نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه مازندران

2 کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه مازندران

چکیده

یکی از جنبه­های مهم توسعه مالی در کشور­های صادر­کننده نفت، نحوه تخصیص درآمدهای نفتی در طول دوره­هایی از نوسانات قیمت نفت است. از این رو، توسعه مالی در این کشورها نه تنها از طریق مستقیم با تاثیر برپس­انداز و سرمایه­گذاری بر حساب‌جاری تاثیر می­گذارد، بلکه از طریق غیر­مستقیم نیز بر ارتباط بین نوسانات قیمت نفت و حساب‌جاری تاثیرگذار است. با توجه به اهمیت اینموضوع،پژوهش حاضر با به‌کارگیری الگوی غیرخطی رگرسیون انتقال ملایم (STR) و داده­های سری زمانی طی دوره زمانی 94-1357 به بررسی نقش توسعه مالی در رابطه بین تغییرات قیمت نفت و حساب‌جاری در ایران می پردازد. برای منظور با تکیه بر آزمون­های کشف رفتار غیرخطی، وجود رابطه غیرخطی بین حساب‌جاری و قیمت جهانی نفت تایید شده و متغیر توسعه مالی به عنوان مناسب­ترین متغیر انتقال انتخاب می­شود. مدل غیرخطی رگرسیون انتقال ملایم با تابع انتقال لاجستیک دو رژیمی با یک بار انتقال (LSTR1) نیز به عنوان الگوی پیشنهادی برای این رابطه در نظر گرفته می­شود. نتایج حاصل از برآورد الگوی پژوهش نشان می­دهد که افزایش قیمت نفت در قالب یک ساختار دو رژیمی با سطح آستانه­ای­ (5386/1) در رژیم اول (یعنی زمانی که توسعه مالی کمتر از مقدار آستانه­ای خود (5386/1) است) بر تراز حساب‌جاری ایران اثر مثبت و معنادار داشته است به گونه­ای که شدت این اثر مثبت با عبور از سطح آستانه­ و وارد شدن به رژیم دوم (یعنی زمانی که توسعه مالی بیش از مقدار آستانه­ای خود (5386/1) است) بیشتر می­شود.

کلیدواژه‌ها

ابریشمی، حمید، محسن مهرآرا و محسنی، رضا (1384). تاثیر آزادسازی تجاری بر تراز تجاری و حساب‌جاری تراز پرداخت‌ها (یک تجزیه و تحلیل اقتصادسنجی). مجله دانش و توسعه. شماره 17، 38-11.
ابوترابی، محمدعلی، فلاحی، محمدعلی ، سلیمی‌فر، مصطفی و حسینی، سید محمد (1392). اثر مالکیت دولتی بانک­ها بر رابطه علی توسعه مالی- رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، دوره 15، شماره 4، 126-94.
آرمن، سید عزیز، تبعه ایزدی، امین و حسین‌پور، فاطمه (1387). مثلث توسعه مالی. رشد اقتصادی و تجارت خارجی در ایران. فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی­های اقتصادی سابق)، دوره 5، شماره 3، 135-107.
راستی، محمد (1389). بررسی رابطه توسعه مالی و تجارت بین­الملل در کشور­های در حال توسعه (رویکرد علت و معلولی و مقایسه کشور­های صادر­کننده و غیرصادر­کننده نفت. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، دوره 15، شماره 45، 47-25.
رضایی، محمد، یاوری،کاظم، عزتی، مرتضی و اعتصامی، منصور (1395). اثر وفور درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی ایران از کانال اثرگذاری بر عدم تعادل در بودجه و بخش خارجی. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 6، شماره 22، 144-131.
زوارئیان کچومثقالی، منصوره (1391). مطالعه رابطه بین کسری بودجه دولت و حساب‌جاری در اقتصاد ایران در دوره 1385-1342. فصلنامه پژوهش­نامه بازرگانی، دوره 62، 221-193.
 سالم، بهنام و یوسف­پور، نفیسه (1391). بررسی آزادسازی تجاری در کشور­های در حال توسعه. مجله اقتصادی- ماهنامه بررسی مسائل و سیاست­های اقتصادی دوره 1، 104-93.
سلیمی­فر، مصطفی، رزمی، محمد­جواد و ابوترابی، محمدعلی (1389). بررسی رابطه علی شاخص­های توسعه مالی و رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 1، 103-75.
شقاقی­شهری، وحید (1384). بررسی متغیرهای کلان اقتصادی موثر بر کسری حساب‌جاری ایران. دو فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، دوره 2، شماره 3، 174-143.
شمس، شهاب­الدین، علیزاده ثانی، محسن و جعفری، حمید(1392). بررسی ارتباط بین شاخص­های توسعه مالی بخش بانکی و غیربانکی در ایران.  فصلنامه پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، دوره4، شماره 15، 84-78.
شهبازی، کیومرث و کریمی، قمری (1393). تاثیر آستانه­ای قیمت نفت بر تراز تجاری دو جانبه ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی. دوره 8. شماره 28،  8-63.
 عباسیان، عزت­اله، مرادپور، مهدی ­اولادی و مهرگان، نادر (1386). تاثیر عدم اطمینان نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی. مجله تحقیقات ­اقتصادی. دوره 47، شماره 1، 169-153.
عصاری­آرا­نی، عباس، جعفری صمیمی، احمد و رسولی میر، میثم (1389). بررسی تاثیر تکانه­های قیمت نفت بر حساب‌جاری کشورهای عضو اوپک. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 3، شماره 7، 21-1.
مرکز پژوهش­های مجلس (1384). درباره لایحه بودجه سال 1385 کل کشور (43) عملکرد بودجه و اثر آن بر اقتصاد ملی. شماره مسلسل7713.
مزینی، امیرحسین و قربانی، سعید(1393). باز تعریف نقشه راه مدیریت درآمدهای نفتی در اقتصاد ایران با تاکید بر سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی. فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، دوره17، شماره 65، 92-57.
مهرآرا، محسن و مرادی، مهدی (1387). بررسی تاثیر کسری بودجه. نرخ ارز حقیقی و رابطه مبادله بر کسری حساب‌جاری کشورهای صادرکننده نفت عضو) (OPEC. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 12، شماره 47، 167-141.
 نعمت الهی، فاطمه و مجدزاده طباطبایی، شراره (1390). تاثیر نوسانات قیمت نفت اوپک بر تراز تجاری ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره3، شماره4، 169-151.
یزدانی، مهدی و نورافروز، طاهره (1394). ارزیابی اثر نوسان­های قیمت نفت و شکاف تولید بر تراز تجاری اقتصاد ایران. فصلنامه علوم اقتصادی، دوره 9، شماره 31، 42-22.
Aboutorabi, M. A., & Aboutorabi, N. (2012). Financial Development and Economic Growth in Iran: The Survey of the Trend of Financial Development Indicators and its Causality Relationship with Economic Growth in Iran. Lambert Academic Publishing (LAP): Saarbrücken, Germany.
 Akanni, O. P. (2007). Oil wealth and economic growth in oil exporting African countries. The African Economic Research Consortium.
Allegret, J. P., Couharde, C., Coulibaly D., & Mignon, V. (2014). Current Accounts and Oil Price Fluctuations in Oil-Exporting Countries: The Role of Financial Development. Journal of International Money and Finance, 47, 185-201.
Aristovnik, A. (2007). Short and Medium Term Determinants of Current Account Balances in Middle East and North Africa Countries. TheWilliam Davidson Institute at the University of Michigan Working.
Basarir, C., & Ercakar, M. E. (2016). An analysis of the relationship between crude oil prices, current account deficit and exchange rates: Turkish experiment. International Journal of Economics and Finance8(11), 48-59.
Belkar, R., Cockerell, L., & Kent, C. (2007). Current account deficits: The Australian debate. Central Bank of chile.
Beck, T. (2002). Financial Development and International Trade: Is There a link?. Journal of International Economics, 57, 107-31.
Chinn, M.D., & Ito, H. (2007). Current account balances, financial development and institutions: assaying the world ‘Saving glut’. J. Int. Money Finance, 26 (4), 546-569.
Gnimassoun, B., Joëts, M., & Razafindrabe, T. (2017). On the link between current account and oil price fluctuation in diversified economies: The case of Canada. International Economics, 152, 63-78.
Granger, C. W., & Terasvirta, T. (1993). Modelling non-linear economic relationships. OUP Catalogue.
Hassan, S., & Zaman, KH. (2012). Effect of Oil Prices on Trade Balance: New Insights into the Cointegration Relationship from Pakistan. Economic Modeling, 29(6), 2125–2143.
Hicks, J. R. (1969). A theory of economic history. OUP Catalogue.
Levine, R., &  Zervos, S. (1998). Stock markets, banks, and economic growth. American Economic Review, 88(3), 537-558.
International Energy Agency. (2004). The Impact of Higher Oil Prices on the Giobal Economy, with a Focus on developing economics. Paris, Available At: http:// www.iea.org/textbase/papers/2004/high oil prices pdf.
Keho, Y. (2010). Effect of financial development on economic growth: Does inflation matter?, Time series evidence from the UEMOA Countries. International Economic Journal, 24(3), 343-355.
Kilian, L., & Rebucci, A. (2007). Oil Shocks and External Balances. Working Paper, IMF.
King, R. G., & Levine, R. (1993). Finance and growth: Schumpeter might be right. The Quarterly Journal of Economics, 108(3), 717-737.
Kletzer, K., & Bardhan, P. (1987). Credit Markets and Patterns of International Trade. Journal of Development Economics, 27, 57-70.
Korhonen, I., & Ledyaeva, S. (2010). Trade Linkages and Macroeconomic Effects of the Price. Energy Economics, 32(4), 848-856
Le, T.H., & Chang, Y. (2013). Oil Price Shocks and Trade Imbalances. Energy Economics,36, 78-96.
Levine, R., Loayza, N., & Beck, T. (2000). Financial Intermediation and Growth: Causality and Causes. Journal of Monetary Economics, 46, 31-77.
Lin, C. F. J., & Teräsvirta, T. (1994). Testing the constancy of regression parameters against continuous structural change. Journal of Econometrics, 62(2), 211-228.
Ozata, E. (2014). Sustainability of current account deficit with high oil prices: Evidence from Turkey. International Journal of Economic Sciences, 3(2), 71.
 Prasad, A. (2003). Postcolonial theory and organizational analysis: A critical engagement. Springer. Palgrave Mcmilan, New York.
Shaw, E. S. (1973). Financial deepening in economic development. The Journal of Finance, 29(4), 1345-1348.
Sanchez, M., (2011). Welfare Effects of Rising Oil Price in Oil-Importing Developing Economies. The Developing Economies, 49 (3), 321-346.
Svaleryd, .H., & Vlachos, J. (2005). Financial Markets, the Pattern of Industrial Specialization and Comparative Advantage: Evidence from OECD Countries.  European Economic Review, 49, 113-144.
Terasvirta, T., & Anderson, H. M. (1992). Characterizing nonlinearities in business cycles using smooth transition autoregressive models. Journal of Applied Econometrics,7(1), 119-136.
 Terasvirta, T. (2004). mooth Transition Regression Modelling, in H. Lutkepohl and M. Kratzig (eds); Applied Time Series Econometrics.
Teräsvirta, T. (1994). Specification, estimation, and evaluation of smooth transition autoregressive models. Journal of the American Statistical association, 89(425), 208-218.
 Dijk, D. V., Teräsvirta, T., & Franses, P. H. (2000). Smooth transition autoregressive models—a survey of recent developments. Econometric Reviews, 21(1), 1-47.
Van Dijk, T. (1999). Ideología, Una aproximación interdisciplinaria, España.
Wu, P. C., Liu, S. Y., & Pan, S. C. (2013). Nonlinear Bilateral Trade Balance Fundamentals Nexus: A Panel Smooth Transition Regression Approach. International Review of Economics Finance, 27, 318-329.
Ya-Qiong, P., & Rui, Z. (2013). Financial Development and Current Account Imbalance: Evidence from Dynamic Panel Data Model with GMM Estimation. Journal of Applied Sciences, 13(15), 2933-2939.