment Equations, Review of Economic Studies, 58, 277-297.
Arellano, M. and Bover, O (1995). Another Look at the Instrumental Variable Estimation of Error Component Models, Journal of Econometrics, 68, 29-51.
Barro, R (1999). Human capital and growth in cross-country regressions, Swedish Economic Policy Review, 6 (2), 237-277.
Barro, R., Sala-i-Martin, X. (2003). Economic Growth, 2nd edn. McGraw-Hill, New York.
Barro, R.J. (2002). Education as a determinant of economic growth, In E.P. Laztored, Education in the Twenty First Century. Hoover Institution Press.
Bilbao-Osorio, B. and Rodríguez-Pose, A (2004). From R&D to Innovation and Economic Growth in the EU, Growth and Change, 35(4), 434-455.
Blundell, R.  Bond, S (1998). Initial Conditions and Moment Restrictions in Dynamic Panel Data Models, Journal of Econometrics, 87, 115-143.
Bobirca, A.and Draghici, A (2011). Creativity and Economic Development, International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 5(11), 1447-1452.
Coe, D. T. and Helpman, E (1993). International R&D Spillover, IMF Working Paper, 93/94.
Drucke, P. F (1969). The Age of Discontinuity, The American Scholar, 484-489
Falk, M (2007). R&D Spending in the High-Tech Sector and Economic Growth, Research in Economics, 61, 140-47.
Florida R. and Tinagli, I (2004). Europe in the Creative Age, Carnegie
Mellon Software Industry Publishing.
Ginarte, J. C. and Park, W. G (1997). Determinants of Patent Right: A Cross-National Study, Research Policy, 26(3), 283- 301.
Grossman, G.M and Helpman. E (1991). Quality ladders in the theory of growth, Review of Economic studies, 58, 43-67.
Guilford, J. P. (1950). Creativity, American Psychologist, 5, 444-454.
Hall, B. H (2007). Patents and Patent Policy, Oxford Review of Economic Policy, 23(4), 568-587. 
Hayami, J., Douangngeune, B., and Godo, Y. (2005). Education and Natural Resources in Economic Development: Thailand Compared with Japan and Korea, Journal of Asian Economics, 16, 179-204
Jiang, L., Tan, J. and Thursby, M. (2011). Incumbent Firm Invention in Emerging Fields: Evidence from The Semiconductor Industry, Strategic Management Journal, 32(1), 55-75.
Kim, Y. K., Lee, K. and Park, W. G. (2012). Appropriate Intellectual Property Protection and Economic Growth in Countries at Different Levels of Development, Research Policy, 41(2), 358-375.
Langinier, C. and Moschini, G. (2002). The Economics of Patents: An Overview, Center for Agricultural and Rural Development (CARD) Working Papers, 02-WP 293.
Lichtenberg, F. R. (1992). R&D Investment and International Productivity Differences, NBER Working Paper, No. 4161, Cambridge, Mass: National Bureau of Economic Research.
Lucas, R.E (1988). On the mechanics of economic development, Journal of Monetary Economic, 22, 3-42.
Mairesse, J. and Mohen, P (2001). To be or not to be Innovative: An Exercise In Measurement. MERIT Research, Memoranda.
Malchup, F. (1962). The Production and Distribution of Knowledge in the United States, Princeton University Press, New Jersey.
ankiw, G., Romer, D. and Weil, D. (1992). A Contribution to the Empirics of Economic Growth, Quarterly Journal of Economic, 107, 407-437.
Mankiw, N.G. Romer, D. and Weil, D.N (1992). A contribution to the
empirics of economic growth, Quarterly Journal of Economics, 107, 407–437.
Maskus, K. E. and McDaniel, C (1999). Impacts of the Japanese Patent System on Productivity Growth, Japan and the World Economy, 11(4), 557-574.
Mincer, J (1974). Schooling, Experience and Earnings, New York: Columbia University Press for the National Bureau of Economic Research.
Mises، L. V (1962). Human Action: A Treatise on economics. New York: Foundation for Economic Education. 
Nelson, R. R., and Phelps, E. S (1966). Investment in Humans, Technological Diffusion, and Economic Growth, The American Economic Review, 56(1/2), 69-75.
Pouris, A. and Pouris, A (2011). Patent and Economic Development in South Africa: Managing Intellectual Property Rights, South African Journal of Science, 107(11), 1-10.
Romer, P. M (1986). Increasing Returns and long – Run Growth, Journal of Economy, 94, 1002-1037.
Romer, P.M (1990). Endogenous Technological Change, Journal of Political Economy, 98(5), 71-102.
Schmookler, J. (1966). Invention and Economic Growth, Harvard University Press.
Schultz, T. W (1961). Investment in human capital, The American Economic Review, 51, 1-17.
Schumpeter, J. A (2005). Development, Journal of Economic Literature, 43(1), 108- 120.
Sen, A (1998). Human Development and Financial Conservatism, World Development, 26(4), 733-742.
Smith, A. (1776). The wealth of nations. New York: The Modern Library.
Smith, P. J (1999). Are Weak Patent Rights a Barrier to U.S. Exports?, Journal of International Economics, 48(1), 151- 177.
Ulku, H (2007). R&D, Invention and Growth: Evidence from Four
manufacturing sectors in OECD countries, Oxford Economic Papers, 59(3), 513-535.
Ustabaş, A., and Ersin, O. (2016). The Effects of R&D and High Technology Exports on Economic Growth: A Comparative Cointegration Analysis for Turkey and South Korea, International Conference on Eurasian Economies, 44-55.
Zhu, T., Peng, H., & Yue-Jun, Z. (2018). The influence of higher education development on economic growth: Evidence from central China, Higher Education Policy, 31(2), 139-157.