نویسندگان

1 دانشجوی دکترای اقتصاد، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران

2 گروه اقتصاد،واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران

3 گروه اقتصاد، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

چکیده

هدف از انجام این تحقیق، بررسی کارآیی اداره‌های امور مالیاتی استان‌های کشور و اثر آن بر درآمدهای مالیاتی است. برای این کار با توجه به نوع متغیرهای مورد استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) و از مدل BCC و مدل متغیرهای غیراختیاری (NCN) خروجی‌محور- بازده به مقیاس متغیر در سال‌های 1389 و 1392 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تنها 7 اداره شامل اداره امور مالیاتی استان‌های تهران، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، مرکزی، کرمان و خوزستان در این دو سال کارآ بوده‌اند که این مسأله باعث شده است حدود 20 درصد از درآمد‌های مالیاتی به دلیل عدم کارآیی وصول نشود. همچنین نتایج نشان‌دهنده این مسأله است که هرچند در سه سال اول برنامه پنجم توسعه، ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی از نظر اسمی افزایش داشته است، اما رشد درآمد‌های مالیاتی نتوانسته با این بخش‌ها حرکت کند. بنابراین، چنانچه سازوکار مناسب برای الگوبرداری از اداره‌هایی که در این تحقیق به‌عنوان مرجع (Reference set) شناخته شده‌اند ایجاد شود، می‌تواند ضمن ارتقای کارآیی این اداره‌ها به سطح اداره‌های مرجع، تحقق درآمدهای مالیاتی و کاهش بودجه هزینه‌ای را نیز به دنبال داشته باشد. ضمن اینکه اعمال سیاست‌هایی در راستای افزایش ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی به‌عنوان سیاست‌های خارج از اختیار سازمان مالیاتی نیز ضروری است.

کلیدواژه‌ها

آسایش، حمید (1387)، «بررسی کارآیی عملکرد سازمان امور مالیاتی کشور»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی، دانشگاه شهید بهشتی.
امامی میبدی، علی (1379)، اصول اندازه‌گیری کارآیی و بهره‌وری، جلد اول، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، چاپ دوم.
امامی میبدی، علی (1390)، کارآیی و بهره‌وری از دیدگاه اقتصادی، جلد اول، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، چاپ اول.
پورکاظمی، محمدحسین، حسین نمازی، حمید آسایش و ثوره افتخارزاده (1389)، «بررسی کارآیی عملکرد سازمان امور مالیاتی کشور طی سال‌های 1386- 1381»، اجرای طرح برای معاونت برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات سازمان امور مالیاتی کشور.
جلایی، سیدعبدالمجید، امین قاسمی‌نژاد و محمود خراسانی (1391)، «برآورد ظرفیت بالفعل مالیاتی ایران با استفاده از الگوریتم بهینه‌سازی انبوه ذرات (PSO) و الگوریتم ژنتیک (GA)، فصلنامه تخصصی مالیات، شماره 17.
تیموری، حبیب‌اله (1374)، اصول اقتصاد سیاسی و مالیات‌ستانی، تهران، نشر نی، ترجمة کتاب On the Principles of Poltical Economy, and Taxation تألیف D.Ricardo. ، 1990.
رحمانی، تیمور، محسن مهرآرا و شهین زاهدی‌فرد (1392)، «برآورد ظرفیت مالیاتی کشور»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
صامتی، مجید، محمدرضا قاسمی و هورام عثمان‌پور (پاییز 1394)، «تعیین عادلانه کوشش مالیاتی استان‌های ایران با رویکرد منطق فازی»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال بیستم، شماره 64، صص176-151.
ﻓﺮازمند، حسن و اسمعیل بهاروند احمدی (1386)، «ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ مؤﺛﺮ ﺑﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ در استان لرستان»، فصلنامه تخصصی مالیات، جلد 16، شماره 3، صص 168-141.
قطمیری، محمدعلی و کریم اسلاملوئیان (1387)، «برآورد تلاش مالیاتی در ایران و مقایسه آن با کشورهای درحال‌توسعه منتخب»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 186، صص 183-163.
عسگری، علی و محمدجواد چرخکار (1394)، «تعیین ارزیابی شاخص‌های کارآیی نسبی اداره‌های امور مالیاتی شهر و استان تهران، با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها (DEA)»، فصلنامه پژوهشنامه مالیات، شماره بیست‌و‌هفتم (مسلسل75).
میرحسینی، سیدعلی (1394)، تحلیل پوششی داده‌ها - مدل‌ها و کاربردها، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر، 379 صفحه، چاپ اول، ترجمة کتاب Data Envelopment Analysis A Comperhensive Text with Models Applications تألیف W.W.Cooper-L.M.Seiford-K.Tone 2000.
مهرگان، محمدرضا (1391)، تحلیل پوششی داده‌ها، مدل‌های کمی در ارزیابی عملکرد سازمان‌ها، جلد اول، تهران، نشر کتاب دانشگاهی، چاپ دوم، 160 صفحه.
A Charnes, W W Cooper, A Lewin, and L. M Seiford (1995), “Data Envelopment Analysis: Theory Methodology, and Application. Boston: Kluwer Academic Publisher”.
Alfirman, Luky (2003), “Estimating Stochastic Frontier Tax Potential:Can Indonesia Local Governments Increase Tax Revenues Under Decentralization?”, University of Colorado at oulder, November.                
Baasand, J. Hessel , Chelliah, J. Raja, Margaret R. Kelly (1976), “Tax Rations and Tax Effort in Developing Countries", IMF Staff Papers, pp 42-91.
Banker, RD., Morey, RC (1986), “Efficiency Analysis for Exogenously Fixed Inputs and Outputs”, Operations Research, Vol. 34, No. 4, pp. 513–521.
Banker, R.D, Charnes, A., Cooper, W.W (1984), Som Models for Estimation Technincal And Scal in Efficiencies in Data Envelopment Analysis, Management Science,30,1078-1092
Baunsgaard, T., and M. Keen (2005), “Tax Revenue and Trade”, Liberalization. Working
 Chelliah, Raja (1971), “Trends in Taxation Developing Countries”, IMF staff papers.
Cooper. W.W, Seiford L.M, Ton.K (2000), Data Envelopment Analysis, A Comprehensive with Models, Applications References and Dea-Solver Software.
Emrouznejad A., B.R. Parker، G (2008), Tavares، Evaluation of Research in Efficiency and Productivity: a Survey and Analysis of the First 30 Years of Scholarly Literature in DEA، Socio-Econ. Plann. Sci. 42 151–157.
Farrell, M. J (1957), “The Measurement of Productive Efficiency. Journal of the Royal Statistical Society, 120, 253–281.
Mail, P (1978), “Improving Total Productivity, MBO Strategies for Business Government, and Not-for-profit Organization”, John Wiley.
Pierce, John (1997), Efficiency Progress in The Newsouthwales Government, Internet:  [http://www.Treasurt.nsw.gov.edu/].
Sahoo, B. K., Kerstens, K., & Tone, K (2012), Returns to Growth in a Non-parametric DEA Approach. International Transactions in Operational Research, 19, 463–486.
Song, M., Wang,Y., & Wu, J (2011), “An Extended Aggregated Ratio Analysis in DEA”. Journal of Systems Science and Systems Engineering, 20, 249–256
Talt, A.Alan, Wilfird, L.M.Gratz and Barry, J.Eichengreen (1979), “International Comparisons of Taxation for Selected Developing Countries,1972-76”, Staff Papers, IMF. July