نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد مدیریت کارآفرینی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

از مهم‌ترین تحولات مهاجرتی در کشورهای در حال توسعه، افزایش نقش زنان در جریان مهاجرت‌های مستقل آنان به کشورهای توسعه یافته است. با توجه به اینکه مهاجرت بی‌رویه زنان به عنوان نیمی از سرمایه‌های انسانی کشورهای در حال توسعه می‌تواند بر فرآیند نیل به توسعه آن‌ها اثر منفی بگذارد، ضرورت دارد عوامل موثر بر این پدیده، شناسایی تا امکان سیاست‌گذاری مناسب در این خصوص فراهم شود. در تحقیق حاضر با استفاده از داده‌های تجربی 28 کشور در حال توسعه و به روش گشتاورهای تعمیم‌یافته، تاثیر تعاملی جهانی شدن و کارآفرینی بر مهاجرت بین‌المللی زنان در کشورهای منتخب طی دوره 2020-2011 را بررسی و نتایج نشان داد که جهانی  شدن اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر مهاجرت بین‌المللی زنان تاثیر مثبت و معناداروکارآفرینی تاثیر منفی و معناداری دارد. علاوه بر این، جهانی شدن اثر منفی کارآفرینی را تعدیل می‌کند. به  عبارت بهتر با کاهش مرزبندی‌های جغرافیایی زنان تمایل بیشتری به کارآفرینی و کسب تجربیات شغلی جدید در  مکانی متفاوت از کشور خود دارند. هر چند افزایش میزان تحصیلات زنان و شاخص فلاکت نیز بر مهاجرت بین‌المللی آنان تاثیر مثبت و معنادار را نشان می دهد، اما بهبود شاخص برابری جنسیتی و آزادی‌های فردی در کشور بر روند مهاجرت تاثیر منفی و معناداری دارد. از  این رو، شایسته است در سیاست‌های کلان با ارتقای شاخص‌های برابری جنسیتی، بازنگری قوانین و مقررات فضای کسب و کار زنان، فراهم‌سازی و حمایت کارآفرینی برای حضور در بازار کار و فعالیت‌های اقتصادی در مسیر توسعه کشور و خلق و تربیت نسلی پیشرو در علوم و فنون برتر گام برداشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابونوری، اسماعیل، مفتخری، علی،جعفری، محمد و نادمی، یونس. (1400). بررسی اثرات نابرابری جنسیتی بر فرار مغزها در کشورهای در حال توسعه.  فصلنامه اقتصاد مقداری، انتشارات آنلاین.https://doi.org/10.22055/jqe.2021.37203.2362
اسمعیلی، نصیبه و محمودیان، حسین. (1395). بررسی عوامل موثر بر مهاجرت­های تحصیلی و شغلی زنان جوان ایرانی در دوره 90-1385. فصلنامه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، (34)15، 21-1.
اسمعیلی، نصیبه و محمودیان، حسین. (1396). زنان و مهاجرت­ به شهر همدان، تعیین­کننده­ها و پیامدهای آن. فصلنامه پژوهش­های جامعه­شناسی معاصر، (10)6، 83-61.   https://doi: 10.22084/csr.2017.10542.1125
حاتمی، علی، جهانگیری، جهانگیر و فتاحی، سجاد. (1391). بررسی عوامل مرتبط با گرایش دختران تحصیل کرده به مهاجرت به خارج از کشور: مطالعه موردی دانشجویان دختر مراجعه کننده به مراکز اعزام به خارج دانشجو شهر شیراز. فصلنامه زنان و جامعه، (2)3، 80-55.
حسینی، سید خلیل، صبوری خسروشاهی، حبیب و معدنب، سعید. (1399). عوامل موثر بر گرایش نخبگان فرهنگی به مهاجرت به کشورهای توسعه یافته، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، (12)3، 51-62.
خواجه نوری، بیژن و شریفی، علی. (1401). مروری بر زمینه‌ها، انواع و پیامدهای مهاجرت بین‌المللی زنان، فصلنامه زن و جامعه، 13(49)، 53-74.https://doi: 10.30495/JZVJ.2022.22856.3019
صادقی، رسول، غلامرضا، غفاری و رضایی، مریم. (1397). بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر تمایل به مهاجرت از ایران. فصلنامه مطالعات جمعیتی،(2)4، 108-83.
علومی، ابراهیم. (1398). جهانی­شدن، مهاجرت بین­المللی و زبان­ها. فصلنامه سیاست، (1)49، 165-147.https://doi:10.22059/JPQ.2019.225102.1007001
عیسی زاده، سعید، عباسیان، عزت الله. و نوری، احد ضیاء. (1399). تاثیر مهاجرت بر آموزش و مهارتهای نیروی کار افغانستان: مطالعه موردی مهاجران بازگشته از ایران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران،(85)25، 65-90.https://doi.org/10.22054/ijer.2020.41368.748
محمودیانی، سراج­الدین و محمودیان، حسین. (1397). زمینه­های طرح مهاجرت خانوادگی از سوی زنان مهاجر ساکن استان تهران. فصلنامه انجمن جمعیت ­شناسی ایران، (25)13، 96-71.https://doi:20.1001.1.1735000.1397.13.25.1.1
Abounoori, E., Moftakhari, A., Jafari, M. & Nademi, M. (2021). Investigating the effects of gender inequality on brain drain in developing countries, Journal of Economics, Available Online  https://doi.org/10.22055/jqe.2021.37203.2362. [In Persian]
Arellano, M. & Bond, S. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. Review of Economic Studies, 58(2), 277-297.
Ashiqul Islam, M.D. (2021). Immigrant women entrepreneurship: Access to resources to explore the opportunities to start-up and grow of business in Norway. Master thesis, www.nord.no. https://hdl.handle.net/11250/2774902
Baltagi, B. H. (2005). Econometric analysis of panel data. John Wiley & Sons Inc. 3rd Edition. New York: USA.
Blundell, R. & Bond, S. (2000). GMM estimation with persistent panel data: An application to production functions. Econometric Reviews, 19(3), 321–340.
Botea, I., Chakravarty, S. & Compernolle, N. (2018). Female migration in Lesotho: determinants and opportunities. Policy Research Working Papers, 8307. https://doi.org/10.1596/1813-9450-8307.
De Brauw, A. (2019). Migration out of rural areas and implications for rural livelihoods. Annual Review of Resource Economics, 11(1), 461-481.https://doi: 10.1146/annurev-resource-100518-093906.
Esmaeli, N. & Mahmoodian, H. (2016). A study on factors influencing educational and occupational migration of Iranian young women during 2006-2011, Strategic Studies of Sports and Youth, 16(34), 113-128. https://doi: 10.22084/csr.2017.10542.1125. [In Persian]
Esmaeli, N. & Mahmoodian, H. (2017). Determinants in the women’s migration to Hamedan, Contemporary Sociological Research, 10(6), 61-83. [In Persian]
Fleury, A. (2016). Understanding women and migration: A literature review. KNOMAD’s Working Paper 8, 1-55.
Hatami, A.Jahangiri, J.Fatahi, S. (2012). Investigating factors Related to educated girl’s tendency to migrate abroad, Woman and Society, 3(2), 55-90. [In Persian]
Hoseini, S.KH., Saburi Khosroshahi, H. & Madani, S. (2020). The effective factors on cultural elits tendency to migration to developed country, Iranian Social Development Studies, 12(47), 51-62. [In Persian]
Isazadeh, S.,  Abbasian, E. & Noori, A.Z. (2020). The Impact of Immigration on Afghanistan’s Work-force Training and Skills: A Case Study of Refugees Returning from Iran, Economic Research,25(85), 65-90. https://doi.org/10.22054/ijer.2020.41368.748. [In Persian]
Khaje Nouri, B. & Sharifi, A. (2022). An overview of the contexts, types and consequences of women's international migration. Woman and Society, 13(49), 53-74. doi: 10.30495/JZVJ.2022.22856.3019. [In Persian]
Kyzyma, I. (2009). Female migration in Ukraine: Determinants and consequences.http://soc. kuleuven.be/ceso/impalla/ESPANET/docs/kyzyma-paper.pdf.
Leblong, D. & Peters, M.E. (2022), Immigration and globalization (and), Annual Review of Political Science, 25, 377-399.
Lee, E. S. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), 47- 57.
Mahmoudiani, S. & Mahmoudian, H. (2018). Contexts of propose of family migration by migrant women living in Tehran province, Population Association of Iran, 13(25), 9-32. [In Persian]https://doi:20.1001.1.1735000.1397.13.25.1.1.
Morales, C., Brieger, S.A., De Clercq, D. & Martin, F.J. (2022). Explaining differences in entrepreneurial activity between immigrants and natives: moderating roles of economic, sociocultural and institutional factors, Behavior & Research, https://www.emerald.com/insight/1355-2554.htm.
Noyori-Corbett, C. & Moxley, D. P. (2016). Inequality of women as a factor influencing migration from countries of origin to the United States and its implications for understanding human trafficking. International Social Work, 59(6), 890-903. https://doi.org/10.1177/0020872815580047.
Oloumi, E. (2019). Globalization, International Migrations and Languages, Political Quarterly, 49(1), 147-165. [In Persian] https://doi:10.22059/JPQ.2019.225102.1007001
Sadeghi, R., Ghaffari, GH. & Rezaei, M. (2018). The effects of social capital on tendency to emigration from Iran. Iranian Population Studies, 4(2), 83-108. [In Persian]
Sultana, H & Fatima, A. (2017). Factors influencing migration of female workers: a case of Bangladesh. IZA Journal of Development and Migration, 7(4), 1-17. DOI: 10.1186/s40176-017-0090-6.