نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران

2 استادیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران

3 استادیار، گروه اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

ساختار بازار صنعت قند و شکر در ایران به‌دلیل تولید سهم بالای محصولات توسط معدودی از بنگاه‏ها از شرایط بازار رقابتی فاصله گرفته که پیامد آن شکست بازار به‌واسطه ناکارایی حاصل از انحصار، مورد انتظار است. از این رو، این سوال پیش می‏آید که چگونه می‏توان سهم بنگاه‏هایی با تولید پایین را افزایش داد و ارتباط بین کارایی بنگاه‏ها و ساختار بازار این صنعت چگونه است. به­منظور پاسخ به این سوالات، ابتدا با استفاده از روش رتبه‏بندی کارایی متقاطع حداکثر فاصله نسبی از واحد تصمیم‏‏گیرنده مجازی آنتی‏ایده‏ال مبتنی بر روش تحلیل پوششی داده‏ها به ارزیابی کارایی این بنگاه‏ها پرداخته شد. سپس با به­کارگیری الگوهای پارامتریک، روابط بین رفتار، سودآوری، کارایی و ساختار بازار بنگاه‏های بیان شده بررسی شد. آمار و اطلاعات کارخانجات قند و شکر ایران در سال 1393 با استفاده از نرم­افزارهای GAMS و SHAZAM مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر پایه‌ نتایج پژوهش ،  ارتباط متقابل بین ساختار و عملکرد در صنایع حاضر در  زنجیره تامین قند و شکر ایران وجود دارد و این در حالی است که رفتار بازار شکر ایران از الگوی خاصی تبعیت نمی‏کند. تقویت سودآوری واحدهای کوچک مقیاس نسبت به واحدهای بزرگ از طریق اعمال سیاست‏های حمایتی و کاهش هزینه تامین نهاده‏ها، برندسازی، افزایش کارایی و کیفیت تولید قند و شکر به‌واسطه سرمایه‏گذاری در تحقیق و توسعه و همچنین توسعه بازار با اعمال سیاست‏های محرک صادرات و اجرای چرخه مدیریت بهره‏وری از راهکارهای افزایش سودآوری در صنعت و در نتیجه، تعدیل ساختار زنجیره تامین شکر به­ شمار می‏ رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

بهرامی، محمد عرفان، انصاری، کیوان و هنرور، مسعود (1395). ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺨﺘﺼﺎت رﻧﮓ نمونه‌های ﺷﻜﺮﺧﺎم ﻧﻴﺸﻜﺮی وارداﺗﻲ به‌وسیله اﺳﭙﻜﺘﺮوﻓﺘﻮرادﻳﻮﻣﺘﺮ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ آن­ﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت کیفی. فصلنامه علوم و صنایع غذایی، دوره 13، شماره 55، 79- 69.
حاجیان، محمد رضا و بصیرت پور، حمیده (1395). ارزیابی اثرمتقابل عناصر بازار در صنعت بانکداری ایران. فصلنامه پژوهش­های اقتصاد صنعتی، دوره 1، شماره 1، 22-7.
دوستی دیلمی، محمد جعفر و دریغ، اصغر (1390). ارزیابی کارایی متقاطع بر اساس واحدهای تصمیم‌گیرنده ‏ایده‏ال و آنتی‏ایده‏ال. در مجموعه مقالات سومین همایش ملی تحلیل پوششی داده‏ها، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه، 29 و 30 تیرماه.
دهقانی، علی (1393). ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺳﻬﻢ ﺑﺎزار، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺰرگ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ و آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ ایران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 28، شماره 3، 271-260.
شهیکی تاش، محمد نبی. خداداد کاشی، فرهاد. و نوروزی، علی (1393). بررسی ارتباط ضریب سودآوری، درجه تمرکز و صرفه­های مقیاس در صنایع کارخانه­ای ایران. پژوهش­های اقتصادی ایران، دوره 19، شماره 59، 71-39.
صدرایی جواهری، احمد، ذبیحی دان، محمد و بلاغی، علی (1390). بررسی اثر تبلیغات و تمرکز صنعتی بر سودآوری در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی ایران. مجله علمی- پژوهشی اقتصاد کشاورزی، دوره 5، شماره 3، 208- 193.
صمدزاده، سعیده و پورعبادالهان کویچ، محسن (1394). بررسی فرضیه ساختار- رفتار- عملکرد (SCP) و فرضیه ساختار کارا (ESH) در صنایع مواد غذایی و آشامیدنی ایران. در مجموعه مقالات اولین همایش ملی اقتصاد صنعتی ایران، دانشگاه تبریز.
فهرستی ثانی، مسعود، چیذری، امیر حسین و احسنی، گلستان (1394). بررسی ارتباط بین ساختار بازار و کارایی در زنجیره تامین روغن نباتی در ایران. در مجموعه مقالات اولین همایش ملی اقتصاد صنعتی ایران، دانشگاه تبریز.
Bain, J.S. (1956). Barriers To New Competition, Cambridge, Mass: Harvard University Press.
Coate, M. B., & Uri, N. (1986). A simultaneous equations model of profitability, concentration and marketing expense. Journal of Behavioral Economics, 15(3), 1-15.
Demsetz, H. (1973). Industry structure, market rivalry, and public policy. The Journal of Law and Economics, 16(1), 1-9.
Doyle, J., & Green, R. (1994). Efficiency and cross-efficiency in DEA: Derivations, meanings and uses. Journal of the Operational Research society, 45(5), 567-578.
Kelly, B. (2002). Advertise or die: advertising and market share dynamics revisited. Applied Economics Letters, 9(12), 763-767.
Pagoulatos, E., & Sorensen, R. (1981). A simultaneous equation analysis of advertising, concentration and profitability. Southern Economic Journal, 728-741.‏
Peltzman, S. (1977). The gains and losses from industrial concentration. The Journal of Law and Economics, 20(2), 229-263.
Permana, Y., & Hariyanti, D. (2016). Analysis of food and beverage industry in Indonesia using structure, Conduct and Performance (SCP) Paradigm. OIDA International Journal of Sustainable Development. 9(11),61-72.
Resende, M. (2007). Structure, conduct and performance: A simultaneous equations investigation for the Brazilian manufacturing industry. Applied Economics, 39(7), 937-942.
Schiefer, J., Hirsch, S., Hartmann, M., & Gschwandtner, A. (2013). Industry, firm, year and country effects on profitability in EU food processing (No. 1309). School of Economics Discussion Papers.
Sellers-Rubio, R., & Mas-Ruiz, F. J. (2009). Efficiency vs. market power in retailing: Analysis of supermarket chains. Journal of Retailing and Consumer Services, 16(1), 61-67.
Sexton, T. R., Silkman, R. H., & Hogan, A. J. (1986). Data envelopment analysis: Critique and extensions. New Directions for Program Evaluation, 1986(32), 73-105.
Stern, L.W., Ansary, A.I.E. and Coughlan, A.T., (1996), Marketing Channels, 5th Edition, Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall International.
Strickland, A. D., & Weiss, L. W. (1976). Advertising, concentration, and price-cost margins. journal of political Economy, 84(5), 1109-1121.
Tung, G. S., Lin, C. Y., & Wang, C. Y. (2010). The market structure, conduct and performance paradigm re-applied to the international tourist hotel industry. African Journal of Business Management, 4(6), 1116-1125.
Wang, S. S., Stiegert, K. W., & Rogers, R. T. (2006). Structural change in the US food manufacturing sector (No. 379-2016-21979).