نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای اقتصاد بین‌الملل، دانشگاه اصفهان

2 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان

3 استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان،

چکیده

در طول چند دهه گذشته تجارت درون صنعت به‌عنوان یکی از مهم­ترین مباحث مطرح شده در سطح بین‌الملل از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. ایران نیز برای پیشبرد اهداف اقتصادی خود و بهبود روابط تجاری با عمده­ترین شرکای تجاری در صنایع غیرنفتی نیازمند الگویی مناسب است.  ازاین‌رو، در این پژوهش،  با توجه ویژه به صنعت خودروهای سواری و نقش مؤثرمتغیرهای کلیدی نوآوری و اندازه دولت در سطح کلان اقتصادی و بین‌المللی، به بررسی رابطه خطی و غیرخطی این متغیرها بر تجارت درون صنعت پرداخته شده است. نتایج به‌دست آمده رابطه U معکوس بین نوآوری و تجارت در صنعت خودروهای سواری تأیید شده است. همچنین اندازه دولت اثر مثبت و معناداری بر تجارت این صنعت داشته است. شاخص­­های لیندر و مسافت جغرافیایی به‌عنوان متغیرهای کنترل نتوانستند اثر معناداری بر سطح تجارت خودروهای سواری داشته باشند و متغیرهای دامی عضویت در WTO و ECO  به گسترش تجارت در این صنعت کمک کرده­اند.

کلیدواژه‌ها

آذربایجانی، کریم و طاعتی، سارا (1390). مشخصه­های عمودی تجارت درون صنعت در ایران: رویکرد داده­های تابلویی، فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، دوره 19، شماره 57، صص 59-57.
حسینی­گلی، سیداسمعیل و ساعی، احمد (1396). مطالعه تطبیقی سیاست­گذاری ایران و کره جنوبی در عرصه صنعت خودرو،  فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل، سال دهم، شماره 39، صص 29-9.
دهمرده، نظر و جفره، مریم (1395). بررسی مقایسه­ای ارتباط اندازه دولت و باز بودن تجاری در میان کشورهای عضو D8 و OECD، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، دوره 16، شماره 4، صص 90-85.
راسخی، سعید (1386). عوامل تعیین­کننده خاص کشوری انواع تجارت درون صنعت کشورهای درحال‌توسعه با تأکید بر ایران،  فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، شماره 45، صص 244-221.
راسخی، سعید و بهنیا، الناز (1392). آزمون درون­زایی حمایت با تأکید بر انواع تجارت درون صنعت: یک مطالعه موردی برای صنایع کارخانه­ای ایران، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، سال هجدهم، شماره 55، صص 16-1.
راسخی، سعید و قادری، سامان (1390). فرضیه تعدیل آرام: یک مطالعه موردی برای صنایع کارخانه­ای ایران،  فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، شماره 48، صص 108-87.
رضوی، سیدعبدالله، محمدجواد، رزمی، سلیمی­فر، مصطفی و ناجی ­میدانی، علی­اکبر (1392). ارزیابی کارآیی صنعت خودرو با استفاده از داده­های تلفیقی، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی، سال یازدهم، شماره 28،  صص 118-99.
سعادتی، فرشید (1389). بررسی اثر اندازه دولت بر تجارت درون صنعت کشورهای درحال‌توسعه منتخب با تأکید بر ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران، دانشکده علوم اقتصادی و اداری.
سلطانی،احسان (1396). صنعتخودرویایران؛پسابرجام، برنامهثریا، 16/01/1396،  قابل دسترسدرسایتراسخون.
سوری، امیررضا و تشکینی، احمد (1393). تجارت درون صنعت ایران با بلوک­های منطقه‌ای (بخش صنعت)، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)،سال چهاردهم، شماره 1، صص 199-194.
سوری، علی (1394). اقتصادسنجی پیشرفته (جلد 2) همراه با کاربرد Stata & Eviews. چاپ چهارم. تهران: فرهنگ­شناسی، صص 1177-1147.
شاه­آبادی، ابوالفضل و نیلفروشان، نیما (1391). رابطه جریان سرمایه­گذاری مستقیم خارجی با نوآوری ایران در مقایسه با کشورهای سند چشم­انداز،  فصلنامه رشد فناوری، دوره 8، شماره 30، صص 42-32.
طیبی، سیدکمیل، زمانی، زهرا، نوروزی طالخونچه، محسن و شکری، محمود (1393). اثر نوآوری بر توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی کشورهای منتخب نوظهور: درسی برای اقتصاد ایران، فصلنامه علوم اقتصادی، سال 8، شماره 27، صص 27-11.
طیبی، سیدکمیل، یزدانی، مهدی، زمانی، زهرا و کریمیان، سمیه (1393). اثر سرمایه­گذاری مستقیم خارجی بر توسعه تجارت درون صنعتی دوجانبه ایران و ترکیه، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 49، شماره 4، صص 983-961.
نیکومرام، هاشم، رهنمای رودپشتی، فریدون و جوکار تنگ­کرمی، ایمان (1392). تبیین نقش تجارت خارجی و نوآوری از طریق دستیابی به تکنولوژی خارجی بر سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی کشور ایران. فصلنامه علمی-پژوهشی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، سال ششم، شماره 20، صص 108-91.
فلاحتی، علی و سلیمانی، سعید (1389). تجارت درون صنعتی و عوامل تعیین­کننده­ آن در کشورهای عضو سازمان همکاری­های اقتصادی­، پژوهشنامه علوم اقتصادی، سال نهم، شماره 37، صص 84-78.
قویدل، صالح، صوفی مجیدپور، مسعود و شعبانی، انوش (1395). تأثیر واردات خودرو بر اشتغال در صنعت خودروی ایران و سایر بخش­های اقتصادی، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال چهارم، شماره13، صص 135-115.
مجیدی،موسی ودهقانی، مژگان (1389). تحلیلاستنادیتطبیقیپروانه­هایثبتاختراعمخترعانایرانیوترکیه­ایدرپایگاه­هایبین­المللیثبتاختراع،فصلنامه دانش‌شناسی،دوره3، شماره  9، صص 88-77.
میرتاج­الدینی، لیلا (1388). بررسی اثر تعرفه بر تجارت درون صنعت در ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده مدیریت و اقتصاد، گروه اقتصاد.
نجفی، زهرا، آذربایجانی کریم و صامتی، مجید (1397). تحلیل تأثیر نوآوری و اندازه دولت بر تجارت درون صنعت  در یک مدل مبتنی‌بر برخورداری عامل شومپیتری (مورد ایران و شرکای تجاری منتخب)، مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 53، شماره 3، صص 725-701.
نفری، اکبر و راسخی، سعید (1381). عوامل تعیین­کننده خاص کشوری تجارت درون صنعت (IIT) در کشورهای درحال‌توسعه، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، شماره 11، صص 87-55.
Anwar, S. (2001). Government spending on Public Infrastructure, prices, production and international trade. The Quarterly Review of Economics and Finance, 41, 19–31.
Aydogus, I., & Topcu, M. (2013). An investigation of co-integration and causality between trade openness and government size in Turkey. International Journal of Economics and Financial Issues, 3(2), 319-320.
Benarroch, M., & Pandey, M. (2012). The relationship between trade openness and government size: Does disaggregating government expenditure matter? Journal of Macroeconomics, 34, 239–241.
Dang, J., & Motohashi, K. (2015). Patent statistics: A good indicator for innovation in China? Patent subsidy program impacts on patent quality. China Economic Review, 35, 137–155.
Doruk, Ö.T. (2015). Intra industry trade and R&D intensity: An empirical assessment for Turkey. 4th International Conference on Leadership, Technology, Innovation and Business Management, Procedia - Social and Behavioral Sciences 210, 52 – 53.
Frietsch, R., Neuhausler, P., Jung, T., & Looy, B. V. (2014). Patent indicators for macroeconomic growth- the value of patent estimates by export volume. Technovation 34, 546-558.
Łapińska, J. (2016). Determinant factors of intra-industry trade: The case of poland and Its european union trading partners. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 11(2), 252-254. doi: 10.12775/ 2016.011.
Leitao, N.c., & Shahbaz, M. (2012). Liberalization and United States, intra-industry trade. International Journal of Economics and Financial Issues, 2( 4), 506-507.
Rodil, O. X., Vence, M., & Sanchez, C. (2015). The relationship between innovation and export behavior: The case of galician firms. Technological Forecasting & Social Change. A international Journal, University of Santiago de Compostela, TFS-18311, 1-18.
Sawyer, W.C., Sprinkle, R.L., & Tochkov, K. (2010). Pattern and determination of intra-industry trade in Asia. Journal of Asian Economics. 21, doi:10.1016/2010.04.001, 485-486.
Sedgley, H.N., & Tan, K. M. (2015). The roles of innovators and labor in a schumpeterian factor endowments base model of intra-industry trade. Review of International Economics, 23(5), 873–896.
Shahbaz, M., & Leitao, N. C. (2010). Intra-industry trade: The Pakistan experience. International Journal of Applied Economics, 7(1), 18-21.
Sledziewska K., & Czarny, E. (2016). Determinants of intra-industry trade of the new member States. Journal of Economic and Social Development, 3(1), 147-149.
The World Bank (2017). World development indicators. Retrieved from
http://data.worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators. (December 2017).
Zhang, Y., & Clark, D. P. (2009). Pattern and determinants of UNITED STATES, Intra-Industry trade. The international trade Journal. 23(3), doi:10.1080/08853900903012310, 325-328.