نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

4 استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

وضعیت نامطلوب شاخص‌های کلان رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری و نرخ تورم و عدم تناسب میان حجم بالای نقدینگی در دست مردم و نقدینگی پایین بخش تولید، همواره یکی از مشکلات موجود در اقتصاد ایران بوده است. به این علت، ارتباط میان بازارهای مالی موازی سرمایه، سپرده‌های بانکی و سفته‌بازی در بازار ارز و به علاوه نقش بانک مرکزی در بهره‌گیری از ابزار پولی نرخ بهره با هدف جابه‌جایی نقدینگی میان آن‌ها به منظور اثرگذاری بر شاخص‌های کلان هدف، می‌تواند تعیین‌کننده باشد. از این رو، مطالعه حاضر در بازه زمانی 1396-1367 با استفاده از سیستم معادلات همزمان و روش حداقل مربعات سه مرحله‌ای (3SLS)، این مهم را مورد ارزیابی قرار داده است. نتایج نشان می‌دهد که بازارهای عنوان شده در سطح معناداری قابل توجهی، رابطه منفی با یکدیگر داشته‌اند. دو واسطه مالی بازار سهام و سپرده‌های بانکی، اثرگذاری مثبت و معناداری بر سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی داشته و در مقابل، سفته‌بازی در بازار ارز، اثر منفی و معناداری را نشان داده است. علاوه بر این، سپرده‌های بانکی، اثر منفی و معناداری بر شاخص بهای کالاهای مصرفی داشته و در مقابل، سفته‌بازی ارزی اثر مستقیم و معناداری را نشان داده است. در نهایت، با وجود تایید جانشین بودن این سه بازار مالی، ابزار پولی نرخ بهره به علت سرکوب شدن، کارایی خود را در جابه‌جایی نقدینگی میان آن‌ها به منظور تاثیرگذاری بر شاخص‌های اقتصادی مدنظر از دست داده و عملا موجب کاهش قدرت بازارگردانی بانک مرکزی  شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آذربایجانی، کریم؛ مبینی­ دهکردی، مصطفی و کمالیان، علی­رضا. (1397). تحلیل اثرات نامتقارن نرخ ارز بر شاخص قیمت سهام بورس اوراق بهادار تهران: رهیافت NARDL، فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، (32)8، 91-59.
ترابی، تقی؛ تقوی، مهدی و نصیری، محمد. (1394). اثر بخش بانکی و بازار سرمایه بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی کشورهای عضو کنفرانس اسلامی)، فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، (27)8، 117-97.
رشنوادی، یعقوب؛ نوروزی، حسین؛ فیروزان سرنقی، توحید و بیگی، شاهرخ. (1399). بررسی تعاملات بین بازار سهام و نرخ ارز در ایران: رویکرد سیستم معادلات همزمان، فصلنامه تحقیقات مدل­سازی اقتصادی، (39)10، 148-113.
 دلالی­اصفهانی، رحیم؛ واعظ برزانی، محمد و رفیعی­کرهرودی، رضا. (1387). تاثیر واسطه­های مالی بر رشد اقتصادی ایران، پژوهش­نامه­­ علوم انسانی و اجتماعی، 28 (8)، 30-13.
صادقی، عبدالرسول و طیبی، کمیل. (1397). اثرات تحریم­های بین­المللی و سایر عوامل تاثیرگذار بر نرخ تورم در ایران، پژوهش­های اقتصادی ایران، (74)23، 57-33.
Akram, V. & Rath, B. (2019). Optimum government size economic growth in case of Indian States: Evidence from panel threshold model. Economic Modeling. 88. 151-162.
Allen, F. & Gale, D. (1997). Financial markets, intermediaries and intertemporal smoothing. Journal of Political Economy. 105 (3). 523-546.
Assefa, T. A.; Esqueda, O. A. & Mollick, A. V. (2017). Stock returns and interest rates around the World: A panel data approach. Journal of Economics and Business. 89. 20-35.
Azarbayjani, K.; Mobini Dehkordi, M. & Kamalian, A. (2018). Analyzing the asymmetric effects of exchange rate on the stock price index of Tehran stock exchange: the NARDL approach. Journal of Economics and Modeling. 8(32). 59-91. [In Persian]
Balogun, W.; Dahalan, J. & Hassan, S. (2016). Long run impacts of interest rate liberalization on stock market development. Procedia, Social and Behavioral Sciences. 219. 126-133.
Baum, C. F.; Schaffer, M. E. & Stillman, S. (2007). Enhanced routines for instrumental variables/generalized method of moments estimation and testing. The Stata Journal. 7(4). 465-506.
Beck, T.; Colciago, A. & Pfajfar, D. (2014). The role of financial intermediaries in monetary policy transmission. Journal of Economic Dynamics and Control. 43. 1-11.
Bin, X. & Renjing, X. (2012). An Empirical Analysis on the Consumption Structure of Town Residents, Jiangxi Province-Based on the Extended Linear Expenditure System Model (ELES). Physics Procedia. 24. 660-666.
Carp, L. (2012). Can stock market development boost economic growth? Empirical evidence from emerging markets in Central and Eastern Europe. Procedia Economics and Finance. 3. 438-444.
Dalali, E. R.; Vaez, B. M. & Rafiei, K. R. (2008). The effects of financial intermediaries on Iran's economic growth. Journal of the Faculty of Humanities and Social Sciences. 8(28). 13-30. [In Persian]
Delgado, N. B.; Delgado, E. B. & Saucedo, E. (2018). The relationship between oil prices, the stock market and the exchange rate: Evidence from Mexico. North American Journal of Economics and Finance. 45. 266-275. 
Demirgüç-Kunt, A. & Levine, R. (1999). Bank-based and market-based financial systems: Cross-country comparisons. Available at SSRN 569255.
Devereux, M. B. & Yetman, J. (2014). Globalisation, pass-through and the optimal policy response to exchange rates. The Jouranl of International Money and Finance. 49. 104-128. 
Dooley, M. P.; Folkerts‐Landau, D. & Garber, P. (2004). The revived bretton woods system. International Journal of Finance & Economics. 9(4). 307-313.
El-Wassal, K. A. (2005). Understanding the growth in emerging stock markets. Journal of Emerging Market Finance. 4(3). 227-261.
Fufa, T. & Kim, J. (2018). Stock markets, banks, and economic growth: Evidence from more homogeneous panels. Research in International Business and Finance. 44. 504-517.
Gounopoulos, D.; Molyneux, P.; Staikouras, S. K.; Wilson, O. S. & Zhao, G. (2013). Exchange rate risk and the equity performance of financial intermediaries. International Review of Financial Analysis. 29. 271-282.
Gregorioua, A.; Guptab, J. & Healy, J. (2016). Does islamic banking increase the liquidity of stocks? An application to the Kingdom of Bahrain. Journal of International Financial Markets. Institutions and Money. 42. 132-138.
Hassan, O. M. (2016). Effect of interest rate on commercial bank deposits in Nigeria (2000-2013). AAR16 New York Conference. ID: N644, 1-17.
Huang, W.; Varella Mollick, A. & Nguye, K. H. (2016). U.S stock markets and the role of real interest rates. The Quarterly Review of Economics and Finance. 59. 231-242.
Judge, G. G. & RCHill, W. (1985). H Lutkepohl, TCLee. Introduction to the Theory and Practice of Econometrics.
Levine, R. & Zervos, S. (1998). Stock markets, banks and economic growth. American Economic Review. 537-558.
Levine, R., Loayza, N., & Beck, T. (2000). Financial intermediation and growth: Causality and causes. Journal of monetary Economics. 46(1). 31-77.
Levy Yeyati, E. & Sturzenegger, F. (2007). The effect of Monetary and Exchange Rate Policy on Development. In Handbook of Development Economics.
Lyócsa, Š.; Molnár, P. & Plíhal, T. (2019). Central bank announcements and realized volatility of stock markets in G7 countries. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money. 58. 117-135.
Manamperi, N. (2016). Does military expenditure hinder economic growth? Evidence from Greece and Turkey. Journal of Policy Modeling. 38(6). 1171-1193.
Montiel, P. J. & Servén, L. (2008). Real exchange rates, saving and growth: Is there a link? World Bank Policy research working paper. (4636).
Mashamba, T.; Magweva, R. & Gumbo, L. C. (2014). Analysing the relationship between Banks’ Deposit Interest Rate and Deposit Mobilisation: Empirical evidence from Zimbabwean Commercial Banks (1980-2006).
Mattana, E. & Panetti, E. (2014). Bank liquidity, stock market participation and economic growth. Banking and Finance. 48. 292-306.
Mbutor, M. (2010). Exchange rate volatility, stock price fluctuations and the lending behaviour of banks in Nigeria. Journal of Economics and International Finance. 2(11). 251-260.
McElroy, M. B. (1977). Goodness of fit for seemingly unrelated regressions: Glahn's R2y. x and Hooper's r2. Journal of econometrics. 6(3). 381-387.
Moya Martíneza, P.; Ferrer Lape, R. & Escribano Sotos, F. (2015). Interest rate changes and stock returns in Spain: A wavelet analysis. BRQ Business Research Quarterly. 18(2). 95-110.
Mushtaq, S. & Siddiqui, D. A. (2017). effect of interest rate on bank deposits: Evidences from Islamic and non-Islamic economies. Future Business Journal. 3(1). 1-8.
Musila, J. W. & Yiheyis, Z. (2015). The impact of trade openness on growth: The case of Kenya. Journal of Policy Modeling. 37(2). 342-354.
Naeem, K. & Li, M. C. (2019). Corporate investment efficiency: The role of financial development in firms with financing constraints and agency issues in OECD non-financial firms. International Review of Financial Analysis. 62. 53-68.
Ngare, E.; Nyamongo, E. M. & Misati, R. N. (2014). Stock market development and economic growth in Africa. Journal of Economics and Business. 74. 24-39.
Ojeaga, P.; Ojeaga, D. & Odejimi, D. O. (2013). The impact of interest rate on bank deposits evidence from the Nigerian banking sector. Monich Personal RePEc Archive. No. 53238.
Rashnavadi, Y.; Norouzi, H.; Firoozansarnaghi, T. & Beigi, S. (2020). investigation interaction between exchange rate and stock market in Iran: A simultaneous equation system approach. Journal of Economic Modeling Research. 10(39). 113-148. [In Persian]
Sadeghi, A. & Tayebi, S. K. (2018). Effects of international sanctions and other determinants on Iran’s inflation rate (1981-2014). Iranian Journal of Economic Research. 23(74). 33-57. [In Persian]
Salahuddinn, M. & Gov, J. (2016). The effects of internet usage, financial development and trade openness on economic growth in South Africa. Telematicas and Informatics. 33(4). 1141-1154.  
Samargandi, N.; Kutan, A. M.; Sohag, K. & Alqahtani, F. (2020). Equity market and money supply spillovers and economic growth in BRICS Economies: A Global vector autoregressive approach. The North American Journal of Economics and Finance. 51. 101060.
Seven, U. & Yetkiner, H. (2016). Financial intermediation and economic growth: Does income matter. Economic Systems. 40(1). 39-58.
Solarin, S. A. & Sahu, P. K. (2015). The effect of military expinditure on stock market development: Panel evidence from system GMM estimates. Defence and Peace Economics. 26(3). 271-287.
Solarin, S. A.; Hammoudeh, S. M. &Shahbaz, M. (2018). Influenc of Economic Factors on Disaggregated Islamic Banking Deposits: Evidence with Structural Breaks in Malaysia. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money. 55. 13-28.
Torabi, T.; Taghavi, M. &Nasiri, M. (2015). Effect on economic growth in the banking sector and capital Markets (the study of Islamic Conference member countries). Financial Knowledge of Securities Analysis. 8(27). 97-117. [In Persian].
Yartey, C. A. (2008). The determinants of stock market development in emerging economies: Is South Africa different. IMF Working Papers. 2008(032).
Zahonogo, P. (2017). Trade and economic growth in developing countries: Evidence of Sub-Saharan Africa. Africa trade Journal. 3(1-2). 41-56.