نویسندگان
1 استادیار اقتصاد، دانشگاه ارومیه
2 کارشناسارشد اقتصاد، دانشگاه ارومیه
چکیده
ثروت منابع طبیعی، از جمله نفت، نقش بسزایی در توسعه کشورها دارد. اما در بیشتر کشورهای صادرکننده نفت فراوانی نفت سبب وابستگی دولت به درآمدهای نفتی شده و شاخص‌های حکومت‌داری را تحت‌تأثیر قرار داده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش، تأثیر رانت نفت بر شاخص‌های حکومت‌داری خوب در 54 کشور صادرکننده نفت در طی دوره زمانی 2013-2002 مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نتایج نشان می‌دهد که درآمدهای حاصل از منابع نفتی بر 6 شاخص حکومت‌داری خوب معرفی شده توسط بانک جهانی، یعنی پاسخ‌گویی دولت، ثبات سیاسی، اثربخشی دولت، حاکمیت قانون، کیفیت مقررات و کنترل فساد تأثیر منفی و معنی‌دار دارد. علاوه بر این، متغیرهای درجه باز بودن اقتصاد، تولید ناخالص ملی، شاخص آزادی کسب‌وکار و شاخص آزادی سرمایه‌گذاری بر شش شاخص حکومت‌داری خوب تأثیر مثبت و معنی‌دار دارند.
کلیدواژه‌ها
ابراهیمی، محسن و محمد سالاریان (1388)، «بررسی پدیده نفرین منابع طبیعی در کشورهای صادرکننده نفت و تأثیر حضور در اوپک بر رشد اقتصادی کشورهای عضو آن»، فصل‌نامه اقتصاد مقداری، دوره 6، شماره 1، صفحات 100-77.
احمدیان، مریم و موسی شهبازی غیاثی (1390)، «بررسی و نقد شاخص‌های جهانی آزادی اقتصادی (بنیاد هریتیج و مؤسسه فریزر)»، شماره مسلسل 12072.
برادران شرکاء، حمیدرضا و سعید ملکالساداتی (1386)، «حکمرانی خوب؛ کلید توسعه آسیای جنوب‌غربی»، مرکز تحقیقات استراتژیک، گزارش: 10-86-1-04، 27-1.
بهبودی، داود؛ اصغرپور، حسین و سیاب ممیپور (1388)، «فراوانی منابع طبیعی، سرمایه انسانی و رشد اقتصادی در کشورهای صادرکننده نفت»، فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال سیزدهم، شماره 40، صفحات 147-125.
بهبودی، داود؛ اصغرپور، حسین و نویده محمدلو (1391)، «نقش کیفیت نهادی بر رابطه وفور منابع طبیعی و رشد اقتصادی: مورد اقتصادهای نفتی»، فصل‌نامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیستم، شماره 62، صفحات 116-95.
پورجوان، عبداله؛ شاهآبادی، ابوالفضل؛ قرباننژاد، مجتبی و حسین امیری (1393)، «تأثیر وفور منابع طبیعی بر عملکرد حکمرانی کشورهای برگزیده نفتی و توسعه‌یافته: رویکرد پانل GMM»، فصل‌نامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 16، صفحات 33-1.
خیرخواهان، جعفر و حمیدرضا برادران شرکاء (1382)، «رونق نفتی و نرخ پسانداز در کشورهای اوپک»، فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 16، صفحات 132-110.
دامن‌کشیده، مرجان و سعید خدابخشزاده (1391)، «بررسی تأثیر مقررات کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی در کشورهای G77»، فصل‌نامه علوم اقتصادی، دوره 6، شماره 21 (ویژهنامه شماره 1)، صفحات 109-81.
عبدالهی، فرشته؛ مهربانی، فاطمه و مهدی بصیرت (1392)، «مقایسه اثر شاخص‌های فضای کسب‌وکار بر رشد اقتصادی: مطالعه موردی ایران و کشورهای عضو سازمان توسعه اقتصادی و همکاری (OECD)»، اولین همایش الکترونیکی ملی چشم‌انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تولید ملی، صفحات 20-1.
فلاحی، محمدعلی؛ مهدوی عادلی، محمدحسین و فرشته جندقی میبدی (1393)، «رانت منابع طبیعی و فساد در کشورهای عضو اوپک: کاربرد الگوی دادههای تابلویی»، پژوهش‌نامه اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شماره 11، صفحات 227-195.
کمیجانی، اکبر و پروانه سلاطین (1387)، «تأثیرحکمرانی خوب بر رشد اقتصادی در گروه کشورهای منتخب OPEC و OECD»، فصل‌نامهمدل‌سازیاقتصادی، سال دوم، شماره 2، صفحات 24-1.
متفکرآزاد، محمدعلی و سیاب ممیپور (1392)، «تحلیل اقتصادی ـ سیاسی موانع تأثیرگذاری وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی»، فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی کاربردی، سال اول، شماره اول، صفحات 124-97.
محسنی زنوزی، سیدجمال‌الدین؛ شهبازی، کیومرث و روناک پرناک (1393)، «بررسی تأثیر درآمدهای نفتی بر شاخص حکمرانی خوب در کشورهای منتخب عضو اوپک»، فصل‌نامه سیاستگذاری پیشرفت اقتصادی، سال دوم، شماره 4، صفحات 156-117.
محمدزاده، پرویز؛ ممیپور، سیاب و مجید فشاری (1389)، کاربرد نرم‌افزار استاتا در اقتصادسنجی، چاپ اول، انتشارات نور علم.
مؤمنی، فرشاد و فرزانه صمدیان (1392)، «تأثیر کیفیت نهادی بر سازوکارهای تبدیل موهبت به نفرین منابع نفتی: مطالعه موردی ایران»، فصل‌نامه پژوهش‌نامه اقتصادی، سال سیزدهم، شماره 50، صفحات 62-17.
مهرآرا، محسن؛ ابریشمی، حمید و حمید زمانزاده نصرآبادی (1389)، «مصیبت منابع یا نهادها؟: مطالعه موردی کشورهای صادرکننده نفت»، پژوهش‌نامه اقتصادی، سال دهم، شماره سوم، صفحات 233-205.
میلانی، علیرضا و اصغر حبیبی (1395)، «بررسی رانت در اقتصاد ایران»، فصل‌نامه مطالعات علوم اجتماعی، دوره 2، شماره 1، صفحات 73-66.
Anthonsen, M., Löfgren, Å., Nilsson, K. & Westerlund, J. (2012), "Effects of Rent Dependency on Quality of Government", Economics of Governance, 13(2), pp.145–168.
Arellano, M. 1993. "On the Testing of Correlated Effects with Panel Data". Journal of Econometrics, Vol. 59, Nos. 1-2, pp. 87-97.
Baltagi, B. H. (2008), "Econometric Analysis of Panel Data", 4th edition, West Sussex, U.K.:John Wiley & Sons.
Brunnschweiler, C. & Bulte, E. (2008), "The Resource Curse Revisited and Revised: A Tale of Paradoxes and Red Herrings", Journal of Environmental Economics and Management, 55(3); pp. 248-264.
Bulte, E. H., Damania, R. and Deacon, R. T. (2005), "Resource Intensity, Institutions, and Development", World Development, 33(7); pp. 1029-1044.
Busse, M. & Gröning, S. (2011),"The Resource Curse Revisited: Governance and Natural Resources", Hamburg Institute of International Economics, (HWWI paper 106), Available at: hwwi rohindex.de/uploads/tx.../HWWI_Research_Paper_106.pdf.
Couttenier, M. (2008), "Relationship Between Natural Resources and Institutions", Documents de travail du centre d’economie de la sorbonne.
Echeverr, H. H., Jerry, H. & Benavides, J. (2013), "Foreign Direct Investment, Institutional Quality, Economic Freedom and Entrepreneurship in Emerging Markets", Center for Research in Economics and Finance (CIEF), Working Paper No, pp. 13-36.
Graham, J., &Amos, B., & Plumptre, T. (2003), "Principles for Good Governance in the 21st Century", Policy Brief No. 15: Institute On Governance, Ottawa, Canada, pp.1-6.
Isham, J., Woolcock, M., Pritchett, L. and Busby, G. (2005), "The Varieties of Resource Experience: Natural Resource Export Structures and the Political Economy of Economic Growth", World Bank Economic Review, Vol. 19(2), pp. 141-174.
Karl, T. L. (1997), "The Paradox of Plenty: Oil Booms, Venezuela, and other Petro-States", Berkely: University of California Press.
Kaufmann, D. and Kraay, A. (2002), "Growth without Governance", World Bank Policy Research Working Paper No. 2928. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=316861
Kaufmann, D & Kraay, A. & Mastruzzi, M. (2006), "Governance Matters V: Aggregate and Individual Governance Indicators for 1996-2005", Policy Research Working Paper Series 4012, The World Bank.
Leite, C. and J. Weidmann, (1999), "Does Mother Nature Corrupt? Natural Resources, Corruption, and Economic Growth", International Monetary Fund Working Paper, 99/85.
Levin, A., Lin, C.F., Chu, C-S.J. (2002), "Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite Sample properties", Journal of Econometrics 108, pp. 1–22.
Rosa, D., and Iootty, M. (2012), "Are Natural Resources Cursed? An Investigation of the Dynamic Efects of Resource Dependence on Institutional Quality", World Bank: Policy Research Working Paper 6151.
Ross, M. L. (1999), "The Political Economy of the Resource Curse", World Politics, 51,pp. 297-322.
Sala-i-Martin, X. and Subramanian, A. (2003), "Addressing the Natural Resource Curse: An Illustration from Nigeria", NBER Working Paper 9804.
Weintal, E., & Luong, P. J. (2006),"Combating theResource Curse: An Alternative Solution to Managing Mineral Wealth",Perspectives on Politics, 4(1), pp. 35-53.
Wooldridge, J. M. (2002), "Econometric Analysis of Cross Section and Panel Data", Combridge, MA: MIT Press. S.
)