نویسندگان
1 عضو هیأت علمی دانشگاه بجنورد
2 عضو هیأت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان
3 دانشجوی دکترای علوم اقتصادی دانشگاه سیستان و بلوچستان
چکیده
انرژی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و ضروریترین عوامل تولید و محصول نهایی، از جایگاه ویژه‌ای در رشد و توسعه اقتصادی کشورها برخوردار است. در این تحقیق، رابطه پویای بین توسعه مالی و مصرف انرژی بر‌اساس مدل سیستم GMM در 53 کشور درحال‌توسعه و 47 کشور پیشرفته طی دوره 2014- 2000 مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج نشان میدهد، درآمد ملی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در هر دو گروه از کشورها اثر مثبتی بر مصرف انرژی دارد. نحوه اثرگذاری قیمت انرژی بر مصرف انرژی در کشورهای درحال‌توسعه و پیشرفته کاملاً متضاد است. بازار پول در هر دو گروه کشورهای درحال‌توسعه و پیشرفته نسبت به بازار سرمایه از نقش مؤثرتری بر کاهش ﻣﺼﺮف اﻧﺮژی برخوردار است. علاوه بر این، در هر دو گروه از کشورهای مورد مطالعه توسعه مالی از طریق بازار پول به شکل U معکوس بر مصرف انرژی تأثیر دارد، در حالی که اثر توسعه مالی از طریق بازار سرمایه برای کشورهای درحال‌توسعه به شکل U و برای کشورهای پیشرفته به شکل U معکوس است. این نتایج از نظر طراحی سیاستهای مدیریت منابع انرژی و توسعه پایدار برای سیاست‌گذاران در کشورهای مختلف مهم است.
کلیدواژه‌ها
ابراهیمی، محسن و محمود آل مراد جبدرقی (1391)، «توسعه بازارهای مالی و مصرف انرژی در کشورهای گروه D8»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاستهای اقتصادی، سال بیستم، شماره 61، صص 174-159.
اسدی، علی و میثم اسماعیلی (1392)، «بررسی وجود رابطه پویا میان مصرف انرژی و توسعه مالی در ایران»، فصلنامه سیاستهای راهبردی و کلان، سال یکم، شماره 3، صص 38-17.
آرمن، سیدعزیز و روح‌الله زارع (1384)، «بررسی رابطه علیت گرنجری بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران طی سال‌های 1381-1346»، پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره 24، صص 144-117.
آماده، حمید، مرتضی قاضی و زهره عباسیفر (1388)، «بررسی رابطه مصرف انرژی و رشد اقتصادی و اشتغال در بخشهای مختلف اقتصاد ایران»، تحقیقات اقتصادی، شماره 86، صص 38-1.
پورمقدم، امین، مصطفی بنیاسدی و حسین مهرابی بشرآبادی (1393)، «تأثیر توسعه مالی بر مصرف انرژی در کشورهای D8 (کاربرد روش GMM)»، اقتصاد منابع طبیعی، دوره 3، شماره 3.
تقوی، مهدی، عباس شاکری، تیمور محمدی و علی‌اکبر صادقی (1394)، «رابطه غیرخطی بین درآمد و شدت انرژی در کشورهای منتخب منا (MENA) با در نظر گرفتن نقش توسعه مالی و درجه باز بودن اقتصاد»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، دوره 20، شماره 64، صص 26-1.
خورسندی، مرتضی، تیمور محمدی، محمدمهدی خزایی و عارف بهروز (1394)، «بررسی اثر توسعه مالی بر مصرف انرژی با روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (منتخبی از کشورهای درحال‌توسعه نفتی و غیرنفتی)»، فصلنامه اقتصاد مالی و توسعه، سال نهم، شماره 33، صص 34-15.
عزیزی، زهرا و مرتضی خورسندی (1391)، «ارتباط توسعه مالی و رشد اقتصادی در ایران برپایه رگرسیون غیرخطی»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال هفدهم، شماره 53، صص 100-85.
فرازمند، حسن، سعیده کامرانپور و مجتبی قرباننژاد (1392)، «ارتباط بین توسعه مالی، رشد اقتصادی و مصرف انرژی در ایران، رویکرد آزمون باند و علیت تودا و یاماموتو»، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 10، شماره 1، صص 58-33.
کهنسال، مسلم (1391)، «بررسی رابطه بلندمدت بین توسعه مالی و مصرف انرژی در ایران طی دوره 1386-1346»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته علوم اقتصادی، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد.
محدث، فخری (1389)، «روش تحلیل مؤلفه‌های اساسی و بررسی عوامل مطالعه موردی: استخراج شاخص قیمت دارایی‌ها و بررسی اثر آن بر تورم»، مجموعه پژوهشهای اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، شماره 41، صص 51-1.
محمدزاده، پرویز، داوود بهبودی و سعید ابراهیمی (1392)، «رابطه بین مصرف انرژی و توسعه مالی در ایران»، مطالعات اقتصاد انرژی، شماره 10، صص 104-77.
مکیان، نظامالدین و محمدرضا ایزدی (1394)، «بررسی رابطه توسعه نظام مالی با رشد اقتصادی»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال بیستم، شماره 62، صص 162-139.
ملکی، رضا (1378)، «بررسی رابطه علیت بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
مهرآرا، محسن، حمید ابریشمی و محمدهادی سبحانیان (1390)، «اثرات غیرخطی رشد اقتصادی بر رشد مصرف انرژی در کشورهای عضو اوپک و کشورهای بریک با استفاده از روش حد آستانه»، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال شانزدهم، شماره 49، صص 204-177.
وافی، داریوش (1381)، «تحلیل روند بهره‌وری انرژی در بخشهای مختلف اقتصادی طی سه دهه گذشته و محاسبه کشش نهاده‌ای و قیمتی انرژی در بخش صنعت»، مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.
Al-mulali, U., Sab, C.N.B.C. (2012a(, “The Impact of Energy Consumption and CO2 Emissions on the Economic and Financial Development in 19 Selected Countries”, Renew. Sustain. Energy Rev, vol.16, pp.4365–4369.
Al-mulali, U., Sab, C.N.B.C. (2012b), “The Impact of Energy Consumption and CO2 Emissions on the Economic Growth and Financial Development in the Sub Saharan African Countries”, Energy, vol.39, pp.180–186.
Al-yousif, Y.K. (2002), “Financial Development and Economic Growth: Another Look at the Evidence from Developing Countries”, Rev. Financ. Econ. Vol.11, no. 2, pp.131–150.
Apergis, N., Payne, J.E. (2010), “Energy Consumption and Growth in South America: Evidence from a Panel Error Correction Model”, Energy Econ. Vol.32, No. 6, pp.1421–1426.
Apergis, N., Tang, C.F. (2013), “Is the Energy-led Growth Hypothesis Valid? New Evidence from a Sample of 85 Countries”, Energy Econ, http://dx.doi.org/10.1016/j.eneco.2013.02.007.
Arrelano, M., Bond, S. (1991), “Some Tests of Specification in Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations”, Review of Economics and Statistics, vol. 58, pp. 277-297.
Baltagi, B.H. (1995), Econometric Analysis of Panel Data, New York, Wiley.
Baltagi, B.H. (2005), Econometric Analysis of Panel Data, Third Edition, New York, John Wiley and Sons.
Beck, T., Demirguc-Kunt, A. (2009), “Financial Institutions and Markets across Countries and over Time: Data and Analysis”, World Bank Policy Research, Working Paper, 4943, May.
Chai, J., Zhou, Y., Liang, T., Xing, L., & Lai, K. (2016), “Impact of International Oil Price on Energy Conservation and Emission Reduction in China”, Sustainability, 8(6), 508. doi:10.3390/su8060508.
Chtioui, S. (2012), “Does Economic Growth and Financial Development Spur Energy Consumption in Tunisia?”, J. Econ. Int. Financ, vol. 4, no. 7, pp.150–158.
Çoban, S., Topcu, M. (2013), "The Nexus between Financial Development and Energy Consumption in the EU: A Dynamic Panel Data Analysis", Energy Economics, vol. 39, pp. 81-88.
Fung, M.K. (2009), “Financial Development and Economic Growth: Convergence or Divergence?”, J. Int. Money Finance, vol. 28, no. 1, pp. 56–67.
Furuoka, F. (2015), “Financial Development and Energy Consumption: Evidence from a Heterogeneous Panel of Asian Countries”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 52 , pp. 430–444.
Hassan, M.K., Sanchez, B., Yu, J.S. (2011), “Financial Development and Economic Growth: New Evidence from Panel Data”, Q. Rev. Econ. Financ. vol. 51, pp. 88–104.
Huang, Y. (2010), Determinants of Financial Development, Palgrave Macmillan, USA.
Islam, F., Shahbaz, M., Ahmed, A.U., Alam, M.M. (2013), “Financial Development and Energy Consumption Nexus in Malaysia: a Multivariate Time Series Analysis”, Econ. Model. vol. 30, pp. 435–441.
Kakar, K. Khilji, B., Khan, M. (2011), “Financial Development and Energy Consumption: Empirical Evidence from Pakistan”, International Journal of Trade, Economics and Finance, vol. 2, no. 6, pp.123-135.
Kar, M., Nazlioglu, S., Agır, H. (2011), “Financial Development and Economic Growth Nexus in the MENA Countries: Bootstrap Panel Granger Causality Analysis”, Econ. Model. vol. 28, no.1–2, pp. 685–693.
Karanfil, F. (2009), “How Many Times will We Examine the Energy-Income Nexus Using a Limited Rang of Traditional Economic Tools”, Energy Policy, vol. 32, pp.1191-1194.
Komal, R., Abbas, F. (2015), “Linking Financial Development, Economic Growth and Energy Consumption in Pakistan”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 44, pp. 211–220.
Krzanowski, W.J., Marriott, F.H.C. (1994b), Multivariate Analysis, Part 2. Classification, Covariance Structures and Repeated Measurements. Arnold, London.
Krzanowski, W.J.,. Marriott, F.H.C. (1994a), Multivariate Analysis, Part 1. Distributions, Ordination and Inference. Arnold, London.
Mahadevan, R., Asafu-Adjaye, J. (2007), “Energy Consumption, Economic Growth and Prices: A Reassessment Using Panel VECM for Developed and Developing Countries”, Energy Policy 35, 2481-2490.
Masten, A.B., Coricelli, F., Masten, I. (2008), “Non-linear Growth Effects of Financial Development:Ddoes Financial Integration Matter?”, J. Int. Money Finance, vol. 27, no. 2, pp. 295–313.
Mehrara, M., Musai, M. (2012), “Energy Consumption, Financial Development and Economic Growth: an ARDL Approach for the Case of Iran”, Int. J. Bus. Behav. Sci. vol.2, no. 6, pp. 92–99.
Mielnik, O., Goldemberg, J. (2002), “Foreign Direct Investment and Decoupling between Energy and Gross Domestic Product in Developing Countries”, Energy Policy , vol. 30, no. 2, pp. 87–89.
Narayan, P. K., Narayan, S., Popp, S. (2010), “A Note on the Long-run Elasticities from the Energy Consumption-GDP Relationship”, Appl. Energy, vol. 87, no. 3, pp.1054–1057.
Narayan, P. K., Smyth, R. (2008), “Energy Consumption and Real GDP in G7 Countries: New Evidence from Panel Cointegration with Structural Breaks”, Energy Econ, vol. 30 , no. 5, pp. 2331–2341.
Ozturk, I., Acaravci, A. (2012), “The Long-run and Causal Analysis of Energy, Growth, Openness and Financial Development on Carbon Emissions in Turkey”, Energy Economics, (36), 262-267.
Saci, K., Holden, K. (2008), “Evidence on Growth and Financial Development Using Principal Components”, Appl. Financ. Econ, vol. 18, no. 19, pp. 1549–1560.
Sadrosky, P. (2010), “The Impact of Financial Development on Energy Consumption in Emerging Economics”, Energy Policy.
Sadrosky, P. (2011), “Financial Development and Energy Consumption in Central and Eastern European Frontier Economies”, Energy Policy, vol. 39, pp. 999–1006.
Sari, R., Soytas. U. (2007), “The Growth of Income and Energy Consumption in Six Developing Countries”, Energy Policy, Vol. 35, pp. 889-898.
Shahbaz, M., Lean, H. (2012), “Does Financial Development Increase Energy Consumption? The Role of Industrialization and Urbanization in Tunisia”, Energy Policy, vol. 40, pp. 473-479.
Sharma, S. (1996), Applied Multivariate Techniques. Wiley & Sons, Inc.
Tang, C. F., Tan, B. W. (2012), “The Linkages among Energy Consumption, Economic Growth, Relative Price, Foreign Direct Investment, and Financial Development in Malaysia”, Qual. Quant.
The World Economic Forum. (2011), The Financial Development Report 2011. World Economic Forum USA Inc., New York, USA.
Tone B., Eisenbreg, J. (2007), “The Aging US Population and Residential Energy Demand", Enrgy Policy, vol. 35, pp. 743-745.
Wold-Rufael, Y. (2009), "Energy Consumption and Economic Growth: The Experience of African Countries Revisited”, Energy Economics, vol. 31, pp. 217-224.
World Bank Financial Structure Database. (2015), World Bank World Development Indicators (WDI) Database. http://econ.worldbank.org/ (http://data.worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators).
Xu, S. (2012), “The Impact of Financial Development on Energy Consumption in China: Based on SYS-GMM Estimation”, Adv. Mater. Res. pp. 524–527.
Yaobin, L. (2009), “Exploring the Relationship between Urbanization and Energy Consumption In China Using ARDL (Autoregressive Distributed Lag) and FDM (Factor Decomposition Model) ”, An International Journal Energy, pp. 1-9.
)