نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه علوم اقتصادی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
2 استادیار گروه علوم اقتصادی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
چکیده
سرمایه انسانی متغیری پنهان در اقتصاد می‌‌باشد. در مطالعات مختلف اقتصادی از پراکسی‌‌های گوناگونی مانند؛ شاخص میانگین سواد، تعداد فارغ التحصیلان یا میانگین سال‌های تحصیل به عنوان جایگزین سرمایه انسانی استفاده شده است. در این راستا مقاله حاضر پس از مرور ادبیات اقتصادی؛ متغیرهای آموزش، مهارت و سلامت به عنوان مولفه‌‌های تعیین کننده شاخص سرمایه انسانی در اقتصاد ایران شناسایی نموده است. سپس با استفاده از رویکرد فازی و سیستم استنتاج ممدانی، شاخص سرمایه انسانی در اقتصاد ایران طی دوره 1398- 1360 برآورد شده است. نتایج این محاسبه نشان داد که طی دوره زمانی مورد بررسی این شاخص رشد محسوسی داشته است به طوری که در سال 1360 شاخص سرمایه انسانی 0/13 در سال 1398 به 0/59 برآورد شده است. بر این اساس می‌‌توان اظهار داشت که سرمایه انسانی در اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1360 الی 1398 روند رو به رشدی را تجربه نموده است. این انباشت سرمایه انسانی می‌‌تواند به صورت صحیح در تولید به کار گرفته شود و موجبات رشد تولید و افزایش بهرهوری را فراهم نماید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
ازوجی، علاءالدین، عصاری، عباس، واعظ مهدوی، محمدرضا و کشاورز حداد، غلامرضا. (1398). تاثیر مؤلفه‌های سرمایه انسانی بر بهرهوری شاغلان حقوق بگیر خصوصی، شواهدی مبتنی بر ریزداده‌ها، پژوهشنامه اقتصادی، 19(72)، 183-141.
اکبر موسوی، سید صالح و حقیقت، جعفر. (1395). برآورد سری زمانی سرمایه انسانی بر مبنای متوسط سال‌های تحصیل (مطالعه موردی ایران، سال‌های 1357-1392)، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 5(17)، 150-131.
امینی، علیرضا و حجازی آزاد، زهره. (1386)، تحلیل و ارزیابی نقش سلامت و بهداشت در ارتقاء بهرهوری نیروی کار در اقتصاد ایران، پژوهشهای اقتصادی ایران، 9(30)، 163-137.
آقایی، مجید، رضاقلی زاده، مهدیه و باقری فریده. (1392). بررسی تاثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در استانهای ایران. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 9(1)، ۲۱-۴۴ .
جنانی، افشین. (1384). بررسی عملکرد هزینه ها و سیاستهای بودجه ای دولت در بخش بهداشت و درمان، مجله اقتصادی، 5(52)، 26-5.
جوانمرد، جبیب اله و محمدیان، فاطمه. (1388). شاخص‌‌های موثر در سنجش سرمایه انسانی، پژوهشهای مدیریت منابع انسانی، 2(1)، 86-67.
درگاهی،حسن و امرالله قدیری(1382). تجزیه‌وتحلیل عوامل تعیین‌کننده رشد اقتصادی ایران (بامروری بر الگوهای رشد درون‌زا)، پژوهشنامه بازرگانی، 26، 33-1.
دژپسند، فرهاد، عرب مازار، عباس و سیفی، شاپور. (1396). برآورد ارزش موجودی سرمایه انسانی در ایران با رویکرد درآمدی (1393-1384)، پژوهشهای اقتصادی ایران، 22(71)، 156-115.
ربیعی، مهناز، حیدری، سمیه، شریعت بهادری، مینا، کنی، صدیقه. (1392). تاثیر شاخص‌‌های سلامت بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی کشورهای توسعه‌‌یافته و در حال توسعه)، مجله اقتصادی، 13(8)، 88-73.
رئیسی، پوران. (1375). نقش بهداشت و سلامت بر بهره وری خانواده و کشور، پژوهش در پزشکی، 20(2)، 86-74.
سرلک، احمد. (1394). تاثیر شاخص‌‌های سلامت بر رشد اقتصادی استانهای کشور، مدیریت بهداشت و درمان، 6(1)، 17-7.
سعادت، رحمان و یاوری، کاظم. (1384). برآورد سطح و توزیع سرمایه انسانی خانوارهای ایرانی، تحقیقات اقتصادی،40(4)، 238-211.
سعدوندی، علی، صادقی، حسین و کشاورزی، زهرا. (1392). برآورد فازی شاخص ترکیبی استهلاک برای کشورهای در حال توسعه، پژوهشهای اقتصادی ایران، 18(56)، 122-95.
سلاطین، پروانه و غفاری صومعه، نیلوفر. (1395). تاثیر سرمایه انسانی بر کیفیت محیط زیست، انسان و محیط‌زیست، 14(2)، 12-1.
شاهین پور، علی و کارابولوت، کرم. (1399). تاثیر سرمایه انسانی بر فضای کسب‌وکار در کشورهای اسلامی، مدیریت کسب و کارهای بین المللی، 3(4)، 105-87.
صالحی، محمد جواد و جمالی. (1393). اندازه‌‌گیری سرمایه انسانی با روش هزینه‌‌یابی مبتنی بر فعالیت و ارزش افزوده اقتصادی، نامه آموزش عالی، 7(27)، 48-35.
عماد زاده، مصطفی. (1375). مباحثی از اقتصاد آموزش و پرورش. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
قربانی، زهرا. (1399). ظرفیت تحصیلی، بهره‌مندی از نیروی کار و سرمایه انسانی در میان استانهای کشور در سال، مطالعات جمعیتی، 6(1)، 372-343.
لفطعلی‌‌پور، محمدرضا، فلاحی، محمدعلی، برجی، معصومه. (1390). بررسی تاثیر شاخص‌‌های سلامت بر رشد اقتصادی ایران، اقتصاد کشاورزی، 14(46)، 69-57.
مبارک، اصغر، هژبر کیانی، کامبیز، معمارنژاد، عباس و پیکارجو، کامبیز. (1397). مطالعه تاثیر کیفیت نهادی و سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی، برنامه‌‌ریزی و بودجه، 23(1)، ۱۱۷-۱۴۶.
مقصودی، فرشته. (1393). نقش آموزش‌‌های فنی حرفه‌‌ای در اقتصاد کشور و توسعه کسب و کار، ماهنامه کار و جامعه، 173، 47-40.
مهرآرا، محسن و فضائلی، علی اکبر. (1388). رابطه هزینه‌‌های سلامت و رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا (منا)، مدیریت سلامت، 12(35)، 60-49.
نادری، ابولقاسم. (1383). اقتصاد آموزش. تهران: انتشارات یسطرون.
نیلی، مسعود و نفیسی، شهاب. (1384). تخمین سرمایه انسانی بر مبنای متوسط سال‌های تحصیل نیروی کار برای ایران (1345 - 1379)، پژوهشهای اقتصادی ایران، 7(25)، 22-1.
Abowd, J. M., Lengermann, P., & McKinney, K. L. (2003). The measurement of human capital in the US economy. Unpublished manuscript, Cornell University.
Aghaei, M., Rezagholizadeh, M., & Bagheri, F. (2013). The effect of human capital on economic growth: The case of Iran’s provinces. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 19(1), 21-44 [In Persian].
Akbarmousavi, S., Haghighat, J. (2016). Estimate time series of human capital based on average years of schooling (A case study of Iran, 1978-2013). Journal of Applied Economics Studies in Iran, 5(17), 131-150 [In Persian].
Amini, A., Hejazi Azad, Z. (2007). An Analysis and Assessment of Health Contribution to Increasing Labor Productivity: A Case Study of Iran. Iranian Journal of Economic Research, 9(30), 137-163 [In Persian].
Barro, R. J. (2001). Human capital and growth. American economic review, 91(2), 12-17.
Barro, R. J., & Lee, J. W. (2013). A new data set of educational attainment in the world, 1950–2010. Journal of development economics, 104, 184-198.
Bassi, L. J., & McMurrer, D. P. (2008). Toward a human capital measurement methodology. Advances in Developing Human Resources, 10(6), 863-881.
Becker, G. S. (1964). Human capital theory. Columbia, New York.
Beckerman, W. (1992). Economic growth and the environment: Whose growth? Whose environment? World development, 20(4), 481-496.
Čiutienė, R., & Railaitė, R. (2015). A development of human capital in the context of an aging population. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 213, 753-757.
Dargahi, , H & Ghadiri, A. (2003). Articles: 1. Analysis of factors determining Iran's economic growth (with a review of endogenous growth patterns). Journal of Business, 26 (7), 1-34 [In Persian].
Dejpasand, F., Arabmazar, A., Seifi, S. (2017). Estimating the value of the human capital stock in Iran: Income-Based approach. Iranian Journal of Economic Research, 22(71), 115-156 [In Persian].
Emadzadeh, M. (1996), Discussions of the economics of education, University Jihad Publications, Tehran [In Persian].
Ezoji, A., Assari Arani, A., vaeze mahdavi, M., K. Haddad, G. (2019). The impact of human capital components on productivity of private sector employees: Micro-Data evidence. Economics Research, 19(72), 141-183 [In Persian].
Ghorbani, Z. (2020). Educational capacity, utilization of labor and human capital among the country's provinces in 2016. Population Studies, 6(1), 343-372 [In Persian].
Grossman, M. (2006). Education and nonmarket outcomes. Handbook of the Economics of Education, 1, 577-633.
Han, T. S., Lin, C. Y. Y., & Chen, M. Y. C. (2008). Developing human capital indicators: a three-way approach. International Journal of Learning and Intellectual Capital, 5(3-4), 387-403.
Hartwig, J. (2010). Is health capital formation good for long-term economic growth?–Panel Granger-causality evidence for OECD countries. Journal of macroeconomics, 32(1), 314-325.
Higon, D. A., and Sena, V. (2006), Productivity, spillovers and human capital: an analysis for british establishments using the ARD dataset, DTI.
Howitt, P. (2005). Health, human capital, and economic growth: A Schumpeterian perspective. Health and economic growth: Findings and policy implications, 1, 19-40.
Jang, J. S. R., Sun, C. T., & Mizutani, E. (1997). Neuro-fuzzy and soft computing, a computational approach to learning and machine intelligence.
Jang, J. S. R., Sun, C. T., & Mizutani, E. (1997). Neuro-fuzzy and soft computing-a computational approach to learning and machine intelligence [Book Review]. IEEE Transactions on automatic control, 42(10), 1482-1484.
Javanmard, H & Mohamadian, F. (2009). Indicators affecting the assessment of human capital. Journal of Research in Human Resources Management, 2(1), 67-86 [In Persian].
Jenani, A. (2006). Examining the performance of government expenditures and budget policies in the health sector. Economic Journal-Monthly Review of Economic Issues and Policies, 5 (51), 5-26 [In Persian].
Kwon, D. B. (2009, October). Human capital and its measurement. In The 3rd OECD World Forum on “Statistics, Knowledge and Policy” Charting Progress, Building Visions, Improving Life (pp. 27-30).
Lim, S. S., Updike, R. L., Kaldjian, A. S., Barber, R. M., Cowling, K., York, H., ... & Murray, C. J. (2018). Measuring human capital: a systematic analysis of 195 countries and territories, 1990–2016. The Lancet, 392(10154), 1217-1234.
Lotfalipour, M. R., Falahi, M. A., & Borji, M. (2012). The effects of health indices on economic growth in Iran. Journal of Health Administration, 14(46), 57-70 [In Persian].
Maghsoudi, F. (2014), the role of vocational technical education in the country's economy and business development, Labor and Society Monthly, 173, 47-40 [In Persian].
Mamdani, E. H., & Assilian, S. (1975). An experiment in linguistic synthesis with a fuzzy logic controller. International journal of man-machine studies, 7(1), 1-13.
Mehrara, M. O. H. S. E. N., & Fazaeli, A. A. (2009). A study on health expenditures in relation with economics growth in Middle East and North Africa (MENA) Countries. Journal of Health Administration, 12(35), 49-60 [In Persian].
Miciuła, I. (2016). The measurement of human capital methods. Folia Oeconomica Stetinensia, 16(1), 37-49.
Mobarak, A., Hojabr Kiani, K., Memarnejad, A., & Peykarjou, K. (2018). Investigating the Effects of Institutional Quality and Human Capital On Economic Growth (Case Study of Developing and Developed Countries). The Journal of Planning and Budgeting, [online], 23(1), 117-146 [In Persian].
Mubarik, M. S., Chandran, V. G. R., & Devadason, E. S. (2018). Measuring human capital in small and medium manufacturing enterprises: What matters?. Social Indicators Research, 137(2), 605-623.
Naderi, A. (2004), Education economics, Yastroon Publications, Tehran [In Persian].
Nili, M., Nafisi, S. (2006). Estimation of the human capital of Iran based on the average years of education of the labor force. Iranian Journal of Economic Research, 7(25), 1-22 [In Persian].
Oxley, L., Le, T., & Gibson, J. (2008). Measuring human capital: alternative methods and international evidence. Korean Economic Review, 24(2), 283-344.
Pingfang, Z., & Dafeng, X. (2007). The estimation of human capital in chinese cities [J]. Economic Research Journal, 9.
Qiao, Y., Keren, N., & Mannan, M. S. (2009). Utilization of accident databases and fuzzy sets to estimate frequency of HazMat transport accidents. Journal of hazardous materials, 167(1-3), 374-382.
Qingbin, J., & Guoqing, X. (2005). Project-based curriculum research of vocational education based on task [J]. Vocational and Technical Education, 22, 011.
Rabiee, M; Heidari, S; Shariat Bahadori, M & Kenny, S. (2013). The impact of health indicators on economic growth: A case study of developed and developing countries. Economic Journal-Monthly Review of Economic Issues and Policies, 13 (7), 73-88 [In Persian].
Raeisi, P. (1996). The role of health on family and country productivity. research in medicine, 20 (2):74-86 [In Persian].
Saadat, R. & Yavari, K. (2005). Estimating the level and distribution of human capital of Iranian households. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 40(4), 211-238 [In Persian].
Saedvandi, A., Sadeghi, H., Keshavarzi, Z. (2013). Fuzzy estimation of combined depreciation index for selected developing countries. Iranian Journal of Economic Research, 18(56), 95-122 [In Persian].
Salatin, P., ghaffari somea, N. (2016). Impact of human capital on environmental quality. Human & Environment, 14(2), 1-12 [In Persian].
Salehi, M., Jamali, E. (2015). Measuring the human capital by activity based costing method and economic value added. Higher Education Letter, 7(27), 35-48 [In Persian].
Sarlak, A. (2015). The effect of health indicators on the economic growth of the country's provinces. Health Management, 6 (1), 7-17 [In Persian].
Schultz, T. W. (1962). Reflections on investment in man. Journal of political economy, 70(5, Part 2), 1-8.
Shapiro, A. F. (2004). Fuzzy logic in insurance. Insurance: Mathematics and Economics, 35(2), 399-424.
Sharifpour, A., Karabulut, K. (2021). The effect of human capital on business space in islamic countries. Journal of International Business Administration, 3(4), 87-105 [In Persian].
Stojić, G. (2012). Using fuzzy logic for evaluating the level of countries’ (regions’) economic development. Panoeconomicus, 59(3), 293-310.
Sugeno, M. (1985). Industrial applications of fuzzy control. Elsevier Science Inc.
Tchanturia, N., Beridze, T., & Kurashvili, G. (2015). Features of development of the human capital in Georgia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 213, 580-585.
Weatherly, L. A. (2003). Human capital-the elusive assets: measuring and managing human capital: A strategic imperative for HR. Research Quarterly.
Zadeh, L. A. (1992). Fuzzy logic and the calculus of fuzzy h-then rules. Neural Nets Wirn Vietry -93, 42.
)