نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

پیچیدگی اقتصادی به معنی قابلیت تولید محصولات متنوع در سطح رقابت جهانی است. اهمیت پیچیدگی اقتصادی در افزایش ثروت و توسعه کشورها مورد تایید روزافزون مطالعات و شواهد تجربی قرار گرفته است. بنابراین، شناخت زمینه‌ها و عوامل تعیین‌کننده پیچیده‌تر شدن اقتصادها از اهمیت بسزایی برخوردار است. پژوهش حاضر رابطه متقابل فناوری ‌اجتماعی(ST) و پیچیدگی اقتصادی را در بین 137 کشور طی دوره زمانی 1998 تا 2019 مورد بررسی قرار داده است. منظور از فناوری‌ اجتماعی (ST) تمامی روش‌ها، طرح‌ها و عناصر لازم (اعم از نهادها، ساختارها، نقش‌ها، فرآیندها و هنجارهای فرهنگی) برای سازماندهی افراد به منظور رسیدن به هدف یا اهداف خاص است. سلامت و بلوغ فناوری اجتماعی این امکان را فراهم می‌کند تا اقتصادها از طریق ادغام حجم زیادی از دانش، مهارت‌، ظرفیت وتجارب در قالب شبکه‌های پیچیده تعاملات، توانایی تولید کالاهای پیچیده را به دست آورند. جهت بررسی امکان وجود رابطه همزمان بین دو متغیر از الگوی PVAR استفاده شده است و در ادامه امکان اثرگذاری همزمان دو متغیر، جهت رابطه و پایداری الگو آزمون شده است. نتیجه این بررسی وجود اثرگذاری دوسویه و مثبت بین فناوری اجتماعی و پیچیدگی اقتصادی را تایید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

آقایی، مهلا، سعید ملک‌ساداتی و مصطفی سلیمی‌فر. (1397). یک مدل پویا برای بررسی ارتباط حقوق مالکیت فکری و پیچیدگی اقتصادی: مطالعه شاخص جدید نوآوری مبتنی بر دانش. دانشنامه حقوق اقتصادی، 25(13)، 157-186.
الهی، ناصر، حسن حیدری، سید ضیاالدین کیاالحسینی و محمد امین ابولحسنی. (1398). پیچیدگی اقتصادی و عوامل نهادی )مقایسه میان کشورهای توسعه‌یافته، نوظهور و درحال توسعه(. مدل‌سازی اقتصادسنجی، 3(10)، 11-37.
حاجی‌ملادرویش، نرگس و مظفری پور، ندا. (1400). طبقه‌بندی ارتباط میان بیکاری و پیچیدگی اقتصادی براساس سطح نوآوری. پژوهشهای اقتصادی ایران، 26(86)، 18-166.
رنجبر، امید، ثاقب، حسن و ضیائی بیگدلی، صادق. (1398). تحلیل پویایی صادرات غیرنفتی ایران: نتایج جدید با کمک نظریه پیچیدگی اقتصادی. تحقیقات اقتصادی، 54(1)، 47-73.
زبیری هدی، موتمنی مانی (1399). سرمایه انسانی و پیچیدگی اقتصاد در ایران. پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار، 20(3)، ۱۴۵-۱۶۶.
سمندرعلی اشتهاردی، مژگان، عظیمی، ناصرعلی و شاهمرادی، بهروز. (1399). رابطه علیت بین مولفه‌های اقتصاد دانش بنیان و شاخص پیچیدگی اقتصادی. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 25(82)، 217-242.
شاه‌آبادی، ابوالفضل و هانیه ارغند. (1397). تاثیر پیچیدگی اقتصادی بر رفاه اجتماعی در کشورهای منتخب درحال توسعه. پژوهشنامه بازرگانی، 89، 89-122.
شاهمرادی، بهروز و سمندر علی اشتهاردی، مژگان. (1397). بررسی جایگاه رقابت‌پذیری فناورانه ایران در منطقه با رویکرد پیچیدگی اقتصادی. سیاست علم و فناوری، 11(1)، 29-38.
شاهمرادی، بهروز و سمندرعلی‌اشتهاردی، مژگان. (1400). شناسایی مسیر توسعه قابلیت‌های فناورانه کشور با استفاده از رویکرد پیچیدگی اقتصادی. پژوهشهای اقتصادی ایران، 26(86)، 44-72.
عزیزی زهرا (1398). بررسی نحوه اثرگذاری پیچیدگی اقتصادی بر مصرف انرژی در بخش صنعت. برنامه‌ریزی و بودجه.، ۲۴ (۱) ، ۳-۲۴
موتمنی، مانی، زبیری، هدی و شیرازی، مجتبی (1399). اثر پیچیدگی اقتصادی برا نابرابری درآمد. راهبرد توسعه، 16(4)، 235-253.
مستولی‌زاده، سید محمد و سلیمی، لیلا (1400). رابطه شاخص پیچیدگی اقتصادی و شاخص توسعه کشورهای توسعه‌یافته و در حال ‌توسعه. تحقیقات اقتصادی، 55(4)، 853-886.
Abramovitz, M. (1986). Catching up, forging ahead, and falling behind. Journal of Economic History, 46(2), 385-40.
Acemoglu, D., & Robinson, J. A. (2020). The narrow corridor: States, societies, and the fate of liberty. Penguin Books.
Acemoglu, D., & Johnson, S. (2005). Unbundling institutions. Journal of Political Economy, 113(5), 949-995.
Aghaie, M., Malekosadati, S., Salimifar, M. (2018). A Dynamic model for investigating the relationship between intellectual property rights and economic complexity: A study of the new knowledge-based innovation indicator. Journal Encyclopedia of Economic Law, 25(14), 157-188. [In Persian]
Albeaik, S., Kaltenberg, M., Alsaleh, M., & Hidalgo, C. A. (2017). Improving the economic complexity index. arXiv preprint arXiv, 1707.05826.
Adam, A., Garas, A., Katsaiti, M. S., & Lapatinas, A. (2021). Economic complexity and jobs: an empirical analysis. Economics of Innovation and New Technology, 17, 1-28.
Adam, A., Garas, A., & Lapatinas, A. (2019). Economic complexity and jobs: an empirical analysis. MPRA Paper, 92401. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/92401/
Abrigo, M. & Love, I. (2016). Estimation of panel vector autoregression in stata, The Stata Journal, 16(3), 778-804.
Arellano, M., & O. Bover. )1995(. Another look at the instrumental variable estimation of error-components models. Journal of Econometrics, 68, 29–51.
Azizi, Z. (2019). The Effect of Economic complexity on energy consumption in the industrial sector. Journal of Planning and Budgeting, 24(1), 3-24. [In Persian]
Bahar, D., Rapoport, H., & Turati, R. (2020). Birthplace diversity and economic complexity: cross-country evidence. Research Policy, 104059. In Press.
Bernner, R. (1976). Agrarian class structure and economic development in pre-industrial Europe, Past and Present, 70(1), 30-70.
Beinhocker, E. D. (2007). The origin of wealth: evolution, complexity, and the radical remaking of economics. Harvard Business Press.
Chenery, H. B., & Taylor, L. (1968). Development patterns: among countries and over Time. Review of Economics and Statistics, 50(4), 391-416.
Chu, L. K., & Hoang, D. P. (2020). How does economic complexity influence income inequality? New evidence from international data. Economic Analysis and Policy68, 44-57.
Cristelli, M., Tacchella, A., & Pietronero, L. (2015). The heterogeneous dynamics of economic complexity. PloS one10(2), e0117174.
Demestz, H. (2002). Toward A Theory of property rights; the competition between private and collective ownership, Journal of Legal Studies, 347(57), 653-672.
Easterly, W. (2006). Social cohesion, institution and growth. Center of Global Development Working Paper, 94.
Easterly, W., & Levine, R. (2003). Tropics, germs, and crops: how endowments influence economic development. Journal of Monetary Economics50(1), 3-39.
Elahi, N., Heydari, H., Kiaalhoseini, S., Abolhasani, M. (2018). The effect of trade openness and government size on macroeconomic volatility in Iran: A stochastic volatility model (SVM) approach. Journal of Econometric Modelling, 3(3), 11-37. [In Persian]
Felipe, J., Kumar, U., Abdon, A., & Bacate, M. (2012). Product complexity and economic development. Structural Change and Economic Dynamics, 23(1), 36-68.
Ferraz, D., Moralles, H. F., Campoli, J. S., Oliveira, F. C. R. D., & Rebelatto, D. A. D. N. (2018). Economic complexity and human development: DEA performance measurement in Asia and Latin America. Gestão & Produção25(4), 839-853.
Ferrarini, B., & Scaramozzino, P. (2016). Production complexity, adaptability and economic growth. Structural Change and Economic Dynamics37, 52-61.
Freeman, C., & Soete, L. (1997). The economics of industrial innovation. MIT Press.
Gala, P., Camargo, J., Magacho, G., & Rocha, I. (2018). Sophisticated jobs matter for economic complexity: An empirical analysis based on input-output matrices and employment data. Structural Change and Economic Dynamics45, 1-8.
Gala, P. & Camargo, J. S. M. D. (2017). The resource curse reloaded: revisiting the Dutch disease with economic complexity analysis. Real World Econ. Rev81, 118-134.
Hajimoladarvish, N., & Mozaffaripour, N. (2021). Classifying the relationship of unemployment and economic complexity based on the innovation level. Iranian Journal of Economic Research, 26(86), 166-188. [In Persian]
Hausmann, R., & Hidalgo, C. A. (2011). The network structure of economic output. Journal of Economic Growth, 16(4), 309-342.
Hausmann, R., Hidalgo, C. A., Bustos, S., Coscia, M., Simoes, A., & Yildirim, M. A. (2014). The atlas of economic complexity: mapping paths to prosperity. Cambridge: MIT Press.
Hartmann, D., Guevara, M., Figueroa, C., Aristaran, M. & Hidalgo, C. (2017). Linking economic complexity, institutions, and income inequality. World Development, 93, 75-93.
Hartmann, D., Zagato, L., Gala, P., & Pinheiro, F. L. (2020). Why did some countries catch-up, while others got stuck in the middle? Stages of productive sophistication and smart industrial policies. Stages of Productive Sophistication and Smart Industrial Policies. Structural Change and Economic Dynamics58, 1-13.
Dumitrescu, E. I., & Hurlin, C. (2012). Testing for granger non-causality in heterogeneous panels. Economic modelling29(4), 1450-1460.
Hidalgo, C. A., & Hausmann, R. (2009). The building blocks of economic complexity. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(26), 10570-10575.
Hidalgo, C. A., Klinger, B., Barabasi, A. L., & Hausmann, R. (2007). The product space conditions the development of nations. Science, 317(5837), 482-487.
Hodgson, G. (2006). What are institutions. Journal of Economic Issues, 40(1), 1-25.
Ivanova, I., Strand, Ø., Kushnir, D., & Leydesdorff, L. (2017). Economic and technological complexity: A model study of indicators of knowledge-based innovation systems. Technological Forecasting and Social Change120, 77-89.
Ivanova, I., Smorodinskaya, N., & Leydesdorff, L. (2020). On measuring complexity in a post-industrial economy: The ecosystem’s approach. Quality & Quantity, 54(1), 197-212.
Johnson, B. C. (2002). Retail: The Wal-Mart effect; Information technology isn't the whole story behind productivity. The McKinsey Quarterly, 166625426.
Kaldor, N. (1967). Strategic factors in economic development. New York: Cornell University Press.
Kocenda, E. & Poghosyan, K. (2017), Export sophistication: A dynamic panel data approach. Kyoto institute of economic research, 980. 1-28.
Knowles, S., & Owen, P. D. (2010). Which institutions are good for your health? The deep determinants of comparative cross-country health status. The Journal of Development Studies46(4), 701-723.
Krames, J. A. (2002). The Jack Welch lexicon of leadership. NewYork: McGraw-Hill.
Kurt, Ü. (2019). The relationship economic complexity and education expenditure: A empricial analysis on south korea. International Journal of Economics and Financial Issues9(2), 73-79.
Lee, K. K., & Vu, T. V. (2019). Economic complexity, human capital and income inequality: a cross-country analysis. The Japanese Economic Review, 71(4), 695-718.
Lewis, W. (1955). The theory of economic growth. London, George Allen & Unwin.
Lewis, W. W., Palmade, V., Regout, B., & Webb, A. P. (2002). What's right with the US economy: The secret behind the new economy isn't information technology but old-fashioned competition and managerial innovation. The McKinsey Quarterly, 22, 31-42.
Lapatinas, A., Kyriakou, A., & Garas, A. (2019). Taxation and economic sophistication: Evidence from OECD countries. Plos One14(3), 1-21.
Lapatinas, A. (2019). The effect of the Internet on economic sophistication: An empirical analysis. Economics Letters, 174, 35-38.
Laverde-Rojas, H., & Correa, J. C. (2019). Can scientific productivity impact the economic complexity of countries?. Scientometrics, 120(1), 267-282.
Love, I., & Zicchino, L. )2006(. Financial development and dynamic investment be-havior: Evidence from panel VAR. Quarterly Review of Economics and Finance, 46, 190–210.
Lutkepohl, H. )2005(. New introduction to multiple time series analysis. Heidelberg:Springer.
Motameni, M., Zobeiri, H., Shirazi, M. (2021). The effect of economic complexity on income inequality. Quarterly Journal of Development Strategy, 16(4), 235-253. [In Persian]
Mostolizadeh, S., Salimi, L. (2021). Relationship between economic complexity index and human development index in developed and developing countries. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 5(4), 853-886. [In Persian]
Neagu, O., & Teodoru, M. C. (2019). The Relationship between economic complexity, energy consumption structure and greenhouse gas emission: heterogeneous panel evidence from the EU countries. Sustainability11(2), 497.
North, D. C. (1990). Institution, institutional change and economic performance, the political economy of institutions and decisions, Cambridge University Press.
North, D. C. (2000). The new institutional economics and third world development. In The New Institutional Economics and Third World Development (pp. 31-40). Routledge.
North, D. C. (2010). Understanding the process of economic change. Princeton university press.
North, D. C., Joseph, J.W. & Barry, R. (2009). Violence and social orders: A conceptual framework for interpreting recorded human history. Cambridge University Press.
Mealy, P., & Teytelboym, A. (2020). Economic complexity and the green economy. Research Policy, 103948. In Press.
Pietronero, L., Cristelli, M., & Tacchella, A. (2013, April). New metrics for economic complexity: Measuring the intangible growth potential of countries. In ensayo presentado en la conferencia plenaria del institute for new economic thinking, Hong Kong.
Ranjbar, O., Sagheb, H., & Ziaee Bigdeli, S. (2019). Analyzing dynamism in Iran’s non-oil exports: new evidence using economic complexity theory. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 54(1), 47-73. [In Persian]
Rodrik, D., Subramanian, A., & Trebbi, F. (2004). Institutions rule: the primacy of institutions over geography and integration in economic development. Journal of Economic Growth, 9(2), 131-165.
Romero, J. P., & Gramkow, C. (2020). Economic complexity and greenhouse gas emission intensity. Cambridge, USA.
Rostow, W. W. (1959). The stages of economic growth. Economic History Review, 12(1), 1-16.
Samandarali, E. M., Azimi, N., & Shahmoradi, B. (2020). The causal relationship between knowledge-based economy components and economic complexity. Iranian Journal of Economic Research, 25(82), 217-242. [In Persian]
Schumpeter, J. A. (2005). Development. Journal of Economic Literature, 43 (1), 108-120.
Shahabadi, A., Arghand, H. (2018). The effects of economic complexity on social welfare in selected developing countries. Iranian Journal of Trade Studies, 23(89), 89-122. [In Persian]
Shahmoradi, B., & Samandarali Eshtehardi, M. (2018). Investigating the status of Iran's technological competitiveness in the region, based on the economic complexity approach. Journal of Science and Technology Policy, 11(1), 29-38. [In Persian]
Shahmoradi, B., & Samandarali, E. M. (2021). Identifying the development path of technological capabilities of Iran using economic complexity approach. Iranian Journal of Economic Research, 26(86), 44-72. [In Persian]
Simon, H. A. (2019). The sciences of the artificial. MIT press.
Sweet, C., & Eterovic, D. (2019). Do patent rights matter? 40 years of innovation, complexity and productivity. World Development115, 78-93.
Tacchella, A., Cristelli, M., Caldarelli, G., Gabrielli, A., & Pietronero, L. (2012). A new metrics for countries' fitness and products' complexity. Scientific reports2(1), 1-7.
Tacchella, A., Cristelli, M., Caldarelli, G., Gabrielli, A., & Pietronero, L. (2013). Economic complexity: conceptual grounding of a new metrics for global competitiveness. Journal of Economic Dynamics and Control, 37(8), 1683-1691.
Temple, J., & Johnson, P. A. (1998). Social capability and economic growth. The Quarterly Journal of Economics113(3), 965-990.
Van Dam, A., & Frenken, K. (2020). Variety, complexity and economic development. Research Policy, 103949. In Press.
Vu, T. (2019). Does institutional quality foster economic complexity? MPRA Paper, 97843. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/107912/
Vu, T. V. (2020). Economic complexity and health outcomes: A global perspective. Social Science & Medicine265, 113480-113560.
Williamson, O. E. (2000). The new institutional economics: taking stock, looking ahead, Journal of Economic literature, 38(2), 595-613.
Wooldridge, J, M. (2016). Introductory econometrics: A modern approach. 6th ed., South-Western, Cengage Learning.
Wright, R. (2000). Nonzero: The logic of human destiny. Vintage.
Zhu, S., & Li, R. (2017). Economic complexity, human capital and economic growth: Empirical research based on cross-country panel data. Applied Economics, 49(38), 3815-3828.
Zobeiri, H., & Motameni, M. (2020). Human capital and economic complexity in Iran. Quarterly Journal of Sustainable Growth and Development Research, 20(3), 145-166. [In Persian]