نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استادیار حقوق خصوصی، دانشگاه علامه طباطبائی ، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری اقتصاد نفت و گاز، دانشگاه علامه طباطبائی ، تهران، ایران

چکیده

در قراردادهای بلندمدت گازی معمولا این ریسک برای فروشنده وجود دارد که خریدار از تحویل گرفتن مبیع سر باز زند. به همین دلیل شرط تعهد به دریافت یا پرداخت در قراردادهای اینچنینی مرسوم شده است. شرط تعهد به دریافت، شرطی است که خریدار را در قرارداد فروش گاز متعهد می‌کند تا حتی در صورتی که حجم گاز مورد توافق را دریافت نکند، بخشی از ثمن قرارداد را که به صورت درصدی از کل معین می‌شود به فروشنده بپردازد. پرسش اصلی آن است که آیا این شرط کارایی اقتصادی نیز دارد؟ به بیان نظریه بازی، آیا تعادل بلندمدت بین خریدار و فروشنده گزینه وجود این شرط در قرارداد خواهد بود یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا با مفهوم نظریه بازی تکاملی، تصویری از قراردادهای قبل از وجود این شرط و بعد از شکل‌گیری آن را نمایش داده­ایم. سپس با تنظیم فرم نرمال بازی و با بهره‌گیری از نرم‌افزار پایتون، این بازی را به میزان هزار مرتبه تکرار کرده‌ایم که نتایج آن نشان می­دهد پذیرش شرط تعهد به دریافت یا پرداخت تعادل پایدار تکاملی خواهد بود. از این منظر گنجاندن چنین شرطی در قرارداد کارایی اقتصادی ایجاد کرده و  توصیه سیاستی در این زمینه برای سیاست‌گذار این خواهد بود که با گنجاندن چنین شرطی، درآمد قطعی کمتر را به درآمد احتمالی بیشتر ترجیح دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

ابراهیمی، سید نصرالله ، دانایی، کیمیا. (1395). بررسی اعتبار و کارایی شرط دریافت یا پرداخت در قراردادهای فروش ال ان جی.  مطالعات حقوق انرژی،  (2)2، 189-212.
انصاری، شیخ مرتضى. (1367). مکاسب. چ 2. قم: علامه.
داراب پور، مهراب. (1377). ثمن شناور. تحقیقات حقوقی، 1 (123)، 221-283.
شکاری، روشنعلی، افشارقوچانی، زهره. (1391). اثبات حکم شرع با حکم عقل و بررسی مصادیق آن. مطالعات حقوق خصوصی (حقوق)، 42(2)، 167-185.
عبدلی، قهرمان. (1393). نظریه بازیها و کاربردهای آن (بازی­های اطلاعات ناقص، تکاملی و همکارانه). چ 2. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
کاتوزیان، ناصر. (1381). عقود معین. ج 1. چ 8. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1400). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. چ 62. تهران: بنیاد حقوقی میزان.
موسوی، میترا. (۱۳۹۵). تعهد به دریافت در قرارداد فروش و انتقال گاز. تهران: شهردانش.
Abdoli, Gh. (2014). Game theory and its applications (Static and Dynamic Games of Complete Information). 2nd ed. Tehran. [In Persian]
Ansari, Sh. M. (1988). Makaseeb. 2nd ed. Qom. [In Persian]
Azaino, U. E. (2013). Natural gas contracts: Do take or pay clauses fall foul of the rule against penalties. Published in CEPMLP Annual Review-CAR16.
Barron, E. N. (2013). Game theory. an introduction / E.N. Barron. 2nd ed. Hoboken, N.J.: Wiley (Wiley series in operations research and management science).
Darabpour, M. (1998). Floating price. Legal Research Quarterly, 1 (123), 221-283. [In Persian]
Ebrahimi, S. N. & Danaei, K. (2016). Checking the validity and efficiency of the condition of take or pay in LNG sales contracts. Energy Law Studies, 2 (2), 189-212. [In Persian]
Holland, B., & Ashley, P. (2008). Enforceability of take-or-pay provisions in english law contracts. Journal of Energy & Natural Resources Law26(4), 610-617.
Katouzian, N. (2002). Specified contracts, Vol.1, 8nd ed. Tehran. [In Persian]
Katouzian, N. (2021). Iranian civil code in current legal order. 62nd ed. [In Persian]
Oladotun, A. (2008). M & J Polymers LTD V. Imerys Mineral Limited:" Can take or pay clauses in gas contract be considered a contractual penalty?". Tulsa Law Review, 3-12.
Masten, S. E., & Crocker, K. J. (1985). Efficient adaptation in long-term contracts: Take-or-pay provisions for natural gas. The American Economic Review, 75(5), 1083-1093.
Mousavi, M. (2016). Commitment to receive in the contract of sale and transmission of gas. Tehran. [In Persian]
Rigacci Gomero, C. (2012). Should take or pay payments be subject to royalties. ‏
Roland, D.) 1987(, Take or pay provisions: major problems for the natural gas industry, SaintMary`s Law Journal, 259-275.
Samuelson, L. (1997): Evolutionary games and equilibrium selection. Cambridge, Mass.: MIT Press (MIT Press series on economic learning and social evolution).
Shekari, R., & Afshar Quchani, Z. (2012). Proving the ruling of Sharia with the ruling of reason and examining its examples. Private Law Studies (Law), 42 (2), 167-185.
Williston, S. (1950). The Law of sales in the proposed uniform commercial code. Harvard Law Review, 63(4), 561-588.