نویسندگان

1 استادیار، بخش اقتصاد، دانشگاه شیراز

2 دانشیار، بخش اقتصاد، دانشگاه شیراز

3 کارشناس ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه شیراز

چکیده

سرمایه انسانی نه فقط عامل مهمی در تعیین رشد اقتصاد کشورهاست، بلکه در تعیین رشد مناطق نیز مهم است. هدف مقاله حاضر، تحلیل تأثیر ترکیب سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در استان­های ایران طی دوره  زمانی1390- 1380 بوده که برای این منظور از روش داده­های تابلویی پویای فضایی  استفاده شده است.
نتایج حاصل از برآورد حاکی از آن است که متغیر متوسط سال­های تحصیل دانشگاه و قبل از دانشگاه، دارای اثر مثبت و به لحاظ آماری معنادار بر رشد اقتصادی است. متغیر ساختار سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی  استان­ها تأثیر مثبت دارد که به لحاظ آماری نیز معنادار بوده و توان دوم این متغیر دارای تأثیر منفی و معنادار است که نشان می­دهد، یک ارتباط Uوارون بین ساختار سرمایه انسانی و رشد اقتصادی در  استان­ها برقرار است. به این معنا که در سطوح پایین ساختار سرمایه انسانی، با افزایش ساختار سرمایه انسانی رشد افزایش می‌یابد، اما بعد از عبور از یک نقطه بحرانی، ساختار سرمایه ­انسانی­ تأثیری منفی بر رشد دارد. 

کلیدواژه‌ها

آقایی، مجید، مهدیه رضا قلی‌زاده و فریده باقری (1392)، «ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ  ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی در اﺳﺘﺎن‌های ایران»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 67، بهار، صص 44-21.
اکبری، نعمت‌الله (1384)، «مفهوم فضا و چگونگی اندازه‌گیری آن در مطالعات منطقه‌ای»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 23، تابستان، صص 68-39.
آل عمران، رؤیا و سیدعلی آل عمران (1391)، «سنجش اثر‌گذاری ارتقای سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب اوپک»، فصلنامه تخصصی رشد و فناوری، شماره 32، پاییز، صص 53-41.
اﻟﻤﺎﺳﯽ، ﻣﺠﺘﺒﯽ و اﺻﻐﺮ ﺳﭙﻬﺒﺎن ﻗﺮهﺑﺎﺑﺎ (1388)، «ﺑﺮرﺳﯽ راﺑﻄﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﺎ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺮان ﻃﯽ دوره 1350- 1348»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﯾﺰی در آﻣﻮزشﻋﺎﻟﯽ، ﺷﻤﺎره 3 (53)، پاییز، صص
186-151.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران،آمارهای بانکی، سال‌های 1380 تا 1390.
جوزایان، فیض‌اله (1391)، «بررسی تأثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در ایران»، اقتصاد توسعه و برنامه‌ریزی، شماره اول، بهار و تابستان، صص 114-95.
ربیعی، بهناز (1388)، «اثر نوآوری و سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در ایران»، مجله دانش و توسعه، سال شانزدهم، شماره 26، بهار، صص140-123.
زراءنژاد، منصور و الهه انصاری (1386)، «اندازه­گیری بهره­وری سرمایه در صنایع بزرگ ایران»، فصلنامه بررسی­های اقتصادی، دوره 4، شماره4، زمستان، صص 26-1.
ﺻﺒﺎﻍ ﮐﺮﻣﺎﻧﻲ، ﻣﺠﻴﺪ (۱۳۸۰)، ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ، ﺗﻬﺮﺍﻥ، ﺳﻤﺖ.
ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺁﺯﺍﺩ، محمدعلی، محمدباقر بهشتی و سیاب ممی‌پور (1388)، «ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ چهاﺭﭼﻮﺏ ﻣﺪﻝ ﺟﻴﻤﺰ ﺭﻳﻤﻮ»، پژوهشنامه اقتصاد کلان، شماره 1 (پیاپی32)، بهار، صص 148-125.
مرکز آمار ایران، سالنامه­های آماری استان­ها، سرشماری‌های 1385 و 1390.
مهدوی، علی و محمدامین نادریان (1389)، «ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻋﻠﻴﺖ ﮔﺮﻧﺠﺮﻱ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻭ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍن»، پژوهشنامه اقتصادی، شماره 3 (پیاپی 38)، پاییز، صص 309-287.
هوشمند، محمد، محمدعلی شعبانی و اعظم ذبیحی (1387)، «نقش سرمایه انسانی در رشد اقتصادی ایران با استفاده از الگوی خودبازگشت با وقفه­های توزیعی»، فصلنامه اقتصادی مقداری ، شماره 2، تابستان، صص83-63.
Arellano, M. & Bond, S. (1991), “Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations”, The Review of Economic Studies, 58(2), 277-297
Barro, R. J., & Sala-i-Martin, X. (1995), “Economic Growth”, New York.
Barro, R. J. & Sala-i-Martin, X., (1997), “Technological Diffusion, Convergence and Growth”, Journal of Economic Growth, 1, 1-26.
Beck, T., Levine, R., & Loayza, N. (2000), “Finance and the Sources of Growth”, Journal of Financial Economics, 58(1), 261-300.
Benhabib, J., & Spiegel, M. M. (1994), “The Role of Human Capital in Economic Development Evidence from Aggregate Cross-country Data”, Journal of Monetary Economics, 34(2), 143-173.‏
Barro, R. J. (2003), “Determinants of Economic Growth in a Panel of Countries”, Annals of Economics and finance, 4, 231-274.
Čadil, J., Petkovová, L., & Blatná, D. (2014), “Human Capital, Economic Structure and Growth”, Procedia Economics and Finance, 12, 85-92.
Cardoso, C., & Pentecost, E. J. (2011), “Regional Growth and Convergence: The Role of Human Capital in the Portuguese Regions”, Loughborough University Department of Economics Discussion Paper Series, 3.
Faggian A. and McCann P (2009), “Human Capital and Regional Development”, Handbook of Regional Growth and Development Theories, 133-15.
Lucas, R. E. (1988), “On the Mechanics of Economic Development”, Journal of Monetary Economics, 22(1), 3-42.‏
Manca, F. (2012), “Human Capital Composition and Economic Growth at the Regional Level”, Regional Studies, 46 (10), 1367-1388.
Mankiw, N., Romer, D., & Weil, D. (1992), “A Contribution to the Empirics of Economic Growth”, The Quarterly Journal of Economics, 107, 407−437.
Martín M. A. G.and Herranz A. Á (2004), “Human Capital and Economic Growth in Spanish Regions”, International Advances in Economic Research, 10 (4), 257-264.
Novak, M. (2004), “The Returns to Education: Some Empirical Findings for Slovenia”, In Knowledge Society – Challenges to Management: Globalisation, Regionalism and eu Enlargement Process; Proceedings of the 4th International Conference of the Faculty of Management Koper, 20–22 November 2003, ed. E. Žižmond, 51–67. Koper: Faculty of Management.
Pelkonen, L., & Ylonen, S. (1998), “Human Capital and Regional Growth in Finland”, In 38th Congress of the European Regional Science Association, Vienna, Austria.