نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم شهر، قائم شهر، ایران

2 استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر، قائم شهر، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر، قائم شهر، ایران

4 استادیار ،گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائم شهر، قائم شهر، ایران

چکیده

ضرورت ایجاد شرایط پایدار و شفاف اقتصادی باعث شده است که مبارزه با پولشویی به عنوان یک خط‌مشی جهان شمول توسط همه کشورها در دستور کار مجالس و دولت‌ها قرار گیرد. این موضوع در حال حاضر مساله خاص کشور در نظام پولی و بانکی محسوب می‌شود. براساس تجارب سایر کشورها به‌کارگیری عوامل رویکرد زیرساختی شامل تمام ابعاد موثر در سازوکارهای بین‌المللی مبارزه با پولشوئی، نظیر شاخص کمیته بال و توصیه‌های گروه ویژه اقدام مالی موجب ارتقای جایگاه پولی و بانکی ایران در سطح بین‌‌الملل و محدودسازی پولشویی می‌شود. در این پژوهش، به منظور شناسایی چالش‌های این حوزه و دستیابی به الگویی که دربر گیرنده مجموعه‌ای از عوامل زیرساختی در مبارزه با پولشویی باشد از دو بخش کمی و کیفی استفاده شده است؛ در بخش کیفی از معیارهای برخواسته از نظر خبرگان به روش مصاحبه حضوری و کدگذاری چند مرحله‌ای، تحلیل محتوایی و روش دلفی فازی و در بخش کمی از پرسشنامه و تکنیک تحلیل عاملی و در برازش الگو از شاخص RMSEA استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که به کارگیری نظام‌مند الگوی زیرساختی برمبنای رهنمودهای بین‌المللی شامل ابعاد کارکردی، زمینه‌ای و ساختاری موجب بهبود کارایی سیستم مبارزه با پولشویی و مدیریت بهینه چالش‌های مبارزه با پولشویی در بانک‌ها می‌گردد. از میان عوامل سه‌گانه الگوی پیشنهادی در این پژوهش، بعد ساختاری به لحاظ اولویت در وزن نسبی که مولفه‌های قانونی، سیاسی، ژئوپولیتیک و ریسک پذیری دارند، اهمیت و لزوم تمرکز بر مولفه‌های مربوط به آن را در نظام بانکی روشن می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابوالحسنی هستیانی، اصغر، دانیالی، قربان. (1397). تدوین الگوی راهبردی پیشگیری از پولشویی در ساختار بانکی کشور. مدیریت سازمان‌های دولتی، 4 (6)، 11-24 .
ارجمند نژاد، عبدالمهدی، زارع قاجاری، فردوس و قائم مقامی، علی. (1396ب). فرهنگ تخصصی پولشویی و تامین مالی تروریسم. چاپ اول. تهران: تاش.
ارجمند نژاد، عبدالمهدی، زارع قاجاری، فردوس و قائم مقامی، علی. (1392الف). استانداردهای بین‌المللی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، (توصیه‌های چهل گانه گروه ویژه اقدام مالی FATF ). چاپ اول. تهران: تاش.
اسدی، بهنام. (1397). بررسی حقوقی پولشویی در نظام بانکی کشور. مطالعات نوین بانکی، 1 (1)، 170-151.
باقری، فاطمه. (1394). بررسی تطبیقی راهکارهای پیشگیری از جرم پولشویی در قانون مبارزه با پولشویی و کنوانسیون مریدا. کارآگاه، 31 (8)، 86-66 .
پرویزیان، کورش، قاسمی علی‌آبادی. (1396). تصویر غیرواقعی ایران در آینه بازل. دنیای اقتصاد، 4063 .
تجلی، سیدآیت اله (1390). مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم در بانک‌ها، چاپ اول. تهران: آراد.
تذهیبی، فریده (1396). پولشویی و روشهای مبارزه با آن. چاپ چهارم. تهران: جنگل.
جزایری، مینا (1383). نگاهی به جرم پولشویی و اسناد بین‌المللی مهم مرتبط با آن. روند، ب 42 و 43 ، 215-169 .
جعفرزاده، سودابه، قاسمی، احمدرضا (1398). ارزیابی و اولویت‌بندی شاخص‌های ریسک پولشویی (مطالعه موردی: بانک رفاه). دانش سرمایه گذاری، 31 (8)، 224-209 .
حسین پوری، داود، معدنی، جواد، شریف زاده، فتاح و محقق نیا، محمدجواد (1397). تدوین چارچوب خط مشی گذاری تعاملی برای مبارزه با پولشویی در سیستم بانکداری جمهوری اسلامی ایران. سیاست‌گذاری عمومی، 2 (4)، 32-9 .
داوری، علی، رضازاده، آرش (1392). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم افزار PLS. چاپ اول، تهران: جهاد دانشگاهی.
رحیمی، امین حسین، خوئینی، غفور (1394). مبارزه با پولشویی در جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر نقش دیوان محاسبات. دانش حسابرسی، 60 (15)، 24-5.
رهبر، فرهاد (1382). پولشویی و آثار و پیامدهای آن، تحقیقات اقتصادی، (ویژه نامه)، 63، 33-55.
سامانی پور، حسن، محمدی، تیمور، شاکری، عباس و تقوی، مهدی (1399). الزامات نظارت احتیاطی کلان و تاثیر آن بر ثبات نظام بانکی ایران. اقتصاد مالی، 52 (14)، 26-1 .
سامتی، مرتضی، شهنازی، روح اله و دهقان شبانی، زهرا (1385). بررسی اثر آزادی اقتصادی بر فساد مالی (مطالعه موردی با رویکرد Panel Data)). پژوهشهای اقتصادی ایران، 28 (8)، 105-87.
سیدی، سیدمحمد (1393). مبارزه با پولشویی با تمرکز بر نقش بانکها و موسسات اعتباری. چاپ دوم. تهران: پلک.
شاملو، باقر، خلیلی پاچی، عارف (1399). رویکرد ریسک مدار سیاست جنایی در برابر پولشویی. پژوهشنامه حقوق کیفری، دانشگاه گیلان، 23 (11)، 152-127 .
غلامی، علی، پوربخش، سیدمحمدعلی (1390). مبارزه با پولشویی در قوانین ایران و اسناد بین‌المللی. مطالعات اقتصاد اسلامی، 1 (4)، 120-93 .
قضاوی، حسین، کیانی زاده، حسین (1395). بررسی پیامدهای پولشویی و آثار آن بر امنیت اقتصادی ایران. مجله اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی، 55 و 56(6)، 103-77.
گجراتی، دامودار (1995). مبانی اقتصاد سنجی، ترجمه حمید ابریشمی (1383). چاپ چهارم. تهران: دانشگاه تهران.
مبینی دهکردی، علی، کشتکار هرانکی، مهران (1393). بررسی تاثیر مدل سه شاخگی بر نوآوری اجتماعی. مدیریت نوآوری، 4 (3)، 75-57.
مداح، مجید، سینائیان، مهلا (1399). تحلیل تجربی روند پولشویی در ایران(رهیافت روش معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزیی)، تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 40 (10)، 99-122 .
مهجوریان قمی، فاطمه، ارجمند نژاد، عبدالمهدی (1395). متدولوژی ارزیابی تطبیق فنی با توصیه های گروه ویژه اقدام مالی و کارآمدی نظام مبارزه با پولشویی. چاپ اول. تهران: بانک مرکزی ج.ا.ا. مدیریت کل مقررات ، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی.
نیکنام، محمدرضا، بیدخوری، نعیمه (1396). مبانی حقوقی پولشویی در نظام بانکی ایران. دومین کنگره بین‌المللی علوم اسلامی، علوم انسانی، تهران: دیماه96
وب سایت مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی، شورای عالی مبارزه با پولشویی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، بی تا. قابل دسترسی در http://araku.ac.ir
وب سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بخش مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، بی تا. ترجمه اسنادی در زمینه مبارزه با پولشویی. قابل دسترسی در https://www.cbi.ir/simplelist/8118.aspx
Abolhassani Hastiani, A. , & Daniali, Gh. (2018). Development of a strategic model for preventing money laundering in the country's banking structure. Management of Government Organizations, 6 (4), 11-24. [In Persian]
Arjomand Nejad, A. , Zare Qajari, Fe. & Ghaem Maghami, A. (2017A). Specialized culture of money laundering and terrorist financing. (2nd ed.). Tehran: Tash. [In Persian]
Arjmand Nejad, A. , Zare Qajari, F. , & Ghaem Maghami, A. (2013B). International Standards on Combating Money Laundering and Terrorist Financing (FATF Financial Action Task Force 40 Recommendations). (1nd ed.). Tehran: Tash. [In Persian]
Asadi, B. (2018). Legal investigation of money laundering in the country's banking system. New Banking Studies, 1 (1), 170-151. [In Persian]
Bagheri, F. (2015). Comparative study of money laundering prevention strategies in the Anti-Money Laundering Law and the Merida Convention. Detective, 8 (31), 86-66. [In Persian]
Basel AML Index (2020), (9nd ed.). ranking money laundering and terrorist financing risks around the word, BASEL Institute Governance.
Basel AML index (2018) report, Basel institute on Governance. Homepage, https://baselgovernance.org/
Byrne, B.M. (1994). Structural equation modeling with EQS and EQS/Windows: Basic concepts, applications, and programming. Sage.‏
Choua, S. W., & Chen, P. Y. (2009). The influence of individual differences on continuance intentions of enterprise resource planning (ERP). Int. J. Human.
 Computer Studies, 67 (6), 484–496.
Davari, A. , & Rezazadeh, A. (2013). Structural equation modeling with PLS software. (1nd ed.). Tehran: University Jihad. [In Persian]
Fallahnejad, F. (2017). Money laundering in international documents and Iranian criminal law. Annual Conference on Legal and Judicial Research, September. [In Persian]
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
Gefen, D., & Straub, D. (2005). A practical guide to factorial validity using PLS-Graph: Tutorial and annotated example. Communications of the Association for Information systems, 16(1), 5-6.
Ghazavi, H., & Kianizadeh, H. (2015). Investigating the consequences of money laundering and its effects on Iran's economic security. Economic Journal of the Ministry of Economic Affairs and Finance, 6 (55, 56), 103-77. [In Persian]
Gholami, A., & Pourbakhsh, S. (2011). Combating Money Laundering in Iranian Laws and International Documents. Islamic Economics Studies, 4(1), 120-93. [In Persian]
Goldkuhl, G., & Cronholm, S. (2010). Adding theoretical grounding to grounded theory: Toward multi-grounded theory. International journal of qualitative methods, 9(2), 187-205.
Gujarati, D. (1995). Fundamentals of Econometrics, translated by Hamid Abrishami (2004). (1nd ed.). Tehran: University of Tehran. [In Persian]
Klein, K., Becker, J. M., & Wetzels, M. (2012). Hierarchical latent variable models in PLS-SEM: guidelines for using reflective-formative type models. Long range planning, 45(5-6), 359-394.‏
Henseler, J., Ringle, C. M., & Sinkovics, R. R. (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing. In New challenges to international marketing. Emerald Group Publishing Limited.
Hossein Pouri, D. , Madani, J. , Sharifzadeh, F., & Mohagheghnia, M. (2018). Develop an interactive policy framework to combat money laundering in the banking system of the Islamic Republic of Iran. Public Policy, 4(2), 32-9. [In Persian]
Jafarzadeh, S. , & Ghasemi, A. (2019). Evaluation and prioritization of money laundering risk indicators (Case study: Welfare Bank). Investment Knowledge, 8(31), 224-209. [In Persian]
Jayasree, V., & Balan, R. S. (2017). Money laundering regulatory risk evaluation using Bitmap Index-based Decision Tree. Journal of the Association of Arab Universities for Basic and Applied Sciences, (23), 96-102.
Jazayeri, M. (2004). A look at money laundering and related international documents. Trend, Central Bank of the Islamic Republic of Iran 42(43), 215-169. [In Persian]
MacCallum, R. C., Browne, M. W., & Sugawara, H. M. (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological methods, 1(2), 130-149.
Madah, M., & Sinaian, M. (2020). Experimental Analysis of Money Laundering Process in Iran (Approach to Structural Equation Methods Based on Minor Squares), Economic Modeling Research, 10(40), 99-122. [In Persian]
Mahjoorian Qomi, F. & Arjmandnejad, A. (2015). Methodology for evaluating technical compliance with the recommendations of the Financial Action Task Force and the effectiveness of the anti-money laundering system. (1nd ed.). Tehran: Central Bank of the Islamic Republic of Iran General management of regulations, bank licenses and anti-money laundering. [In Persian]
McCarthy, K. J., van Santen, P., & Fiedler, I. (2015). Modeling the money launderer: Microtheoretical arguments on anti-money laundering policy. International Review of Law and Economics, (43), 148-155.
Mobini Dehkordi, A. , & Keshtkar Haranki, M. (2014). Investigating the effect of the three-pronged model on social innovation. Innovation Management, 3 (4) ,75-57. [In Persian]
Niknam, M. , & Bidkhori, N. (2017). Legal bases of money laundering in the Iranian banking system. The Second International Congress of Islamic Sciences, Humanities, Tehran, December 1996. [In Persian]
Parvizian, K. , Ghasemi A. (2017). Unreal image of Iran in the mirror of Basel. World Economy, (4063). [In Persian]
Rahbar, F. (2003). Money Laundering and Its effects and consequences, Economic Research, (Special Issue), ( 63), 33-55. [In Persian]
Rahimi, A., Khoeini, Gh. (2015). Combating money laundering in the Islamic Republic of Iran with emphasis on the role of the Court of Audit. Auditing Knowledge, 15(60), 24-5. [In Persian]
Tajali, S. (2011). Combating Money Laundering and Terrorist Financing in Banks, (1nd ed.). Tehran: Arad. [In Persian]
Saamati, M., Shahnazi, R. , & Dehghan Shabani, Z. (2006). Investigating the effect of economic freedom on corruption (Case study with Panel Data approach). Iranian Economic Research, 8(28), 105-87. [In Persian]
Samanipour, H. , Mohammadi, T., Shakeri, A. , & Taghavi, Mehdi (2020). Macro-prudential supervision requirements and its impact on the stability of the Iranian banking system. Financial Economics, 14(52), 26-1. [In Persian]
Selden, L. (2005). On Grounded Theory‐with some malice. Journal of Documentation, 61(1), 114-129.
Sidi, S. (2014). Combating money laundering by focusing on the role of banks and credit institutions. (2nd ed.). Tehran: Eyelid. [In Persian]
Shamloo, B. , Khalili Pachi, A. (2020). Risk-oriented approach of criminal policy against money laundering. Journal of Criminal Law, University of Guilan, 11(23), 152-127. [In Persian]
Tazhibi, F. (2017). Money laundering and methods to combat it. (4nd ed.). Tehran: Jangal. [In Persian]
Timm, F., Zasada, A., & Thiede, F. (2016). Building a reference model for anti-money laundering in the financial sector. In CEUR Workshop Proceedings, (1670), 111-120.
Website of the Financial Information and Anti-Money Laundering Center, Supreme Council for Combating Money Laundering, Ministry of Economic Affairs and Finance, Bita. Available at http://araku.ac.ir . [In Persian]
Website of the Central Bank of the Islamic Republic of Iran, Department for Combating Money Laundering and Terrorist Financing, Bita. Translation of anti-money laundering documents. Available at https://www.cbi.ir/simplelist/8118.aspx . [In Persian]‏