نویسندگان

1 استاد اقتصاد، گروه اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

ارزیابی رفتار خانوارهای مذهبی، از موضوع‌های مهم اقتصاد، به‌طور کلی و به‌ویژه در کشورهای اسلامی است. چون در سبد مصرفی برخی خانوارها به‌جز هزینه‏های عادی، هزینه‏های مذهبی مطرح است، از‌این‌رو، شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار مذهبی خانوارهای جامعه از اهمیت بسزایی برخوردار است. این مقاله، با استفاده از رویکرد دادههای خرد و براساس اطلاعات درآمد- هزینه خانوار در سال 1393، به تفکیک مناطق شهری و روستایی با روش پروبیت به بررسی عوامل مؤثر بر هزینههای مذهبی در ایران پرداخته است. متغیرهای به کار گرفته شده عبارت‌اند از: پرداختی به صندوق صدقات، سن، وضعیت سواد، بُعد خانوار، وضعیت اشتغال، وضعیت تأهل، وضعیت مالکیت خانه و درآمد سرپرست خانوار. نتایج بیان‌کننده آن است که در هر دو مناطق شهری و روستایی، افزایش سن، دارا بودن شغل، متأهل بودن، مالک خانه بودن و درآمد سرپرست خانوار اثر مثبت و معناداری بر پرداخت هزینه مذهبی دارد، اما بُعد خانوار اثر منفی و معناداری بر پرداخت هزینههای مذهبی دارد. از سوی دیگر، با توجه به اثر نهایی محاسبه شده، متغیر درآمد در مناطق روستایی و شهری دارای اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر متغیرها بوده­ است. همچنین یک هدف ضمنی این مطالعه، انجام نوعی ارزیابی ضمنی از مطالعه «برو[1]» اقتصاددان معروف است. با توجه به نتایج مقاله، سطح سواد و بهبود شرایط زندگی مادی و اقتصادی، بر رفتار مذهبی و انجام هزینه­های مذهبی ایران اثر مثبت دارد،  ازاین‌رو، نتیجه مورد نظر «برو» در ایران مورد تأیید است.



[1]- Robert Barro

کلیدواژه‌ها

استادزاده، علی‌حسین (1391)، «بررسی مصرف بین دوره‌ای با رویکرد اسلامی»، نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره 1، صص 104-77.
اکبریان، رضا و غلامحسین محمودی (1394)، «بررسی و تجزیه‌وتحلیل رفتار مصرف‌کننده در اقتصاد اسلامی»، نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی،۱۰ (۱۳) ، صص 82-53.
پروین، سهیلا (1389 )، «تأثیر تغییرات قیمت بر فقر»، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 7، شماره 2، صص 117-95.
توتونچیان، ایرج (1363)، تئوری تقاضا و تحلیل اقتصادی انفاق، تهران، مرکز اطلاعات فنی ایران.
حسینی، سیدهادی (1381)، «‌پدیده‌شناسی فقر و توسعه»، آینه پژوهش، شماره 74،  خرداد و تیر، صص 56-47.
دادگر، یداله (1393)، مقدمه­ای بر آموزه­های اقتصادی و مالی اسلام، تهران، نشر آماره.
رضایی، محسن و رفیع حسنی­مقدم (1391)، «بررسی و بهینه‌سازی رفتار مصرف‌کننده در اقتصاد اسلامی با استفاده از تکنیک برنامه‌ریزی پویا»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 17، شماره 51، تابستان، صص 87-71.
صادقی، حسین، مرتضی عزتی و علی شفیعی (1392)، «تخمین تابع انفاق در ایران»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، دوره 13، شماره 2، تابستان، صص 84-61.
صافی دستجردی، داوود و محمدتقی نظرپور (1393)، «سنجش اثر مذهب بر رفتار مصرف­کننده (مطالعه موردی زنان متأهل اصفهان)»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال چهاردهم، زمستان، شماره 56، صص 62-37.
صدر، سیدکاظم (1375)،  اقتصاد صدر اسلام، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
صدر، محمدباقر (1980)، اقتصادنا، بیروت، دارالتعارف.
عزتی، مرتضی (1384)، «تخمین تابع مخارج مذهبی (مخارج در راه خدا) مسلمانان»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال پنجم، شماره 18، تابستان، صص 112-89.
کیاءالحسینی، سیدضیاءالدین (1388)، «عوامل مؤثر بر هزینه‌های مذهبی دهک‌های درآمدی خانوارهای شهری»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره 35، پاییز، صص 216-193.
کشاورز حداد، غلامرضا (1390)، اقتصادسنجی داده­های خرد با نرم­افزار استاتا، مؤسسه توسعه و تحقیقات اقتصادی دانشگاه تهران، جزوه آموزشی.
گجراتی، دامودار (1387)، مبانی اقتصادسنجی، جلد دوم، ترجمة حمید ابریشمی، انتشارات دانشگاه تهران.
لشکری، محمد و زکیه مهرپارسا (1393)، «بررسی رابطه ایمان به خدا بر رفتار مصرف‌کننده»، مطالعات اقتصاد اسلامی، سال ششم، شماره 12، بهار و تابستان، صص 128-113.
مرکز آمار ایران، هزینه و درآمد خانوار سال 1393.
نمازی، حسین (1384)، نظام­های اقتصادی، شرکت سهامی انتشار، چاپ4.
وبر، ماکس(1373)، اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری، ترجمة عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
 
Adam, T, (2016), Transaction philanthropy, Springer Publishing.
Allison, S, (2016), Frontiers in Spiritual Leadership, Palgrave, MacMillan.
Andreonis, J., (2005), Philanthropy, in: Gerard-Varet L-A., S-C. Kolm and J. Mercier Ythier, eds, Handbook of Giving, Reciprocity and Altruism, North-Holland, Publishing
Azzi, C., and Ehrenberg, R, (1975), “Household Allocation of Time and Church Attendance”,  Journal of Political Economy, 83 (1), PP. 27-56.
Barla, P. and Pestieau, P. (2005), “The Optimal Number of Charities”, June 24, pp.1-7.
Barro, R and Mecleary, R, (2002), “Religion and Political Economy in an International Panel”, Cambridge, MA, National Bureau of Economic Research.
Barro, R and Mecleary, R, (2006), “Religion and Economy”, Journal of  Economic Perspectives, 20(2), PP.49-72.
Bataille, G, (1992), Theory of Religion, MIT Press.
Blomberg, S.B., Deleire, T., Hess, G., (2006), “The (after) Life-Cycle Theory of Religious Contributions”, CES, No: 1854.
Brooks, A. C., (2003). “Religious Faith and Charitable Giving”, Policy Review, 121, 39-50.
Ehrenberg, R.G. (1977), “Household Allocation of Time and Religiosity: Replication and Extension”, Journal of Political Economy, 85 (2). PP. 415-423.
Einstein, D. (2006), “Does One Contribution Come at the Expense of Another? Empirical Evidence on Substitution among Charitable Donations”, Mumbai: Jaico Publishing House.
Elgin, Mehmet Y, Goksel, T and  Orman C, (2013),  “Religion, Income Inequality, and the Size of the Government”, Economic Modelling, 30, PP.225–234.
GCS, (2016), Religious Studies, Collin Publishing.
Ghassan, H, (2015), Islamic Consumer Model, MPRa Publishing.
Kahf, M.M, (1981), “A Contribution to the Theory of Consumer Behavior in an Islamic Society”, Islamic Foundation, Publishing.
Kahf, M.M, (1973), A Contribution to the Study of the Economics of Islamic, University of  Uta Press.
Kahf, M.M, (1974), “A Model of the Household Decisions in Islamic Economy”, Indiana, Association of Muslim Social Scientists.
Kahf, M.M, (2002), Islamic Economics, Bookings Press.
Khan, M.F, (1984), Macro Consumption Function in Islamic Framework, Journal of Research in Islamic Economics, 1(2), PP.30-47.
Khan, M.F, (1987), Theory of Consumer Behavior in Islamic Perspective, Jeddah I.D.B publishing.
Lehrer, E.L. and C. Chiswick, (1993), “Religion as a Determinant of Marital Stability”, Demography 30(3), PP.385-404.
Lehrer, E.L., (1995). “The Effects of Religion on the Labor Supply of Married Women”, Social Science Research, 24, PP. 281-301.
Lehrer, E.L., (1996). “Religion as a Determinant of Fertility”, Journal of Population Economics, 9, PP.173-196.
Lehrer, E.L., (1999). “Religion as a Determinant of Educational Attainment: An Economic Perspective”, Social Science Research, 28, PP.358-379.
McCleary, R. M., (2007). “Salvation, Damnation, and Economic Incentives”, Journal of Contemporary Religion, 22 (1), PP.49-74.
Mutafar, M, (2013), “Muslim Consumer Behavior”, Middle East Journal of Scientific Research,18(9), PP.1301-1307.
Polani, P, (2008). “The Effect of Religiosity on Income Inequality”, Journal of Politics and International Affairs, PP. 61-70.
Rees, T. J., (2009). “Is Personal Insecurity a Cause of Cross-National Differences in the Intensity of Religious Belief?”, Journal of Religion and Society, 11, PP.1-17.
Siddighi, M.N, (1972). Economic Enterprise in Islam; Lahore, Islamic publishing.
ST. (2016), Finding Cures, ST Judge center.
Stark, R. (1972), The Economics of Piety : Religious Commitment and Social Class; in Issues in Social Inequality. Gerald W. Thielbar and Saul D. Feldman, eds. Boston: Little, Brown, PP.483-503.
Tao, H.L., Yeh, P., (2007). “Religion as an Investment: Comparing the Contributions and Volunteer Frequency among Christians, Buddhists, and Folk Religionists”, Southern Economic Journal, 73 (3), PP.770–790.
Thornton, J.P., Helms, S., (2010), Afterlife Incentives in Charitable Giving. SSRN Publishing.
Tomalin, E. (2015), Handbook of Religion and Global Development, Routledge Publishing.